Badania topograficzne w Ptolemais
Jednym z najważniejszych miast starożytnych położonych w prowincji Cyrenajka u wybrzeży Morza Śródziemnego – dzisiejsza Libia – jest Ptolemais. To właśnie tam w 2002 r. polscy naukowcy z Instytutu Archeologii UW rozpoczęli badania topograficzne, mające zaowocować sporządzeniem szczegółowego planu miasta.
To właśnie tam w 2002 r. polscy naukowcy z Instytutu Archeologii UW rozpoczęli badania topograficzne, mające zaowocować sporządzeniem szczegółowego planu miasta. –Ze względu na wykorzystanie nowoczesnych technik geodezyjnych i geofizycznych stanowią one nową jakość w dziedzinie topografii antycznej, a ponadto toczą się na terenie miasta, którego ruiny zostały oszczędzone przez późniejszych osadników arabskich, włoskich i libijskich i rysują się wyraźnie w terenie, dając nam wyjątkowy obraz Ptolemais od czasów hellenistycznych aż po kres świata antycznego w VII w.n.e.- mówi dr Jerzy Żelazowski z Instytutu Archeologii UW. Jak zauważa dr Monika Rekowska-Ruszkowska –Ptolemais, rozległe miasto we wschodniej Libii, słynie z rozciągających się na przestrzeni 250 ha ruin wspaniałych antycznych budowli i z tego powodu było celem podróży już w XVIII w. Plany, opisy i rysunki kilku podróżników uzupełniają informacje uzyskiwane przy pomocy współczesnych technologii, do których można zaliczyć fotografie latawcowe terenu miasta, wykonywane od 2006 r. przez Mirona Bogackiego. Autor zdjęć tak komentuje swoją pracę –Zdjęcia stanowią ważną część badań topograficznych, ułatwiają analizę pomiarów geofizycznych i geodezyjnych oraz weryfikacje planów poszczególnych budowli. Jednocześnie wykonywane w różnych porach roku i w różnym natężeniu światła odsłaniają elementy zabudowy miasta niewidoczne w terenie. Technika łączenia zdjęć pionowych i wpisywania ich w siatkę geodezyjną pozwala na opracowanie widoku z powietrza całego miasta, skorelowanego z planem topograficznym. Podczas prac archeologicznych zastosowano na dużą skalę metody geofizyczne opracowane przez dr hab. Krzysztofa Misiewicza. Pomiary geoelektryczne i magnetyczne prowadzone od 2005 r. objęły obszar około 18 hektarów. –Za pomocą metod nieinwazyjnych można było zweryfikować większość hipotez dotyczących rozplanowania miasta oraz zlokalizować szereg budowli o charakterze publicznym, m.in. świątynie, bazyliki chrześcijańskie, pozostałości systemu doprowadzania i odprowadzania wody oraz budynki o charakterze prywatnym– opowiada dr Misiewicz –Jesteśmy przygotowani do wykonania mapy całego miasta ( około 180 ha tylko w obrębie murów miejskich ). Będzie to pierwsze tego rodzaju przedsięwzięcie, obejmujące w pełni kompleks zabudowy zachowany na obszarze jednej za stolic świata antycznego. Polskie badania topograficzne prowadzone są w ujęciu historycznym i przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych materiałów źródłowych. Ich konsekwencją jest zainteresowanie polskich badaczy stanem zachowania nie tylko architektury, ale i innych zabytków. Jak podkreśla Faraj Abdukarim Omran Tahir, dyrektor miejscowego muzeum, znaleźli oni np. duży blok wapienny, na którym w okresie hellenistycznym zapisywano imiona, należących do elity, obywateli miasta.
Tekst: Agnieszka Budo