Czy zabraknie nam wody pitnej? Jak ograniczyć jej zużycie?

W tym artykule:

1. Zasoby wodne na świecie
2. Czy wszędzie na świecie jest dostęp do wody pitnej?
3. Sytuacja hydrologiczna w Polsce – zasoby wodne Polski
4. Jak oszczędzać wodę w domu?

Badacze alarmują, że już w 2050 roku na świecie może zabraknąć wody pitnej, jeśli szybko nie wdrożymy koniecznych zmian globalnych i tych dotyczących nawyków nas wszystkich¹. Z raportu WHO i UNICEF wynika, że w 2020 roku aż ¼ ludności na świecie nie miała dostępu do wody zdatnej do picia. W 2025 roku problem ten ma już dotyczyć połowy populacji².

Zasoby wodne na świecie

Ziemia składa się w około 71% z wody. Liczba ta nastraja pozytywnie, jednak warto zdawać sobie sprawę z tego, że ponad 96% z tego stanowią wody oceaniczne, które nie nadają się do spożycia³. Wodę słodką możemy pozyskiwać ze źródeł takich jak: rzeki i jeziora, wody gruntowe, opady atmosferyczne i lodowce. Stanowią one zaledwie 0,75% wody na Ziemi.

Według danych FAO – Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa – największe zasoby wody słodkiej mają kraje takie jak: Brazylia, Rosja, Kanada, Chiny, Kolumbia, USA, Peru i Indie⁴, a w Europie: Chorwacja, Finlandia, Szwecja, Łotwa i Słowenia⁵.

Zasoby te kurczą się przez szybko postępujące ocieplenie klimatu, które prowadzi do zmniejszenia intensywności opadów. Wpływ mają również rozwój przemysłu oraz działalność człowieka. Problemem jest nie tylko nadmierne wykorzystywanie zasobów, ale też ich zanieczyszczanie.

W Polsce tylko 10% rzek ma dobry stan ekologiczny⁶. Zanieczyszczają je chemiczne środki ochrony roślin wykorzystywane w rolnictwie, nielegalne wysypiska śmieci i ścieki, mikroplastik, pochodzący m.in. z pyłu z opon, spaliny, nieszczelna kanalizacja⁷. Problem stanowi też przemysł węglowy, który wykorzystuje ogromne zasoby wody i zanieczyszcza środowisko⁸.

Czy wszędzie na świecie jest dostęp do wody pitnej?

Chociaż wydaje nam się, że poziom życia rośnie i nieustannie inwestujemy w rozwój, okazuje się, że na świecie są miejsca, w których problemem jest dostęp do wody. Deficytem objęci są mieszkańcy Afryki, centralnej i wschodniej Azji oraz 100 mln Europejczyków.

WHO i UNICEF przedstawiły raport, z którego wynika, że w 2020 roku aż ¼ populacji nie miała dostępu do wody zdatnej do picia, a niemal połowa nie mogła korzystać z urządzeń sanitarnych. W czasie, kiedy my wykorzystujemy około 150 litrów wody dziennie, około 1/3 ludzi na świecie nie może w swoim własnym domu umyć rąk wodą z mydłem⁹.

Sytuacja hydrologiczna w Polsce – zasoby wodne Polski

W Polsce mamy jedne z najmniejszych zasobów wody w Europie (za nami są tylko Czechy, Cypr i Malta). Stan jest poważny, bo znajdujemy się poniżej „stresu wodnego”, czyli zagrożenia deficytem wodnym. Granica przebiega na poziomie 1700 m3/osobę, a w Polsce mamy zasoby na 1600 m3/osobę. Dla porównania na jednego Europejczyka statystycznie przypada około 4500 m3 wody¹⁰.

Jak oszczędzać wodę w domu?

Oprócz zmian globalnych i na poziomie narodowym, a nawet światowym, każdy z nas powinien przyjrzeć się gospodarowaniu zasobami we własnym gospodarstwie domowym. Tylko wspólnie możemy zatrzymać kryzys. Jak to zrobić?

Ekologiczne urządzenia

Nowoczesne urządzenia AGD z programami eko mogą zużywać nawet o 30% mniej wody niż te pracujące w trybie standardowym. Przyda się także toaleta ze spłuczką wodoszczelną, funkcją „stop” i możliwością wybrania mocy spłukiwania. Aby ograniczyć marnowanie wody, można też zamontować perlatory w kranach oraz regularnie sprawdzać ich szczelność. Warto więc wybierać sprzęty lepszej klasy oraz rozsądnie ich używać na co dzień.

Nowe nawyki podczas pielęgnacji i sprzątania

Rozsądne używanie sprzętów, czyli właściwie jakie? Warto wprowadzić nowe nawyki podczas codziennej pielęgnacji oraz wykonywania obowiązków domowych. Woda nie musi nieustannie lecieć z kranu, kiedy szorujemy zęby, namydlamy ręce, golimy się lub zmywamy naczynia. Lepiej napuścić ją do zlewu lub miski, lub po prostu zakręcać, kiedy nie jest potrzebna. Lepiej też wybrać krótki prysznic, zamiast kąpieli w wannie, podczas której wykorzystujemy aż 200 litrów wody¹¹. Jeśli przygotowujemy pranie lub uruchamiamy zmywarkę, załadujmy je w całości.

Sprytne gotowanie i wykorzystywanie wody

Nawet proces gotowania ma ogromne znaczenie dla gospodarowania zasobami wody. Aby ograniczyć jej straty, zawsze gotuj w garnku o wielkości dopasowanej do danej potrawy i używaj pokrywki. Nie rozmrażaj jedzenia pod bieżącą wodą. Nie musisz też myć pojemników przed wyrzuceniem ich do kosza, ponieważ i tak zostaną one dokładnie oczyszczone w sortowni odpadów. Wodę z gotowania, zmywania czy kąpieli możesz wykorzystać np. do podlewania czy pielęgnacji. Przykładowo ta pozostała po gotowaniu ryżu sprawdzi się do płukania włosów.

Gromadzenie deszczówki

Ustaw zbiorniki do zbierania deszczówki na parapecie lub na działce i tak pozyskaną wodą podlewaj rośliny doniczkowe i ogródek. Jeśli mieszkasz w mieście, możesz też założyć ogród deszczowy z pojemnikami z roślinami. Jeśli masz domek lub działkę, dbaj o drzewa, które obniżają temperaturę powietrza oraz wyłapują zanieczyszczenia¹². Posadź też łąkę kwietną, która zapobiega wysychaniu gleby.

Ograniczenie zakupów i zmiana nawyków żywieniowych

Nie potrzebujesz, nie kupuj. Skorzystaj z rad minimalistów i ogranicz konsumpcję, bo najbardziej ekologicznymi zakupami są te, których nie robisz. Na drugim miejscu jest korzystanie z drugiego obiegu, czyli np. wymienianie się rzeczami lub kupowanie tych używanych, które mogą jeszcze długo posłużyć. Nie wyrzucaj też ubrań, ale staraj się dać im kolejne życie: przerobić, oddać (np. do powstających „dzielni” lub organizacji charytatywnych) lub sprzedać.

Jeśli chodzi o żywność, to najlepiej wybierać produkty lokalne, które generują mniejszy ślad wodny i węglowy. Dobrze jest też ograniczyć spożycie mięsa lub – jeśli masz możliwość – przejść na dietę wegetariańską, ponieważ hodowla przyczynia się do znacznych strat wody (do wyprodukowania 1 kg wieprzowiny potrzeba prawie 6 tysięcy litrów wody¹³).

Zamiana jednorazowego na wielorazowe

Nowe nawyki zakupowe i żywieniowe wiążą się również ze zmianą tego, co jednorazowe, generujące odpady i marnujące zasoby, na wielorazowe. Przykładem może być gazowana woda w butelkach PET, które zaśmiecają środowisko mikroplastikiem.

Lepiej więc kupić do domu saturator SodaStream, korzystać z wielorazowych butelek i nadal cieszyć się smakiem ulubionej wody z bąbelkami. Warto też nosić ze sobą płócienne torby na zakupy, unikać jednorazowych reklamówek (np. do pakowania owoców i warzyw) oraz zabierać ze sobą kubek termiczny do kawiarni.

Chcesz poznać więcej szczegółów na temat stanu zasobów wody na świecie i w Polsce oraz poznać jeszcze więcej pomysłów na oszczędzanie? Zajrzyj do szczegółowego raportu "Czy w Polsce zabraknie wody?" przygotowanego przez SodaStream.

^{1 https://www.national-geographic.pl/artykul/do-2050-roku-nawet-5-mld-ludzi-bez-domu-wody-i-jedzenia-prognoza-naukowcow-ze-uniwersytetu-stanforda
2 https://www.afro.who.int/health-topics/water
3 https://www.usgs.gov/special-topics/water-science-school/science/dystrybucja-wody-na-ziemi-earths-water-distribution
4 https://www.hydrotech-group.com/pl/blog/water-on-earth%20-how%20-much-do-we-have-of-it-on-our-planet-and-how-much%20-of-it-is-drinking-water
5 https://www.gov.pl/web/susza/najnowszy-raport-gus- -polska-na-24-miejscu-w-unii-europejskiej-pod-wzgledem- odnawialnych-zasobow-wody-slodkiej
6 https://www.wody.gov.pl/aktualnosci/2363-tylko-konkretn -dzialania-poprawia-stan-wod-w-naszym-kraju
7 https://zpe.gov.pl/a/zasoby-wody-i-ich-ochrona/D7npMF5Lo
8 https://www.gramwzielone.pl/trendy/22345/greenpeace -elektrownie-weglowe-zuzywaja-70-proc-wody-w-polsce
9 https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/2-1-mld-osob -na-swiecie-nie-ma-dostepu-do-wody-pitnej-w-miejscu -zamieszkania-a-ponad-dwa-razy-wiecej-pozbawionych -jest-odpowiednich-warunkow-sanit
10 https://www.gov.pl/web/susza/susza
11 https://wodociagi.krakow.pl/jakosc-wody/ciekawostki/ile -wody-zuzywamy.html
12 http://miastodrzew.wroclaw.pl/drzewa-w-miescie/
13 https://zpe.gov.pl/a/zasoby-wody-i-ich-ochrona/D7npMF5Lo}