Polska wersja „Monopoly" kończy 40 lat. Jak powstał „Eurobusiness"?

W tym artykule:

1. Jak powstała gra „Monopoly”?
2. Kto jest jej autorem gry „Monopoly”?
3. Jak gra „Monopoly” podbiła świat?
4. Jak powstała polska wersja „Monopoly”?

To gra, która zawojowała świat. W „Monopoly” bawiło się ponad miliard osób. Do dziś sprzedano ok. 300 milionów pudełek w 114 krajach. Przygotowano aż 47 różnych wersji językowych zabawy. Gra „Monopoly” ma niezliczoną ilość mutacji, wersji i wydań specjalnych.

Jak powstała gra „Monopoly”?

Założenia były szczytne. Gra miała promować współpracę i piętnować pazerność kapitalistycznej gospodarki, w której najemcy są wykorzystywani przez właścicieli. Wbrew tym założeniom, atrakcją dla graczy stało się właśnie doprowadzanie do bankructwa innych i ekonomiczna dominacja jednostki nad ogółem. Dlatego w niektórych krajach socjalistycznych, takich jak Kuba, Chiny czy ZSRR, dystrybucja gry była zakazana.

Przełomowa była mechanika gry. To w niej po raz pierwszy znalazła się ścieżka, która pozwalała graczom okrążyć planszę wiele razy. A nie, jak dotąd – zaczynać na polu „start” i kończyć na polu „meta”.

Kto jest jej autorem gry „Monopoly”?

Odpowiedź na to pytanie pozostaje przedmiotem sporu. „Grę właścicieli ziemskich” (ang. „The Landlord’s Game”), czyli pierwszą wersję „Monopoly”, wymyśliła Elizabeth Magie. Kobieta żyła w latach 1866–1948. Magie pracowała jako stenografka, pisała poezję i opowiadania oraz występowała na scenie. W wolnych chwilach tworzyła grę planszową. W 1903 roku złożyła wniosek o jej opatentowanie.

„The Landlord's Game” szybko zdobyła popularność wśród studentów, którzy często przerysowywali planszę ręcznie, przy okazji modyfikując jej wygląd i zasady rozgrywki. Zmieniali choćby nazwy ulic i lokalizacji tak, by odpowiadały ich miastom lub znanym im miejscom.

Pierwszy raz „The Landlord's Game” wydała oficyna założona przez Magie w 1906 roku. Autorka gry próbowała dwa razy zainteresować swoim pomysłem firmę Parker Brothers. Raz w 2010 roku i kolejny raz w latach 20. XX wieku. Zawsze spotykała się z odmową. Robert Barton, prezes Parker Brothers, nazwał grę „całkowicie bezwartościową” i „zbyt polityczną”.

Te miejsca w samolocie są najbezpieczniejsze. Dlaczego zatem ludzie zazwyczaj ich nie rezerwują?

Po kupieniu biletów lotniczych istnieje możliwość samodzielnego wyboru miejsc. Tutaj pojawia się pytanie, które wybrać? Bardziej komfortowe czy bezpieczne? Ale co to znaczy „bezpieczne”...

Jak gra „Monopoly” podbiła świat?

Charles Darrow był sprzedawcą grzejników, który w okresie Wielkiego Kryzysu stracił pracę. Darrow zachwycił się „Monopoly”. Grę poznał u znajomych i od razu wyczuł możliwość szybkiego wzbogacenia się. Planował stworzyć własną wersję.

Jego gra – początkowo produkowana ręcznie przez samego Darrowa i jego rodzinę – była sprzedawana pod nazwą „Monopoly”. Zaczynali od dwóch zestawów dziennie po 4 dolary. W 1933 roku Charles Darrow opatentował produkt. Odwiedził wiele firm, chcąc sprzedać im prawa do „Monopoly”. Ostatecznie w roku 1935 kupiła je... Parker Brothers.

Sukces był błyskawiczny. Z dnia na dzień gra „Monopoly” stała się hitem. W pierwszym roku sprzedało się 278 tys. egzemplarzy. W następnym już 1,75 mln. Szybko wydawca zorientował się, że istnieją inne, znacznie starsze wersje gry. Dlatego Parker Brothers odszukał ludzi, którzy posiadali prawa do różnych edycji „Monopoly”, i odkupił je od nich. Elizabeth Magie sprzedała prawa do „The Landlord's Game” za 500 dolarów.

Jak powstała polska wersja „Monopoly”?

Polska wersja „Monopoly” pojawiła się w 1983 roku. Działająca wówczas firma Labo opatentowała nazwy „Eurobusiness” oraz „Zysk”, zasady gry oraz plansze. Samego „Eurobusinessu” sprzedawało się nawet 90 tys. pudełek rocznie. Kolejne pola na planszy reprezentowały europejskie miasta. Jednostką monetarną był dolar amerykański.

Jesienią 2008 roku Gdynia, jako pierwsze w historii miasto polskie, znalazła się na planszy „Monopoly”. Została wybrana w plebiscycie, w którym w ciągu 6 tygodni padło ponad 5 milionów głosów.

Nasz ekspert

Łukasz Załuski

Redaktor naczelny „National Geographic Polska". Uważny obserwator zmieniającego się świata i nowych trendów w technologiach. Miłośnik tenisa i europejskich stolic.