2/2013
Flaga towarzyszy działalności National Geographic od 1903 r. Autorką jej projektu była żona pierwszego redaktora naczelnego magazynu, Elsie May Grosvenor. W 125. rocznicę powstania Towarzystwa wręczamy flagę NG dwanaściorgu Polakom, którzy przez swoją działalność wspierają wartości bliskie National Geographic. W tym miesiącu otrzymała ją Elżbieta Dzikowska, podróżniczka i autorka filmów dokumentalnych, w tym serii Pieprz i wanilia, którą zrealizowała razem z mężem Tonym Halikiem.
Martyna Wojciechowska: Z czym kojarzy się Pani National Geographic?
Elżbieta Dzikowska: Z poznawaniem świata. Po raz pierwszy zetknęłam się z magazynem w Meksyku w 1974 r. Spotkałam tam Tony’ego Halika, który prenumerował to pismo. Byłam zafascynowana! Pracowałam wówczas w skromnych w porównaniu z nim Kontynentach, gdzie prowadziłam dział Ameryki Łacińskiej. Nawet nie marzyłam, że kiedyś National Geographic może być na wyciągnięcie ręki, że mogę być wiernym czytelnikiem tego wspaniałego pisma. Stałam się nim, gdy tylko dotarł do nas w polskim wydaniu.
Gdyby mogła Pani wymyślić swój numer NG, o czym byłoby to wydanie?
Poświęciłabym go prawu konwergencji, w myśl którego w podobnych warunkach powstają podobne zjawiska cywilizacyjne, zatem mentalnie świat jest jeden. Piramidy zbudowano w Egipcie, ale też w Ameryce Łacińskiej, w Kambodży. Podobne ubrania i ozdoby noszą ludy w Etiopii i na Nowej Gwinei. Dekoracje kolonialnych skrzyń z Meksyku przywodzą na myśl malowane kufry z polskiego Zalipia. Chętnie przeczytałabym też o tym, co nas różni, a więc o językach. Dlaczego np. na Nowej Gwinei plemiona żyjące po sąsiedzku mówią inaczej. Co o tym decyduje?
Co daje nam wiedza o świecie?
Wiedza to nie tylko nauka geografii, etnografii, archeologii, filozofii, języków, rzeczy konkretnych, ale także tolerancji, pokory, empatii, szacunku dla innego. Bez ciągłej nauki nie ma rozwoju, nie ma nawet zastoju, jest tylko regres. Podróżujmy więc jak najwięcej.
Jakie wyzwania w dziedzinie eksploracji stoją dziś przed człowiekiem?
Do odkryć geograficznych dodać już pewnie można niewiele. Może etnografia i archeologia coś dołożą? Zwłaszcza ta ostatnia, dzięki nowym metodom badawczym, które pozwalają łatwiej dotrzeć do przeszłości. No i jest też kosmos. Ciekawe, co będziemy o nim wiedzieć za 20, 50, 100 lat? I nasz mózg – co jeszcze wymyśli, co odkryje? Będzie o czym pisać.
Naszą misją jest inspirowanie ludzi do dbania o planetę. Jak robić to dziś, w czasach wyjątkowo egocentrycznych?
Trzeba troszczyć się o naszą planetę, dla nas samych i przyszłych pokoleń. Ważne są rozwiązania polityczne i gospodarcze, ale najwłaściwszą drogą wydaje mi się edukacja. Trzeba od dziecka uczyć odpowiednich nawyków, żeby dbałość o Ziemię i jej przyszłość stała się tak naturalna, jak o zdrowie czy higienę. Musimy zmienić nasze myślenie, pozbyć się egoizmu lub choć trochę go zmniejszyć. W znacznej mierze to rola szkoły.
SPIS TREŚCI:
Pod flagą NG - Elżbieta Dzikowska
Ryzykanci
Odkrywcy
Skaner Jedz z głową - Jak zachować świeżość żywności? Sposoby stare i nowe, naturalne i naukowe.
Fotoreportaż - Pokaż łapę, czyli projektowe wariacje natury na temat stopy. (Zdjęcia Ingo Arndt)
Pigmeje - Żyją nie tylko w Afryce i nie tylko w tropikalnym lesie. Mają nieprawdopodobny zmysł orientacji. Ale dlaczego są tacy mali? Czy to przypadek, czy przystosowanie do środowiska?
Sekrety wzrostu - Ludzki wzrost to skomplikowana sprawa. Wbrew pozorom wcale nie jest tak, że wraz z postępami cywilizacji jesteśmy coraz wyżsi. Weźmy taki paleolit. Wtedy to dopiero rośliśmy.
Libia - Kilka dekad rządów szalonego dyktatora nie mogło pozostać bez wpływu na społeczną i gospodarczą tkankę kraju. Dodajmy do tego skutki wojny domowej, a powstanie obraz państwa zdezorientowanego.
Jad - Wiele zwierząt na świecie dysponuje śmiercionośną „bronią biologiczną” – jadami. Podglądając ich działanie, medycyna potrafi sprawić, by w zmodyfikowanej formie posłużyły nam jako leki.
Sekwoje - Mamutowce olbrzymie to drzewa o największej na świecie miąższości. Potrafią żyć kilka tysięcy lat. Czy to nie wystarczające powody, by bliżej im się przyjrzeć?
Dziki korytarz - Kirgizi z Korytarza Wachańskiego nie uciekali przed cywilizacją – ona po prostu nigdy do nich nie dotarła. I choć mieszkają w urzekającej krainie, życie bez dróg, prądu i medycyny pełne jest śmierci.
Savoir-vivre - Towarzyskie formy nie są zbędnym balastem, reliktem dawnego społeczeństwa. One czynią życie milszym.
Wściekła pogoda - Na temat zmian klimatu napisano już tysiące tomów. Mimo to wciąż wielu rzeczy nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Pewne jest więc: pogoda jeszcze nie raz nas zaskoczy. (TYLKO DLA PRENUMERATORÓW)