Dobór lornetek do warunków obserwacji - artykuł sponsorowany

Gdy rozważamy obserwację nocnego nieba lornetką, musimy odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie: „czy lornetkę zamierzamy używać tylko z ręki, czy też rozważamy zastosowanie statywu?”. Wbrew powszechnemu mniemaniu, o skuteczności obserwacji nie decyduje powiększenie, ale jasność obrazu odbieranego przez oko. Celowo nie napisano tu „jasność obrazu dawanego przez lornetkę”, gdyż w pewnych warunkach lornetka dawać może jaśniejszy obraz niż obserwator jest w stanie zaobserwować. Kluczem do poprawnego doboru lornetki jest znajomość średnicy źrenicy wyjściowej lornetki oraz znajomość średnicy źrenicy oka obserwatora w momencie obserwacji. Idealna lornetka to taka, w której średnica źrenicy wyjściowej ma dokładnie taką samą średnicę jak źrenica oka. Jeśli średnica źrenicy wyjściowej jest większa od źrenicy oka, część światła „przechodzącego” przez lornetkę nie trafi do źrenicy oka obserwatora i oznacza to, że wybrana została lornetka za duża, z pewnością też za ciężka. Jeśli z kolei średnica źrenicy wyjściowej lornetki jest mniejsza od źrenicy oka, obserwator mieć będzie wrażenie, że obraz widziany przez lornetkę jest ciemniejszy niż ten widziany gołym okiem, co oczywiście jest bardzo niekorzystne i negatywnie wpływa na zasięg widzianych obiektów. Skupimy się na dokładnym omówieniu od czego zależy średnica oka ludzkiego i jaką lornetkę dobrać.
Należy pamiętać, że średnica źrenicy oka zależy od czasu adaptacji do ciemności i wieku obserwatora. W zupełnej ciemności, po pełnej adaptacji, zdrowa źrenica osiąga średnicę około 7 mm. Wielkość ta dotyczy osób młodych, mniej więcej do 40go roku życia, choć nie jest to reguła. Wraz z wiekiem, oko traci zdolność do otwierania się do tak dużych średnic i u osób w wieku około 60 lat, źrenica ma szansę otworzyć się do około 5 mm. Średnica źrenicy oka zależy też od tego jak ciemno jest w otoczeniu obserwatora. Jeśli obserwacja prowadzona będzie z terenów miejskich, silnie rozświetlonych przez lampy uliczne i inne źródła światła, należy liczyć się z jeszcze mniejszą średnicą źrenicy oka, powiedzmy 5,5 mm dla osób młodych, około 4 mm dla osób w wieku bardziej zaawansowanym.
Przeanalizujmy teraz, które lornetki będą odpowiednie do obserwacji nocnego nieba w zależności od średnicy źrenicy oka obserwatora.
Źrenica 7mm to idealne warunki, by za pomocą lornetki „zanurzyć się” w świat mgławic, gromad gwiazd i galaktyk. Jeśli stawiamy na duże pole widzenia, konieczna jest lornetka o małym powiększeniu 7x, co prowadzi do wyboru modelu 7x50, np. Action EX, Marine lub Tropical.
Podobną źrenicę ma lornetka Monarch 8,5x56, która oferuje nieco większe powiększenie. Jeśli rozważamy obserwację ze statywu, warto zainteresować się dużą lornetką 10x70.
Źrenica 6 mm to nadal doskonała adaptacja do ciemności, którą w pełni wykorzystamy modelem EDG 7x42 a niewiele gorzej lornetką Monarch 10x56. Dokładnie 6-cio milimetrową średnicę wyjściową ma także monstrualna lorneta astronomiczna 20x120, która jest w stanie dostarczyć zupełnie niepowtarzalnych wrażeń.
Źrenica 5 mm to często graniczna wartość, jaką da się osiągnąć pod nie do końca ciemnym niebem w mieście. Tu do wyboru jest kilka powiększeń i średnic obiektywów. Gdy priorytetem jest lornetka mała lub o dużym polu widzenia, watro polecić model Action EX 7x35 lub jeszcze lepiej 8x40. Podobną jasność obrazu otrzymamy też w wysokiej klasy lornetkach dachowych 8x42, choćby z serii EDG lub High Grade. Nieco większe powiększenie ale i większe gabaryty ma bardzo polecana do obserwacji nieba lornetka Action EX 10x50.
Źrenica 4 mm to domena osób starszych oraz dotycząca sytuacji, gdy zamierzamy obserwować tylko przez krótki okres czasu i zupełnie nie mamy czasu na adaptację oka. Tu pojawia się cała plejada lornetek dachowych 10x42 z serii EDG, High Grade, Monarch i Sporter, doskonałe lornetki porro SE 10x42 i SE 8x32, następnie Monarch-X 10,5x45. Większe lornetki, zwykle wymagające statywu to modele 12x50 serii Action EX oraz SE a także potężna lorneta 18x70
Często popełnianym błędem jest kupowanie przez osoby starsze, lub obserwujące tylko z miasta lornetki 7x50, gdyż przyjęło się uważać ją za idealną lornetkę nocną. To prawda – jest to idealna lornetka nocna, ale nie każdy obserwator i nie w każdych warunkach będzie miał okazje w pełni wykorzystać jej potencjał. Często lepszym zakupem będzie model 10x50 – zyskujemy większe powiększenie, lub 8x40 – zyskujemy lornetkę mniejszą i lżejszą od 7x50, która z pewnością da więcej radości niż „zbyt jasny” model 7x50.