To twój największy narząd i sam go niszczysz! Bez niego byś wyparował

Nie wszystkie narządy ciała są wewnętrzne jak mózg czy serce. Jeden nosimy na zewnątrz. Skóra jest naszym największym organem - dorośli mają jej na sobie jakieś 3,6 kilograma i 2 metry kwadratowe. To mięsiste pokrycie pełni dużo więcej funkcji, niż samo zapewnianie nam dobrej prezencji. Bez niej byśmy dosłownie wyparowali.

Skóra pełni bowiem funkcję wodoodpornej osłony izolacyjnej, która chroni organizm przed ekstremalnymi temperaturami, niszczycielskimi promieniami słonecznymi oraz szkodliwymi chemikaliami. Wydziela również substancje antybakteryjne, chroniące przed infekcjami, a także produkuje witaminę D, niezbędną do przyswajania wapnia i zdrowych kości. Działa też jak ogromny, pełen nerwów czujnik, który utrzymuje mózg w kontakcie ze światem zewnętrznym. Jednocześnie, daje nam swobodę ruchów, pokazując swoją niezwykłą wszechstronność.

Warstwy jak w cebuli

Składa się z trzech warstw. Najbardziej zewnętrzna to naskórek, złożony głównie z komórek zwanych keratynocytami, utworzonymi z twardego białka - keratyny (stanowiącej także budulec włosów i paznokci). Keratynocyty tworzą kilka warstw, które stale rosną do zewnątrz w miarę obumierania i złuszczania. Proces przejścia nowopowstałych komórek na powierzchnię skóry zajmuje około pięciu tygodni. Wspomniana już martwa skóra nazywana jest stratum corneum lub warstwą rogową, a jej grubość wykazuje znaczne zróżnicowanie - na podeszwach stóp jest ponad dziesięć razy grubsza niż wokół oczu. W naskórku kryją się obronne komórki Langerhansa, które ostrzegają układ odpornościowy organizmu przed wirusami i innymi czynnikami chorobotwórczymi.

Naskórek jest połączony z głębszą warstwy skóry zwaną skórą właściwą, która zwiększa jej wytrzymałość i sprężystość, dzięki włóknom kolagenu i elastyny. Naczynia krwionośne pomagają regulować temperaturę ciała, zwiększając przepływ krwi do skóry w celu odprowadzanie ciepła albo ograniczając go, gdy jest zimno. Sieć włókien i receptorów nerwowych odbiera odczucia dotyku, temperatury i bólu, które są następnie przekazywane do mózgu.

W skórze właściwej znajdują się mieszki włosowe i gruczoły z kanałami, które przechodzą przez skórę. Gruczoły potowe obniżają temperaturę wewnętrzną poprzez pocenie, jednocześnie wydzielając z organizmu niepotrzebny mocznik i mleczan. Gruczoły apokrynowe rozwijają się w okresie dojrzewania i produkują pachnący pot powiązany z atrakcyjnością seksualną, który może również powodować nieprzyjemny zapach ciała, zwłaszcza w okolicach pach. Gruczoły łojowe z kolei wydzielają oleiste sebum służące do natłuszczania włosów i skóry.

Najgłębsza warstwa to tkanka podskórna, do której należy warstwa tłuszczu - rezerwa paliwa na wypadek niedoboru żywności. Działa również jako izolacja i ochrona przed uderzeniami oraz upadkami.

Kolor skóry

Kolor skóry zależy od melaniny, pigmentu produkowanego w naskórku, chroniącego nas przed potencjalnie rakotwórczym promieniowaniem ultrafioletowym (UV). Osoby ciemnoskóre produkują liczniejsze cząsteczki melaniny o intensywniejszym kolorze. Ludzie z najciemniejszą karnacją pochodzą z regionów tropikalnych, zwłaszcza tych z nielicznymi gęsto zalesionymi obszarami.

Jasna skóra stanowi adaptację u osób z północnych szerokości geograficznych, gdzie promienie słoneczne są stosunkowo słabe. W tym przypadku zapotrzebowanie na wzmacniającą kości witaminę D produkowaną w wyniku ekspozycji na promienie UV przewyższa korzyści z posiadania ciemnej skóry. Jednocześnie jednak gorętsze i bardziej słoneczne środowiska wiążą się z ryzykiem poważnego uszkodzenia mniej w efekcie odpornej skóry. W Australii, gdzie większość ludności pochodzi z Europy północnej, odnotowuje się najwyższą na świecie zachorowalność na raka skóry, stanowiącego ponad 80 procent wszystkich nowotworów diagnozowanych tam każdego roku.