Gen nad genami
P53 jest jednocześnie groźny i zbawczy. Od niego zależy, czy nasz organizm zdoła obronić się przed rakiem – jeśli białka p53 pracują na pełnych obrotach, nowotwór nie ma z nimi szans.
– To jeden z kluczowych genów, którego mutacje towarzyszą najczęściej spotykanym nowotworom ( piersi, okrężnicy, płuc, pęcherza czy chłoniakom ) - tłumaczy Manuel Serrano, szef zespołu badawczego w hiszpańskim Krajowym Ośrodku Badań Onkologicznych (CNIO). Gen p53 jest przewrotny, gdyż może w swej zmutowanej formie występować jako zabójca, wywołujący raka ( w tej postaci został odkryty 30 lat temu, w 1979 r.) natomiast w pierwotnej swojej postaci, co stwierdzono 10 lat później, wykrywa sytuacje niebezpieczne.
- Uaktywnia go każda mutacja komórkowa, a jak wiadomo wiele z nich towarzyszy pojawieniu się raka. W takiej sytuacji gen p53 zabija zmutowaną komórkę lub blokuje jej rozmnażanie i dalsze podziały – wyjaśnia Manuel Serrano. Czyli w zwykłych okolicznościach p53 jest głównym genem zapobiegającym powstawaniu raka. Dlatego w 1993 r badacze okrzyknęli go „najważniejszym genem roku”. Poświęca się mu, zwoływany co dwa lata, kongres naukowy, a wielkie laboratoria medyczne z niecierpliwością oczekują na lek, pozwalający nim manipulować Dodatkowo śledzenie jego mutacji pozwala identyfikować najbardziej agresywne nowotwory.
O genie p53 znów zrobiło się głośno, gdy Serrano opublikował w magazynie „Nature” sensacyjne wyniki ostatnich doświadczeń. Okazuje się, że jego zespołowi udało się wyhodować w laboratorium zmodyfikowane genetycznie superszczury ze zwiększoną ilością białka p53. Są one nie tylko odporne na raka, ale wolniej się starzeją i dłużej żyją. Sugeruje to istnienie jakiegoś powiązania między procesem starzenia się organizmu i powstawaniem nowotworów Maria Blanco, współpracująca z zespołem Serrano, potwierdza tę tezę stwierdzając jednocześnie – Badania nad przedłużeniem życia szczurów były ekscytujące, bo pokazały, że nie trzeba tak dużo zmieniać, by osiągnąć zamierzony efekt. Jeśli uda się nam zidentyfikować kombinację genów przedłużających życie szczura, będziemy mogli zacząć myśleć o stworzeniu środków farmakologicznych pozwalających wydłużać także ludzkie życie. Badania w toku, ale tak na chwilę obecną to nie chciałabym na swej drodze spotkać superszczura, który będzie żył dłużej niż ja.
Tekst: Agnieszka Budo