Nobel 2018 z fizyki: Narzędzia ze światła i trzecia nagrodzona kobieta w historii
Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła nazwiska nagrodzonych. W tym roku nagroda została podzielona na pół. Nagrodzeni to Arthur Ashkin (USA), za stworzenie optycznych szczypiec oraz opracowanie ich zastosowania, oraz duet Gerard Morou (Francja) oraz Donna Strickland (Kanada) za opracowanie technologii wykorzystania ultrakrótkich optycznych impulsów o wysokiej intensywności.
“Tegoroczna nagroda dotyczy narzędzi wykonanych ze światła – powiedział reprezentujący Akademię Göran K. Hansson. Członkowie Komisji Noblowskiej zwracają uwagę, że dziś technologia laserowa jest powszechna i używana.
W szczypce laserowe opracowane przez Ashkina można między innymi chwycić wirusy, bakterie i inne mikroorganizmy. To pozwala na wyjątkowo precyzyjne ich badanie oraz ich interakcji z komórkami.
Duet Morou i Strickland stworzył metodę impulsowego wzmacniania promienia laserowego. Dzięki skracaniu impulsów można dokładniej badać dany obiekt – filmować i obserwować. Przed wynalazkiem duetu naukowców problem polegał na tym, że wraz ze skracaniem impulsów zmniejszała się moc lasera. Ich metoda CPA (chirped pulse amplification) umożliwiła zachowanie mocy bez rezygnacji z dokładności.
Otwiera to drogę między innymi do wykorzystania laserów w działaniu z elektronami m.in. w medycynie: chirurgii oraz onkologii. Obecnie CPA już wykorzystywana jest w mikrochirurgii oka przy operacjach siatkówki.
Tegoroczny Nobel z fizyki to jednak nie tylko ważny sygnał dla technologii laserowych. Donna Strickland to trzecia kobieta w historii, która dostała Nagrodę Nobla w tej dziedzinie nauki.
- Powinniśmy doceniać fizyczki, bo jest ich wiele. Nie wiem co powiedzieć, ale to zaszczyt być jedną z nich – mówiła Strickland po ogłoszeniu decyzji Akademii.
Poprzednie nagrody Nobla w tej dziedzinie otrzymały: Maria Skłodowska-Curie w 1903 za pracę nad promieniotwórczością (wyróżniona wraz z Pierrem Curie i Henri Becquerelem) oraz Maria Göppert-Mayer w 1963 za odkrycia związane z powłokowym modelem jąder atomowych (wyróżniona wraz z Hansem Jensenem oraz Eugenem Wignerem).
