Film Kobiety bez mężczyzn

WYBRANE FESTIWALE I NAGRODY

2010 – MFF w Sudance
2010 – MFF w Rotterdamie
2009 – Srebrny Lew dla „Najlepszego reżysera” i Nagroda UNICEF dla Shirin Neshat na MFF w Wenecji
2009 - MFF w Toronto
2009 – MFF w Londynie
2009 – MFF w Wiedniu

HISTORIA

Lato 1953 roku w Iranie tuż przed zamachem stanu. Amerykanie i Brytyjczycy chcą obalić rząd nowo wybranego premiera Mohammeda Mosadegha i na jego miejsce ustanowić rządy szacha Rezy Pahlaviego. W obliczu politycznego chaosu i ulicznych zamieszek cztery kobiety próbują odnaleźć własne miejsce na ziemi i odkryć głębszy sens ich życia. Dzieli ich wiele - społeczne pochodzenie, doświadczenie i życiowa pasja. Łączy natomiast jedno – silna wrażliwość i poczucie kobiecości, a także niezaspokojona potrzeba męskiej miłości.
Fakhri - zadbana, wyzwolona i wrażliwa Iranka w średnim wieku jest uwikłana w nieudane małżeństwo i od dawna utrzymywany romans. Poszukuje w mężczyznach partnerstwa i czułości, ale nie znajduje tego ani w domu, ani poza nim. Zrezygnowana, decyduje się na radykalny i ostateczny krok. Wbrew zasadom opuszcza dom i męża, aby poza miastem, na łonie natury, odnaleźć spokój i ukojenie.
Zarin jest młodą prostytutką, przygniecioną brudem ponurego życia i pracy. Nienawidzi mężczyzn, którzy wykorzystują jej ciało do zaspakajania własnych potrzeb. Wycieńczona psychicznie i fizycznie próbuje odciąć się od rzeczywistości, ale popada w depresję. Rozum powoli odmawia jej posłuszeństwa, co prowadzi do aktu samookaleczenia. W poszukiwaniu ratunku ucieka z dom publicznego, w którym od lat mieszka.
Munis – wyedukowana i zainteresowana polityką młoda kobieta – ma duże życiowe ambicje. Chce się uczyć i poznawać świat, ale z pokorą znosi samotność i odosobnienie, jakie funduje jej konserwatywny starszy brat. Jest zagorzałym fundamentalistą, który stosuje wobec siostry psychiczny terror. Zabrania słuchać ulubionego radia, nie pozwala wychodzić z domu i chce jak najszybciej wydać za mąż. Zamknięta i odizolowana od świata Munis decyduje się na samobójczy skok z dachu własnego domu.
Faezeh - przyjaciółka Munis – jest wrażliwa i nieśmiała, ale jako tradycjonalistka ma konserwatywne poglądy. Nie obchodzi jej polityka, ani tym bardziej własna edukacja. Marzy o domu i założeniu rodziny. Skrycie podkochuje się w bracie Munis, którego chciałaby kiedyś poślubić. Naiwnie wierzy w mężczyzn, ale po zgwałceniu przez pijanych Irańczyków, upokorzona i zraniona ucieka z miasta.
Wszystkie cztery kobiety trafiają do tajemniczego ogrodu, który okazuje się dla nich wybawieniem i oczyszczeniem. Każda odbiera go jednak inaczej. Dla jednej jest bujną, tropikalną oazą spokoju, dla innej - suchym i nieprzyjaznym lasem lub wysuszoną słońcem popękaną ziemią. Wszystkie muszą jednak odnaleźć się w nim na nowo - ponownie rozkwitnąć i odbudować własną kobiecość, ale nie w oparciu o mężczyzn, a własne wnętrze i solidarną wspólną więź.

O FILMIE

Kobiety bez mężczyzn to debiut fabularny Shirin Neshat, nakręcony na podstawie zakazanej w Iranie powieści Shahrnoush Parsipour pod tym samym tytułem. Film porusza problem różnych odcieni kobiecości Iranek, widziany jednak nie z perspektywy lokalnej, a zewnętrznej – oczami mieszkającej od lat za granicą irańskiej feminizującej multimedialnej artystki. Odcina się ona od przesadnego krytycyzmu, zachowuje obiektywizm ocen, a nawet wyraża artystyczny zachwyt elementami irańskiej architektury i kultury, a także urokliwym pięknem kobiecego stroju.
Ze względu na liczne kontrowersje, jakie wzbudzają w Iranie Shahrnoush Parsipour oraz Shirin Neshat powstanie tego filmu nie było możliwe w ich ojczyźnie. Zdjęcia kręcono więc w Casablance, gdzie znaleziono nie tylko przypominające Teheran miejskie pejzaże, ale również dziewicze i niczym nieskażone obrazy wspaniałej natury.
Film urzeka kontrastową, zimną, ale soczystą kolorystyką i kompozycją obrazu: stonowaną, artystowską, utrzymaną w bieli i czerni, przypominającą klimatem słynne fotografie Shirin Neshat z cyklu Kobiety Allaha. Nastrojowa muzyka, skomponowana przez japońskiego muzyka Ryuichi Sakamoto dodatkowo pomaga w stworzeniu na ekranie chłodnej atmosfery świata, który daleki jest od ideału pełnej i niczym nieskrępowanej kobiecości, a w dodatku nie sprzyja jego istnieniu i ewentualnemu rozwojowi.
„Cała moja dotychczasowa twórczość, czy to fotograficzna, czy filmowa, skupiała się nie tylko na pokazaniu kobiecości Iranek, a także różnych form jej ograniczania, ale na podkreśleniu, że nie są one na przegranej pozycji, że naprawdę potrafią walczyć – są mocną siłą społeczeństwa.” - Shirin Neshat