25 medycznych zabobonów. Dlaczego ludzie wciąż w to wierzą?

Używamy tylko 10% mózgu

To jeden z ukochanych mitów guru, nauczycieli duchowych i niektórych trenerów rozwoju osobistego. Zwykle nie mają do tego żadnych dowodów naukowych dla podparcia tezy. Raczej nauczane jest to jako prawda objawiona. Tymczasem naukowcy badający aktywność naszych mózgów najczęściej się po prostu z tego śmieją. - Obrazy skanowania mózgu nie pokazują zbyt wielkich nieaktywnych obszarów – dodaje Vreeman – po prostu lubimy myśleć, że nie wykorzystaliśmy jeszcze w pełni swojego potencjału.

Szczepionki powodują grypę lub autyzm

Ten temat jest jak bumerang i często wraca. Chociaż to prawda, że ciało po szczepionce na grypę może zareagować gorączką (raczej niską) to informacje, że szczepionka na grypę spowoduje zachowanie są “oczywistym kłamstwem”. Tak właśnie określa to Rachel Vreeman, jedna z autorek publikacji poświęconej zwalczaniu medycznych mitów "Don't Swallow Your Gum! Myths, Half-Truths, and Outright Lies about Your Body and Health".

Szczepionka przeciw grypie zawiera jej martwe wirusy. Martwe i jak dodaje Vreeman, nie ma możliwości by nagle dokonały rezurekcji i nas zaatakowały.

Jeśli chodzi o kontrowersje dotyczące wpływu szczepionek na występowanie spektrum autyzmu – pisaliśmy o tym wielokrotnie, przeczytajcie sami ----->

Suplementy zawsze poprawiają zdrowie

Witaminowe suplementy nie tylko bywają nieskuteczne, czasem nawet potrafią stwarzać zagrożenie dla naszego organizmu. W 2016 opublikowano wyniki badań starszych kobiet, które spożywały suplementy z wapniem. Miał on wpływać na zwiększenie ryzyka demencji. Inne, trwające 20 lat badanie wykazało, że przyjmowanie dużych dawek witamin może zwiększać ryzyko nowotworów.

Są także zagrożenia, które mogą objawić się znacznie szybciej – w USA i Wielkiej Brytanii notowano przypadki zatrucia spowodowanego suplementami. Problem w tym, że jak donoszą lekarze, wiele osób chce używać suplementów w zastępstwie innych ważnych źródeł witamin, a tak to po prostu nie działa.

- Pigułka z witaminami nie jest odpowiedzią – mówi Vreeman – Za to zdrowe odżywianie jak najbardziej jest.

Cukier sprawia, że dzieci się źle zachowują

Nie wybielamy cukru, nie negujemy jego negatywnego wpływu na ludzki organizm, jednak stwierdzenie, że zamienia nasze pociechy w potwory to już troszeczkę nadużycie. W 1994 roku Abnormal Child Psychology opublikowało wynika badania w tej sprawie. Grupie dzieci założono na nadgarstki czujniki, a potem podano do picia oranżadę Kool-Aid słodzoną aspartanem. Połowie rodziców i dzieci powiedziano, że napój zawiera cukier, pozostałym prawdę.

Rodzice, którzy usłyszeli wersję o słodzeniu cukrem zwracali uwagę na hiperaktywność swoich dzieci, choć czujniki nie wykazywały żadnych anomalii. Skąd ten mit? Cukier (w słodyczach na przykład) towarzyszy wielu wydarzeniom z życiu dzieci, które wzbudzają wiele emocji – urodzinom, zabawom, przyjęciom – stąd trudno się dziwić ich podnieceniu. Mit wciąż jest jednak żywy.

Nie możesz zemdleć po wstrząśnieniu mózgu

Każdy po wstrząśnieniu mózgu przede wszystkim powinien natychmiast otrzymać pomoc lekarską. Mit odnośnie utraty świadomości może wiązać się z konkretnym typem urazu – gdy dojdzie do krwotoku w mózgu, który prowadzi do zaburzeń zmysłów, śpiączki lub nawet śmierci. Jednak nie jest to aż tak częste.

- Jeśli przeżyłeś wstrząśnienie mózgu i zdiagnozował cię wykwalifikowany lekarz, nie musisz mieć obok siebie kogoś, kto będzie cię budził co godzinę – mówi Vreeman.

Zimna pogoda sprawia, że chorujesz

- Ten mi powszechny jest na całym świecie, ale to nieprawda – mówi Vreeman. Badania pokazują, że gdy jest nam zimno odczuwamy wiele symptomów (część naprawdę, a część sobie wyobrażamy), ale sama w sobie temperatura nie sprawia, że jesteśmy wrażliwsi na infekcje i wirusy. Wiemy to już od 1968 roku, gdy badania w tej materii opublikował The New England Journal of Medicine. Okazało się, że niezależnie od tego w jakiej temperaturze jesteśmy i w jakiej temperaturze są zarazki – możemy mieć z nimi kłopoty.

Po połknięciu guma do żucia zostaje w Twoim żołądku na 7 lat

To prawda, że niektóre składniki gumy do żucia nie są trawione przez nasz organizm, ale nie znaczy to, że zalegają w naszych wnętrznościach przez lata. Nasz układ pokarmowy jest tak skonstruowany, że gdy natrafi na coś, czego nie może strawić – po prostu to usunie w procesie wydalania.

Czytanie przy słabym świetle i siedzenie za blisko ekranu może trwale uszkodzić wzrok

Przygaszone światło lub kolorowy telewizor z bliska – owszem te dwa czynniki mogą sprawić, że zaczną nas boleć oczy, nie ma jednak dowodów na to, że trwale zniszczą nasz wzrok. Skąd zatem ten mit? W latach 60-tych ubiegłego wieku rzeczywiście stare telewizory emitowały pewną dozę promieniowania, która mogła przyczynić się do uszkodzeń. Jednak od tego czasu technologia przeszła bardzo daleką drogę i dziś zagrożenia takiego nie ma. Natomiast jeśli twoje dziecko siedzi bardzo blisko monitora podczas oglądania filmów czy korzystania z komputera może to być znak ujawniającej się wady wzroku i warto skontaktować się z okulistą.

Każdy powinien wypijać 8 szklanek wody dziennie

Mit ten mógł powstać w 1945 roku gdy w USA Rada do spraw żywienia przy National Research Council wydała zalecenie by każdy dziennie pił 2,5 litra wody. Tu komunikat w mediach najczęściej się kończył, ale ten oryginalny zawierał jeszcze informację, że część z tego zapotrzebowania pobieramy z jedzenia. Oczywiście nie wolno zapominać o nawodnieniu organizmu, ale nie ma powodów do paniki, gdy skończysz dzień wypijając mniej. W razie czego twój organizm przypomni Ci o potrzebie uzupełnienia braku.

Po jedzeniu należy odczekać godzinę, dopiero wtedy można iść popływać

Niejednej osobie ten mit z pewnością mógł utrudnić życie w gorące letnie popołudnie. Nie, nie ma jakieś sprecyzowanego zakazu. Natomiast warto pamiętać, że niektóre ćwiczenia wysiłkowe będą dla nas mniej komfortowe (ale nie niebezpieczne). Zdrętwienia mogą pojawić się niezależnie od posiłku, raczej warto zwracać uwagę by rozgrzanym nie rzucać się do zimnej wody i nie ryzykować szoku termicznego. No i oczywiście pływać tam gdzie jest bezpiecznie!

Włosy i paznokcie rosną po śmierci

Mit ten wywodzi się nie tyle z niewiedzy, co ze złej interpretacji obserwowanych zjawisk. Po śmierci nasze ciała tracą wodę i wysychają, przez co skóra ciaśniej przylega i paznokcie wydają się dłuższe. To samo dzieje się z włosami. Gdy skóra z braku wody się kurczy, one zdają się rosnąć, a po prostu wystaje ich większa część.

Po goleniu odrastają nam mocniejsze, ciemniejsze i grubsze włosy

Nie. Owszem, można mieć wrażenie, że odrastające włosy są ciemniejsze, ale z czasem będą miały ten sam kolor i nie zaczerniejemy po trzech goleniach. Nowe włoski po prostu nie zostały jeszcze rozjaśnione kontaktem ze słońcem. W 1928 sprawę postanowiono zbadać i udokumentować naukowo. Porównano grubość, kolor i czas wzrostu włosów w miejscach często i rzadko golonych – różnicy nie było, a kolejne badania potwierdzały ten wynik.

Jedzenie indyka sprawia, że jesteś ospały

​​​​​​To popularna wymówka, tych, którzy lubią uciąć sobie drzemkę po sutym obiedzie. Owszem, mięso indyka zawiera tryptofan, który wywołuje senność, jednak jego ilość w tym mięsie jest równa tej, którą znajdziemy w podobnej porcji wieprzowiny, drobiu czy wywoływany. Więc skąd taki mit? W USA indyka spożywa się na Święto Dziękczynienia, towarzyszy temu wiele innych potraw – zatem senność to najprawdopodobniej po prostu efekt przejedzenia (nierzadko podlanego alkoholem).

Wrzody żołądka powoduje stres i złe odżywianie się

Jeżeli za wrzody żołądka winisz ostatnie ostre curry – przykro mi, ale jesteś w błędzie. Choć do stosunkowo niedawna lekarze przychylali się do takich sądów obecnie wiemy, że winna jest bakteria - Helicobacter pylori. Wrzody mogą także wywołać niektóre leki, u niektórych osób może być to aspiryna lub żelazo w tabletkach.

Kobieta nie może zajść w ciążę podczas miesiączki

Chociaż to bardzo mało prawdopodobne, to jednak jest możliwe. Sperma może pozostać aktywna w ciele kobiety nawet przez tydzień, więc jeśli owulacja może nastąpić tuż po krwawieniu. Dlatego polecamy zabezpieczać się, jeśli nie staracie się o potomstwo.

Najwięcej ciepła traci się przez głowę

W 2006 roku naukowcy ostatecznie obalili ten mit. Okazało się, że głowa to zaledwie 7-10% ciepła naszego ciała, odpowiada temu jaki jest stosunek skóry na głowie do pozostałej jej powierzchni. Zatem nie, głowa nie traci najwięcej ciepła. Czapkę warto założyć, ale bez przesady.

Wyjście na zimno z mokrymi włosami na pewno sprawi, że zachorujesz

Ileż to razy odkładaliśmy mycie głowy na później i z paskudnymi włosami szliśmy w zimie do pracy z obawy, że nie zdążymy wysuszyć? Ale tutaj wracamy do tematu zimna – to nie temperatura sprawia, że jesteśmy chorzy lecz wirusy i bakterie. Jest jednak jedno “ale”.

Opublikowane w 2015 badanie w Proceeding of the National Academy of Sciences w USA pokazało, że rhinowirusy, odpowiedzialne między innymi za przeziębienie, w łatwiejszy sposób przenikają do naszego organizmu w czasie chłodu.

W dni świąteczne jest więcej samobójstw

​​​​Na pewno słyszycie o tym każdego grudnia – więcej ludzi popełnia samobójstwa podczas Świąt. Nie jest to do końca prawda, na przykład w USA liczba takich przypadków maleje w grudniu. Świadczą o tym dane CDC. Skąd zatem ten mit? Może dlatego, że w czasie świątecznym takie rzeczy są chętniej rozgłaszane przez media i szeroko komentowane.

Gwiazda betlejemska jest śmiertelnie trująca

​​​​​Znana i popularna także z polskich domach roślina często uznawana jest za toksyczną, ostrzega się przed nią dzieci. Nie jest to prawda, owszem po zjedzeniu jej liści można poczuć się źle, ale nie stwierdzono przypadków śmierci spowodowanych kontaktem z nią. W 1996 Southern Medical Journal opublikował analizę badania 22 793 przypadków kontaktu z rośliną. Najdotkliwszym z objawów był ból brzucha. Koniec, żadnych zgonów. Mit powstał najprawdopodobniej w 1919, gdy krążyła popularna za oceanem opowieść o dwulatku z Hawajów, który zjadł części rośliny i zmarł. Jednak ani śmierć dziecka, ani jej przyczyna nie zostały nigdy udokumentowane i potwierdzone.

Rosół leczy wszystko

​​​​​Dzieciństwo. Choroba. Rosołek jako remedium na każdy problem – pamiętacie? Owszem pyszne, owszem rozgrzewa, ale czy leczy? Niestety nie, choć istnieją badania, które potwierdzają, że sprawdza się jako... placebo.

Podczas pełni Księżyca więcej osób zgłasza się do lekarzy i psychiatrów

Magiczna siła pełni od zawsze przypisywana jest temu zjawisku przez folklor na całym świecie. To czas, który uznajemy za wyjątkowy, kiedy granice między światem poznawalnego i nadnaturalnego stają się płynne. Brzmi to pięknie i jest bardzo poetyckie, z tym, że... nie. Do tego ktoś to nawet zbadał i wyliczył. W 2005 pewna kilka podliczyła ilość wizyt między 18:00 a 6:00 przez kilka lat. Wcale nie było ich więcej w czasie pełni. W 1996 natomiast naukowcy z Northwestern University sprawdzili prawie 151 tysięcy zapisów z izby przyjęć podmiejskiego szpitala. Nie było żadnej różnicy we frekwencji odpowiadającej kalendarzowi lunarnemu.

Zażywanie probiotyków leczy katar

Owszem, probiotyki raczej wam nie zaszkodzą, ale na pewno nie zapobiegną przeziębieniu. Nawet jeśli poprawią działanie naszego organizmu, to nie mają działania profilaktycznego w walce z takim schorzeniem.

Dzieci dostają gorączki z powodu ząbkowania

​​​​​​Każdy rodzic o tym słyszał: kiedy zacznie się ząbkowanie wraz z nim przyjdzie gorączka. To nie tylko fałsz, ale i dość niebezpieczny mit. Rodzice mogą przez niego zignorować ważny sygnał jakim jest wysoka temperatura ciała i nie zareagować w porę na realne chorobowe zagrożenie dla dziecka. Dziecko gorączkuje? Poradź się lekarza.

Ciąża trwa 9 miesięcy

Teraz bomba w sam środek “prawd objawionych”. Przecież powszechnie wiadomo, że ciąża tyle trwa, o co więc chodzi?

- To właściwie ponad 9 i pół miesiąca – mówi Joanne Stone z nowojorskiej Mount Sinai School of Medicine, autorka poradników dla kobiet w ciąży.

Zwykle lekarze mierzą ciążę jako okres 40 tygodni licząc od pierwszego dnia ostatniego okresu kobiety. Tylko, że kobiety stają się płodne zwykle od 10 do 16 dni po rozpoczęciu cyklu. Dlatego dwa tygodnie dolicza się zanim kobieta jest zapłodniona. Żeby było jeszcze ciekawiej, badania pokazały, że zdrowa ciąża może przebiegać z 5-tygodniowym rozstrzałem.

Jedzenie w nocy powoduje chorobliwą otyłość

​​​​​Uff... wreszcie coś przyjemnego na koniec. Schowaj do kieszeni poczucie winy z powodu nocnych przekąsek. To nie pora jest Twoim wrogiem, tylko to, że po prostu jesz słodkie, tłuste i niezdrowe rzeczy. Jedzenie w nocy nie jest drogą do otyłości, owszem często występuje razem, ale nie jest jej przyczyną. Może zatem nocna przekąska – tak, ale zdrowa?

Błażej Grygiel

Źródło: Live Science