Zaskakująca psychologia. Czego możemy nauczyć się od psychopaty?

Spis treści:

1. Co to jest psychopatia i jakie cechy ją definiują?
2. Jak psychopatyczne cechy mogą być przydatne w życiu zawodowym?
3. Uczenie się od psychopatów: które cechy można zaadaptować?
4. Opinie ekspertów na temat wykorzystania cech psychopatycznych
5. Jakie są ryzyka związane z adaptacją psychopatycznych cech?
6. Podsumowanie: Czy warto uczyć się od psychopatów?

Co to jest psychopatia i jakie cechy ją definiują?

Psychopatia to zaburzenie osobowości charakteryzujące się m.in. brakiem empatii, manipulacją, chłodnym podejściem emocjonalnym oraz dążeniem do osiągnięcia celów bez względu na koszty. Osoby o cechach psychopatycznych potrafią zachowywać się w sposób wyrafinowany i urokliwy, co sprawia, że mogą osiągać sukcesy, zarówno w sposób zgodny z normami społecznymi, jak i łamiąc te normy.

Definicja psychopatii według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne definiuje psychopatię jako antyspołeczne zaburzenie osobowości, objawiające się m.in. nieszanowaniem norm społecznych, brakiem hamulców moralnych oraz instrumentalnym traktowaniem ludzi. Szacuje się, że jedna osoba na sto może wykazywać psychopatyczne cechy, choć zazwyczaj w łagodnej formie.

Cechy psychopatyczne: urok, chłód emocjonalny, koncentracja na celu

Osoby o psychopatycznych skłonnościach często cechuje urok osobisty, chłodna racjonalność, zdolność do podejmowania ryzyka i odporność psychiczna. Psychopatyczne podejście do życia oznacza pełne skupienie na celu i brak rozpraszania się negatywnymi emocjami czy wątpliwościami moralnymi.

Jak psychopatyczne cechy mogą być przydatne w życiu zawodowym?

Coraz częściej mówi się o tzw. „funkcjonalnych psychopatach” – ludziach, którzy wykazują psychopatyczne cechy, ale skutecznie funkcjonują w społeczeństwie, odnosząc sukcesy w karierze zawodowej. Należą do nich m.in. menedżerowie wysokiego szczebla, chirurdzy, prawnicy czy żołnierze jednostek specjalnych.

Psychopatia w zarządzaniu i korporacjach

Jak zauważa Kevin Dutton, psycholog społeczny z Oksfordu i autor książki „Mądrość psychopatów”, psychopatyczne cechy mogą być niezwykle pomocne w zarządzaniu i pracy w korporacjach. „Psychopatia jest niczym światło słoneczne: jego nadmiar może wywołać raka i zabić, ale jeśli wystawiamy się na jego działanie z umiarem, ma dobroczynny wpływ na jakość naszego życia i zdrowie” – pisze Dutton. Psychopaci w środowisku biznesowym mogą wykazywać cechy takie jak zdecydowanie, odporność na stres i gotowość do podejmowania trudnych decyzji.

Odporność psychiczna i podejmowanie ryzyka

Osoby o cechach psychopatycznych charakteryzują się wysoką odpornością psychiczną. Dr Paweł Boguszewski, neurofizjolog, podkreśla: „Możemy podpatrzyć u psychopatów to, co daje im tak dużą skuteczność w działaniu: chłodne patrzenie na rachunek zysków i strat”. Taka umiejętność pozwala na skuteczne zarządzanie emocjami i minimalizowanie wpływu stresu w sytuacjach zawodowych.

Uczenie się od psychopatów: które cechy można zaadaptować?

Nie wszystkie cechy psychopatyczne są destrukcyjne. Niektóre z nich, takie jak skupienie na celu czy kontrola nad emocjami, mogą być bardzo pomocne w życiu codziennym i zawodowym. Oto kilka cech, które warto wziąć pod uwagę:

• Chłodne podejmowanie decyzji. Psychopaci są mistrzami w podejmowaniu decyzji bez emocjonalnych zakłóceń. Skupiają się na faktach i analizie korzyści, co jest cenną umiejętnością w zarządzaniu projektami czy negocjacjach. Brak emocjonalnych rozproszeń pozwala na bardziej efektywne działanie w sytuacjach kryzysowych.
• Skupienie na celu bez rozpraszania się. Wielu z nas ma skłonność do rozpraszania się lub ulegania negatywnym emocjom, co obniża naszą produktywność. W tym kontekście psychopaci mogą być wzorem. Jak zauważa dr Boguszewski: „Czasami warto po prostu skupić się na celu i nie pozwalać samemu sobie przeszkadzać”. Nauczenie się odcięcia od rozpraszaczy, takich jak media społecznościowe, może znacząco zwiększyć naszą efektywność.

Opinie ekspertów na temat wykorzystania cech psychopatycznych

Wielu autorytetów z dziedziny psychologii zgadza się, że niektóre cechy psychopatyczne mogą być korzystne, o ile są używane w odpowiednich dawkach.

Kevin Dutton: „Psychopatia jest jak światło słoneczne”

Dutton wielokrotnie podkreśla, że psychopatia może mieć swoje pozytywne strony. Umiejętność kontrolowania emocji i podejmowania trudnych decyzji bez zbędnych wątpliwości może być kluczem do sukcesu w wielu dziedzinach życia.

Dr Paweł Boguszewski: „Uczmy się od psychopatów skuteczności”

Boguszewski sugeruje, że warto przyswoić sobie umiejętność chłodnego podejmowania decyzji i unikania emocjonalnych rozproszeń, które mogą hamować naszą efektywność. „Mamy skłonność do rozpraszania się czy też ulegania negatywnym emocjom, zniechęceniu. Wtedy szukamy jakiegoś zastępczego zajęcia. Czasami warto po prostu skupić się na celu i nie pozwalać samemu sobie przeszkadzać”.

Jon Ronson: „Nie chcę być psychopatą, ale zazdroszczę im”

Jon Ronson, autor książki „Czy jesteś psychopatą?”, mówi wprost: „Świat, jaki stworzyliśmy, nagradza psychopatyczne zachowania: płaci miliony dolarów psychopatycznym dyrektorom za to, że zachowują się po prostu podle wobec swoich podwładnych”. Jednak dodaje, że sam wolałby być kimś innym i pokonywać trudności poprzez etykę, empatię i uczciwość.

Jakie są ryzyka związane z adaptacją psychopatycznych cech?

Chociaż niektóre cechy psychopatyczne mogą być korzystne, istnieje ryzyko ich nadmiernego zastosowania.

Przesadne użycie cech psychopatycznych

Zbyt duża dawka chłodu emocjonalnego czy egoizmu może prowadzić do alienacji i problemów interpersonalnych. Kevin Dutton podkreśla: „Przesunięcie w górę suwaka bezwzględności, odporności psychicznej i działania może uczynić nas bardziej asertywnymi, ale jeśli przesuniemy go za wysoko – ryzykujemy przemianę w tyrana”.

Balans między zdrowym egocentryzmem a manipulacją

Zdrowy egocentryzm może pomóc w unikanie manipulacji, ale jego nadużycie prowadzi do nadużywania zaufania innych i skrajnie destrukcyjnych zachowań. Dr Paweł Boguszewski zauważa, że: „Uczenie się zdrowego egocentryzmu to po prostu uświadomienie sobie, że czasami ulegamy emocjonalnej manipulacji i zgadzamy się nawet na rzeczy, które nie są dla nas korzystne”.

Podsumowanie: Czy warto uczyć się od psychopatów?

Podczas gdy psychopatia w swojej skrajnej formie może być destrukcyjna, wiele cech psychopatycznych, takich jak odporność psychiczna, urok, czy zdolność do chłodnego podejmowania decyzji, mogą okazać się przydatne w codziennym życiu i pracy. Kluczem jest świadome ich wykorzystywanie w odpowiednich dawkach i w odpowiednim kontekście. W ten sposób można skorzystać z ich potencjału bez ryzyka popadnięcia w skrajności. Najważniejsze, aby swoim zachowaniem nie krzywdzić innych ludzi.

Źródła:

1. National Geographic Polska
2. Kevin Dutton, „Mądrość psychopatów”
3. Jon Ronson, „Czy jesteś psychopatą?”
4. Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN