5 najbardziej uzależniających substancji. Co robią z twoim mózgiem?

Psychiatra David Nutt i badacz substancji psychoaktywnych z Imperial College London wraz ze swoim zespołem badaczy zestawili pięć najbardziej uzależniających substancji porównując zarówno dane naukowe jak i relacje osób uzależnionych. W 2007 roku opublikowali fascynujące wyniki swojej pracy.

5. Alkohol

W przeciwieństwie do większości innych substancji odurzających jest nie tylko legalny, ale i aprobowany przez kulturę jako ważny element naszych rytuałów społecznych. W testach naukowców otrzymał 1,9 na 3 możliwe punkty.

Wywiera on wiele efektów na nasz mózg. W laboratoriach obserwowano, że u zwierząt potrafił podnieść poziom dopaminy o 40-360%. Oczywiście im więcej testowane zwierzęta piły, tym poziom był wyższy.

Około 22% osób, które próbują alkoholu stanie się od niego uzależnionych na pewnym etapie życia.

Według WHO na całym świecie około 2 miliardy ludzi z niego korzysta, a około 3 milionów zmarło z jego powodu tylko w 2012. Przyczyną były uszkodzenia ciała spowodowane używaniem alkoholu. Badania innych zespołów naukowych także wskazują alkohol jako najbardziej niebezpieczny z narkotyków, jednak nie najbardziej uzależniający.

Jak uzależnia? (skala 1-3) Przyjemność: 2,3 Psychiczne uzależnienie: 1,9 Fizyczne uzależnienie: 1,6

4. Barbiturany

Odmiany kwasu barbiturowego, wykorzystywane często w XX wieku w przemyśle farmaceutycznym – przede wszystkim jako leki nasenne, uspokajające i przeciwpadaczkowe. Wpływają na zachodzące w mózgu reakcje: w małych dawkach powodują euforię, w dużych potrafią być zabójcze i na przykład zatrzymać proces oddechowy.

Uzależnienie od barbituranów było niestety dość często spotykane, gdy leki oparte na nich były dostępne na receptę. Z czasem zaczęły być wypierane przez ich bezpieczniejsze zamienniki.

Nutt ze swoim zespołem umieścili je na czwartym miejscu najbardziej uzależniających substancji zwracając uwagę, że o tym jak wiele złego może dana substancja zrobić decyduje jej dostępność.

Jak uzależnia? (skala 1-3) Przyjemność: 2 Psychiczne uzależnienie: 2,2 Fizyczne uzależnienie: 1,8

3. Nikotyna

To główny składnik uzależniający tytoniu. Paląc papierosa szybko przyswajamy nikotynę przez płuca, następnie dostaje się ona do mózgu. W zestawieniu Nutta nikotyna znalazła się na 3. miejscu najbardziej uzależniających substancji.

Ponad dwie trzecie Amerykanów, którzy próbowali papierosów, uzależniało się od nich w przyszłości. W 2002 WHO podawało, że na całym świecie papierosy pali miliard ludzi, a do 2030 tytoń przyczyni się do śmierci około 8 milionów.

Zwierzęta laboratoryjne nie jest wcale łatwo nauczyć palić, nie mają na to ochoty. Jednak szczury podczas testów wciskały guzik odpowiedzialny za dostarczanie nikotyny do ich krwiobiegu – co sprawia wzrost poziomu dopaminy w mózgu o 25-40%

Jak uzależnia? (skala 1-3) Przyjemność: 2,3 Psychiczne uzależnienie: 2,6 Fizyczne uzależnienie: 1,8

2. Kokaina

Ten narkotyk także bezpośrednio wpływa na dopaminę w naszym ciele. Miesza on w komunikacji między naszymi neuronami i w uproszczeniu zagłusza je, gdy wysyłają sygnał „dość” na temat ilości tego hormonu w ośrodku nagrody w mózgu.

W eksperymentach na zwierzętach kokaina powodowała zwiększenie poziomu dopaminy ponad normę. Około 14-20 milionów ludzi na całym świecie używa tego narkotyku, a jego rynek w 2009 wyceniano na 75 miliardów dolarów.

W formie kraku, czyli wolnej zasady, silnie uzależniającej i działającej stosunkowo krótko, znalazła się na trzecim miejscu najbardziej niebezpiecznej dla organizmu. W formie sproszkowanej – na piątym. Około 21% ludzie, którzy spróbują tego narkotyku w przyszłości stanie się od niego uzależnionymi.

Kokaina w swoim działaniu uzależniającym podobna jest do amfetaminy i metamfetaminy.

Jak uzależnia? (skala 1-3) Przyjemność: 3 Psychiczne uzależnienie: 2,8 Fizyczne uzależnienie: 1,3

1. Heroina

Zespół Nutta ocenił ten narkotyk jak najbardziej uzależniający, dając mu 3 na 3 możliwe punkty. Heroina to opiat, który powoduje wyrzut dopaminy w ośrodku nagrody w mózgu. U zwierząt podczas testów odnotowano aż 200-procentowy wzrost poziomu tego hormonu.

To także wyjątkowo niebezpieczny narkotyk, ponieważ jego śmiertelna dawka jest zaledwie pięciokrotnie wyższa od tej potrzebnej do wprowadzenia człowieka w stan odurzenia.

W kontekście niebezpieczeństwa heroina trafiła na drugie miejsce, zarówno jako czynnik zagrażający jednostce i społeczeństwu. W 2009 nielegalny rynek tego narkotyku na świecie wyceniono na około 68 miliardów dolarów.

Jak uzależnia? (skala 1-3) Przyjemność: 3 Psychiczne uzależnienie: 3 Fizyczne uzależnienie: 3

Źródło: Science Alert