National Geographic 11/23

Historia Słowian sięga zamierzchłej przeszłości, jednak źródeł potwierdzających najdawniejsze dzieje największej grupy etnicznej i językowej w Europie nie ma właściwie wcale. Wraz z niniejszym wydaniem magazynu National Geographic Polska zapraszamy do wspólnej podróży, by zbadać najstarszą historię Słowiańszczyzny. W eseju historycznym „Słowianie, czyli kto?” Roman Żuchowicz rzuca światło na pochodzenie, migracje i rozwój kulturowy prasłowiańskich grup etnicznych, z których następnie wykształcili się m.in. Polacy, Czesi czy Ukraińcy.

Już sama nazwa własna Słowian budzi wątpliwości. Jak się powszechnie uważa, ma ona pochodzić od „słowa” lub „sławy”. Niczego nie możemy być jednak pewni. Bo tak to już z tymi Słowianami jest. W historii Europy wyłaniają się tak naprawdę w VI w. Zaludniają już wtedy rozległy obszar od Wołgi na wschodzie aż po Łabę na zachodzie i Peloponez na południu. Sto lat później powstaje pierwsza słowiańska państwowość.

Państwo Samona istniejące na terenie dzisiejszych Czech i Austrii przetrwało jednak zaledwie kilka dekad. Dopiero u progu nowego tysiąclecia wykształciły się zalążki przyszłych narodów, które do dziś stanowią większość mieszkańców kilkunastu państw w południowej, środkowej i wschodniej Europie.

Jedną z trwałych tajemnic historii Słowian jest ich pochodzenie. Najnowsze badania genetyczne przybliżają nas nieco do odpowiedzi na to pytanie. Ostatnie postępy w analizie DNA ujawniły niespodziewane związki między populacjami słowiańskimi a ich odległymi przodkami, rzucając światło na złożone wzorce migracyjne. Wędrując przez Europę, Słowianie wchodzili w interakcje z innymi kulturami. Ten dynamiczny proces kształtował ich tożsamość, ale wpływał też na ludy, z którymi się stykali.

Życzę przyjemnej lektury.

Łukasz Załuski
redaktor naczelny

Spis treści

PORTFOLIO

Poezja ptasich piór | s. 12
Para niemieckich fotografów koncentruje swoje obiektywy na piórach, które ich zdaniem są „prawdopodobnie najbardziej poetyckim arcydziełem
ewolucji”.
zdjęcia H. i H.-J. Koch

REPORTAŻE

Słowianie | s. 36
Na arenę dziejów wypłynęli zupełnie niespodziewanie, można by rzec – bez zapowiedzi. Jak to się stało, że w połowie pierwszego tysiąclecia bez politycznej organizacji, wybitnych wodzów czy walnych bitew zasiedlili ogromne połacie Europy?
tekst R. Żuchowicz

Problem z CO₂ | s. 56
Zerowa emisja dwutlenku węgla już nie wystarczy, żeby powstrzymać zmiany klimatu na Ziemi. Musimy jeszcze usunąć z powietrza ten gaz, który tam wcześniej wysłaliśmy, spalając paliwa kopalne.
tekst S. Howe Verhovek, zdjęcia D. Monteleone

Życie migrantów | s. 88
Fotografowana przez ponad dwie dekady meksykańska rodzina mieszkająca pod Chicago jest przykładem losu i doświadczeń imigrantów budujących Amerykę.
tekst L. A. Urrea, zdjęcia J. Lowenstein

Orki na łowach | s. 114
Populacja około stu antarktycznych orek kulturowo wypracowała niezwykłą metodę polowania na foki, wykorzystując sztucznie wywołane fale.
tekst N. Daly, zdjęcia B. Gregory