Władysław Raczkiewicz – niezwykły prezydent Polski. Urodził się i zmarł poza krajem

Spis treści:

1. Kim był Władysław Raczkiewicz?
2. Czego dokonał Władysław Raczkiewicz?
3. Co robił Władysław Raczkiewicz w czasie II wojny światowej?

Głowy państw z reguły pracują ze swoich stolic. Tylko w specjalnych okolicznościach bywa inaczej. Tak było w przypadku polskich prezydentów, którzy od 1939 do 1990 roku pełnili swoje funkcje poza krajem – najpierw w związku z okupacją niemiecką, potem – utworzeniem PRL.

Władysław Raczkiewicz był pierwszym prezydentem Polski, który objął tę funkcję w czasie II wojny światowej. Ostatnim – Ryszard Kaczorowski, który przekazał w grudniu 1990 roku na Zamku Królewskim w Warszawie insygnia władzy na ręce Lecha Wałęsy.

Kim był Władysław Raczkiewicz?

Władysław Raczkiewicz urodził się 28 stycznia 1885 roku w gruzińskim Kutaisi, zmarł 6 czerwca 1947 w Ruthin w Walii. Pochodził z inteligenckiej, polskiej rodziny. Angażował się w działania patriotyczne. Już w czasie studiów w Petersburgu należał do nielegalnej studenckiej Organizacji Młodzieży Narodowej, również do Związku Młodzieży Polskiej – „Zet–u”.

Po wybuchu rewolucji lutowej 1917 r., wymierzonej przeciwko carowi Mikołajowi II Romanowowi, zaangażował się w tworzenie jednostek Polskiej Siły Zbrojnej. Opowiadał się za formowaniem w Rosji wojska polskiego, które miało korzystać ze statusu armii sojuszniczej. Pod sztandarami odrodzonej polskiej armii walczył w 1918 roku z Armią Czerwoną w Mińsku. Dla lata później, w 1920 dowodził ochotniczym oddziałem kresowym walczącym o Wilno.

Natomiast w czasie II RP był bardzo aktywnym politykiem, w tym senatorem. Po wybuchu II wojny światowej objął funkcję prezydenta na uchodźstwie, która pełnił aż do śmierci w 1947 roku.

Czego dokonał Władysław Raczkiewicz?

Raczkiewicz był zaangażowany politycznie od najmłodszych lat. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił wiele funkcji w administracji publicznej. Był m.in.:

• w 1920 r. szefem Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego;
• od grudnia 1920 do czerwca 1921 roku delegatem przy rządzie Litwy Środkowej w Wilnie;
• od czerwca do listopada 1921 roku ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Wincentego Witosa;
• od października 1921 do sierpnia 1924 roku wojewodą nowogrodzkim;
• od sierpnia 1924 do maja 1925 roku delegatem rządu w Wilnie;
• od czerwca 1925 do maja 1926 roku ponownie ministrem spraw wewnętrznych;
• od maja 1926 do grudnia 1930 roku wojewodą wileńskim;
• od 1930 do 1935 roku senatorem III kadencji RP;
• od 1939 do 1947 r. prezydentem Polski na uchodźstwie.

Władysław Raczkiewicz cieszył się opinią osoby posiadającej dar zjednywania ludzi. Unikał zatargów z przełożonymi i współpracownikami. Posiadał też zdolności dyplomatyczne.

„Nie lubił podejmowania szybkich decyzji, zwłaszcza w sprawach, które mogły budzić ostre sprzeciwy. Z reguły radził się innych, by w konsekwencji wypracować własne zdanie. Czasem wycofywał się z podjętych decyzji, argumentując to racją stanu. Choć był człowiekiem kompromisu, w sytuacjach krytycznych pozwalał sobie na samodzielne wystąpienia, przeciwstawiając się premierowi i ministrom, jeżeli był przekonany co do racji swego postępowania; nie posuwał się jednak nigdy do ostateczności, chyba że dotyczyło to imponderabiliów” – czytamy w katalogu wystawy „Władysław Raczkiewicz 1885–1947: biografia polityczna”.

Co robił Władysław Raczkiewicz w czasie II wojny światowej?

Podczas II wojny światowej Raczkiewicz pełnił funkcję prezydenta Polski. Urząd objął w bardzo nietypowy sposób, bo poza Warszawą, a nawet Polską. Jako swojego następcę mianował go Ignacy Mościcki – czyli ostatni prezydent Polski, który pełnił tę funkcję do wybuchu II wojny światowej. To było zaskoczenie dla nominowanego, bo Raczkiewicz szykował się do wyjazdu do USA. Tam miał zorganizować wśród Polonii amerykańskiej pomoc dla ludności na ziemiach okupowanych

W dniu zaprzysiężenia, czyli 30 września 1939 roku, powołał gen. Władysława Sikorskiego na urząd premiera. W czerwca 1940 roku, po zajęciu przez hitlerowców Francji, przybył do Wielkiej Brytanii. W trakcie swojej prezydentury w 1942 roku zwrócił się do papieża Piusa XII m.in. o publiczną obronę eksterminowanych Żydów na ziemiach polskich. Stało się to po przybyciu z okupowanego kraju kuriera, Jana Karskiego – emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego i rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Przekazał on raport na temat sytuacji Żydów.

Był przeciwnikiem kompromisów z ZSRR i polskimi władzami komunistycznymi po końcu II wojny światowej. Nie zgadzał się na zmiany wschodnich granic Polski i na formułę rządu w Polsce po okupacji niemieckiej. Kryzys pojawił się w lipcu 1945 roku. Rządy aliantów – Francji, Wielkiej Brytanii i USA, a w ślad za nimi wielu kolejnych krajów – postanowiły cofnąć uznanie Rządowi RP na uchodźstwie na rzecz nowej władzy na terenie Polski, która była podporządkowana Sowietom. Dlatego polski prezydent i rząd w Wielkiej Brytanii straciły uznanie międzynarodowe

Źródła: Senat RP, Kujawsko-Pomorskie.pl, Polskie Radio

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.