06/20

Tej wiosny minęło 75 lat od zakończenia II wojny światowej, w której życie straciło ponad 66 mln żołnierzy i cywilów (przede wszystkim cywilów). Ci, którzy uczestniczyli w tym konflikcie i przeżyli, obecnie mają ok. 90 lat. Każdego dnia coraz mniej z tych osób może nam opowiedzieć, co wtedy widzieli i słyszeli.

W National Geographic od 1888 r., kiedy to nasz magazyn pojawił się na rynku, opowiadamy o ludzkiej podróży. Gdy to pokolenie przechodzi do historii, ważne jest, abyśmy uważniej spojrzeli na losy tych niezwykłych kobiet i mężczyzn i wyciągnęli wnioski z ich doświadczeń. Dziś, w czasach koronawirusa, który najgroźniejszy jest dla osób starszych i chorych, wydaje się to jeszcze ważniejszym zadaniem – usłyszeć ich głosy, zanim ucichną na zawsze.

To, czego się dowiedzieliśmy od ostatnich świadków wojny, nie było zaskoczeniem: bez względu na to, ile masz lat i po której stronie walczyłeś, wojna była tak palącym doświadczeniem, że dla ciebie nigdy nie minęła. Każda osoba, z którą rozmawialiśmy, zaświadcza o jej horrorze. Przywołajmy tu japońskiego weterana, który wspomina, jak on i inni młodzi mężczyźni „zostali wysłani na śmierć za cesarza i naród i każdy zachowywał się tak, jakby w to wierzył. Ale, jak mówi, kiedy żołnierze umierali, nigdy nie słyszałem, by ktoś wołał cesarza albo naród”. Słyszał tylko imiona bliskich.

Pewna Niemka, w czasie wojny będąca dzieckiem, mówi o wstydzie, jaki wciąż odczuwa z powodu zaangażowanych działań jej ojca, wysoko postawionego SS-mana. Wspomina też głód, jakiego doświadczyła, gdy zbliżająca się Armia Czerwona odcięła dostęp do jej miasta. Dziś odwiedza szkoły w Hamburgu, aby ostrzec przed niebezpieczeństwem, które znowu rośnie. „Ludzie niczego się nie nauczyli” – mówi. „To przerażające, że neonaziści wracają. I to nie tylko w Niemczech. Ludzie wciąż tak łatwo pozwalają sobą manipulować”.

Relacje z pierwszej ręki osób, które przeżyły II wojnę światową, mają teraz dużo większe znaczenie niż kiedykolwiek wcześniej. Po trzech czwartych stulecia, w czasach, gdy niektórzy zaprzeczają, że miały miejsce nawet pewne wydarzenia wojenne, ich naoczni świadkowie mają nam do przekazania ważne lekcje.

Dzielenie się tymi historiami daje nam jeszcze jedną szansę, aby podziękować kobietom i mężczyznom z tego wspaniałego pokolenia za ich służbę i poświęcenie.

Dziękuję, że czytasz National Geographic.