Nobel 2020 z chemii dla dwóch badaczek. Za opracowanie metody edycji genomu

Emmanuelle Charpentier to francuska mikrobiolog, genetyk i biochemik. Od 2015 obejmuje stanowisko dyrektora Max-Planck-Institut für Infektionsbiologie w Berlinie. Jennifer Anne Doudna to amerykańska biochemik i biolog molekularna, od 2002 roku związana z Uniwersytetem Kalifornijskim w Berkeley. Znana głównie z badań nad RNAi i CRISPR.

Doudna wspólnie z Charpentier prowadzą badania nad metodą Cas9 i CRISPR. W 2016 roku obie badaczki – razem z Feng Zhangiem – zostały nagrodzone Tang Prize. W tym samym roku były też wymieniane jako faworytki do Nagrody Nobla z chemii. Jak pokazuje czas, na noblowski medal przyszło im poczekać do roku 2020.

CRISPR (ang. Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats) to system obrony organizmów prokariotycznych (bakterii i archeonów) przed egzogennymi elementami genetycznymi (np. bakteriofagami czy plazmidami). System CRISPR jest obecnie wykorzystywany w biotechnologii do celowego modyfikowania genomu (edycja genów) w precyzyjnie wybranych miejscach. Następuje to poprzez połączenie systemu CRISPR, potrafiącego wybiórczo wiązać się z ustaloną sekwencją DNA, z endonukleazą Cas9, dokonującą enzymatycznego przecięcia nici DNA w pobliżu tej sekwencji – stąd określenie CRISPR/Cas.

W najprostszej postaci metoda ta pozwala na samo przecięcie nici DNA, jednak po połączeniu jej z mechanizmami naprawy DNA możliwe jest wycięcie określonego segmentu DNA i następnie "wklejenie" w to samo miejsce dostarczonej z zewnątrz sekwencji genetycznej.