Jerzy Kukuczka wiele razy dokonał niemożliwego w Himalajach. Zginął w symbolicznym dla siebie miejscu

W tym artykule:

1. Jerzy Kukuczka: dzieciństwo i początki pasji
2. Najważniejsze osiągnięcia Jerzego Kukuczki
3. Jerzy Kukuczka: śmierć
4. Izba Pamięci Jerzego Kukuczki

Jerzy Kukuczka jest uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich himalaistów. Wsławił się odwagą, determinacją i umiejętnościami wspinaczkowymi. Dzięki tym cechom bił w górach historyczne rekordy, a jego dziedzictwo pozostaje żywe do dziś. Wysokogórskie osiągnięcia Kukuczki niezmiennie inspirują zarówno alpinistów i himalaistów, jak i taterników. I nie ma się co dziwić. W końcu zapisał się na kartach historii jako pierwszy Polak i drugi człowiek na świecie, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum. Jego historyczne osiągnięcie zostało niedawno podważone przez twórców Księgi Rekordów Guinnessa, jednak Kukuczka wsławił się też innymi dokonaniami – nie tylko w Himalajach.

Jerzy Kukuczka: dzieciństwo i początki pasji

Himalaista przyszedł na świat 24 marca 1948 roku w Katowicach. Jego pierwsze imię to Józef, do dziś jest jednak powszechnie znany jako Jerzy Kukuczka. Z pochodzenia był beskidzkim góralem, a jego rodzina miała korzenie w Istebnej.

Sport towarzyszył Kukuczce od najmłodszych lat. Będąc uczniem szkoły średniej, uprawiał podnoszenie ciężarów. Zrezygnował jednak z tej dyscypliny z powodu lekarskiego zakazu. Szybko jednak znalazł sobie nowe hobby, które z czasem stało się jego największą życiową pasją. Mowa oczywiście o zdobywaniu szczytów górskich.

Umiejętności wspinaczkowe rozwijał w Harcerskim Klubie Taternickim im. gen. Mariusza Zaruskiego w Katowicach. Dołączył do niego w 1965 r. Razem z innymi członkami klubu brał udział oraz organizował różnorodne wyprawy turystyczne z elementami wspinaczki.

Rok później, w 1966 roku, Jerzy Kukuczka dołączył do Koła Katowickiego Klubu Wysokogórskiego. Wtedy też ukończył kurs wspinaczkowy w Tatrach. Cały czas rozwijał się też i kształtował jako harcerz. Podczas zimowiska w Kowarach w 1967/68 roku zdobył stopień przewodnika, a następnie podharcmistrza. W Harcerskim Klubie Taternickim był nie tylko członkiem. Kolejno pełnił funkcje przewodniczącego Komisji Rewizyjnej, a następnie szefa komórki szkoleniowo-kwalifikacyjnej.

Podczas wypraw na najwyższe szczyty Ziemi Kukuczka nie zapominał o harcerskim doświadczeniu. Proporczyk klubu towarzyszył mu w trakcie wspinaczek na ośmiotysięczniki.

Monika Witkowska zdobyła K2. Jako druga Polka w historii po Wandzie Rutkiewicz!

Monika Witkowska raz jeszcze zapisała się na kartach historii. Dziś zdobyła szczyt K2!

Najważniejsze osiągnięcia Jerzego Kukuczki

Jerzy Kukuczka był jednym z pierwszych wspinaczy, którzy dokonali zimowych wejść na najwyższe szczyty Himalajów. Polak uczestniczył w pierwszych zimowych wejściach na:

• Dhaulagiri (1885 r.),
• Kanczendzongę (1986 r.),
• Annapurnę ( 1987 r.)

Jego próba zdobycia K2 zimą, chociaż nie powiodła się, była jednym z najbardziej heroicznych przedsięwzięć w historii himalaizmu.

Podczas wspinaczek na ośmiotysięczniki Jerzy Kukuczka nie zawsze wspierał się dodatkowym tlenem. To czyni jego osiągnięcia jeszcze bardziej imponującymi. Często wybierał też trudniejsze i mniej oczywiste drogi na szczyty. W 1980 r. Kukuczka zdobył nową drogą Mount Everest. Rok później samotnie wytyczył nową trasę na Makalu. Z kolei w 1983 r. wszedł nowymi drogami na Gaszerbrum I i II. Łącznie wytyczył jedenaście nowych dróg na zdobytych ośmiotysięcznikach.

– To jest dla mnie najważniejsze, bo wchodzenie drogą normalną, drogą, którą wchodzi w tej chwili bardzo dużo wspinaczy, nie daje mi takiej satysfakcji. Uważam, że mamy jeszcze chwile w Himalajach, kiedy można pozostawiać trwałe ślady na tych ośmiotysięcznikach. Są jeszcze ściany, którymi można poprowadzić nowe drogi i tu musimy szybko działać, ponieważ jest wielu takich, którzy chcą zrobić to jako pierwsi, a ścian nie przybywa – mówił podczas audycji radiowej „Muzyka i Aktualności” w 1988 r.

Czym zasłynął Jerzy Kukuczka?

Kukuczka wiele razy zapisał się na kartach historii nie tylko polskiego himalaizmu. Jako pierwszy i jak dotąd jedyny na świecie zdobył dwa ośmiotysięczniki jednej zimy. Polak święcił jednak wspinaczkowe triumfy także poza Himalajami. Wyznaczał nowe drogi i bił rekordy w Tatrach (m.in. pierwsze zimowe przejście „Kurtykówki” na wschodniej ścianie Małego Młynarza), Dolomitach czy Alpach. W najwyższych górach Europy uczestniczył między innymi w poprowadzeniu nowej drogi na Petit Dru (3,754 m).

Jerzy Kukuczka: śmierć

Kukuczka zginął podczas próby wspinaczki na niezdobytą południową ścianę Lhotse w Nepalu 24 października 1989 r. Historia w pewnym sensie zatoczyła tam koło. Lhotse to pierwszy ośmiotysięcznik zdobyty przez Kukuczkę – dokładnie 10 lat wcześniej, w październiku 1979 r.

Jak zginął Jerzy Kukuczka?

Podczas ataku szczytowego Kukuczce towarzyszył Ryszard Pawłowski. To on był świadkiem jego śmierci. Himalaiści znajdowali się wówczas na wysokości 8200 metrów.

– Doskonale widzę silną sylwetkę Jurka na tle nieba. Tam, gdzie kończy się stromizna ściany i zaczyna łatwiejsza, śnieżna grań zmierzająca w kierunku szczytu. Jurek rozpłaszcza się na stromej ściance pokrytej cukrowałym śniegiem, a ja wstrzymuję oddech... Szeroko rozłożonymi rękami szuka lepszych chwytów, a nogami uzbrojonymi w raki dogodnego oparcia. „Jurek, uważaj” szepcę w myślach. Nagle, mój partner zaczyna się wolno zsuwać z warstwą śniegu. Nabiera coraz większej szybkości. [...] Zaciskam ręce na linie. Jestem przygotowany na potężne szarpnięcie. Jego siła rzuca mnie na skały. Koniec... Ale cienka lina pęka na ostrej krawędzi tuż nade mną. Oniemiały patrzę w ponad trzy kilometrową otchłań. Jeszcze przez chwilę słyszę dźwięk odbijającego się od skał czekana. Widzę wolno spadającą czerwoną rękawicę Jurka... – pisał potem Pawłowski we wspomnieniach.

Izba Pamięci Jerzego Kukuczki

Ciała Jerzego Kukuczki nigdy nie odnaleziono. Wybitny himalaista doczekał się jednak własnej Izby Pamięci w Istebnej, a dokładnie w przysiółku Wilcze. To miejsce, w którym Jerzy Kukuczka odpoczywał między wyprawami i pisał kolejne książki. W Izbie Pamięci zachowane są fotografie z wypraw himalaisty, a także część jego sprzętu wspinaczkowego oraz medale i odznaczania. Przed zwiedzaniem należy skontaktować się z Cecylią Kukuczką za pośrednictwem strony internetowej obiektu.

Pomniki upamiętniające Jerzego Kukuczkę postawiono też w jego rodzinnych Katowicach oraz w Himalajach.

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.