Polscy archeolodzy w Kolorado

Projekt Archeologiczny Sand Canyon-Castle Rock rozpoczął się w 2011 roku i prowadzony jest przez dr Radosława Palonkę, adiunkta w Zakładzie Archeologii Nowego Świata Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jest to pierwszy samodzielny polski projekt archeologiczny w Stanach Zjednoczonych. Badania obejmują prospekcję terenową, dokumentację i nieinwazyjne badania geofizyczne stanowisk kultury Pueblo zamieszkującej obszary kanionów Sand Canyon, Rock Creek Canyon i mniejszych kanionów w XIII wieku n.e. Dodatkowo przewidziany jest projekt współpracy ze współczesnymi Indianami Pueblo, pod kątem przetrwałej tradycji ustnej dla pełniejszej rekonstrukcji dawnej kultury Pueblo.

XIII wiek n.e. na pograniczu Utah i Kolorado to rozkwit i jednocześnie zaraz później gwałtowny upadek kultury Pueblo. W wyniku zmian środowiskowych i klimatycznych oraz konfliktów i walk ludność Pueblo migrowała na południe zostawiając po sobie monumentalne budowle położone w niedostępnych kanionach. Polska ekspedycja w Kolorado w pierwszym etapie badań za pomocą geofizycznych metod nieinwazyjnych, a także szczegółowej dokumentacji rysunkowej i fotograficznej oraz analizom danych środowiskowych chce przycznić się do zbadania przyczyn upadku kultury Pueblo w tym regionie.

Poprzednie sezony prac terenowych doprowadziły do odkrycia i zadokumentowania wielu pól uprawnych, budynków oraz oraz podziemnych tuneli łączących niektóre budynki na stanowisku. Badania te pomagają w rekonstrukcji liczby ludności zamieszkującej niegdyś badane kaniony oraz wytyczeniu potencjalnych i najbardziej obiecujących miejsc pod przyszłe badania wykopaliskowe. W czasie ostatniego sezonu odkryto i zadokumentowano panele ze sztuką naskalną (petroglify i malowidła naskalne) przedstawiające pojedyncze motywy geometryczne, ale także sceny przedstawiające walczących wojowników, a także nieznane wcześniej oraz stylizowane postacie ludzkie o trójkątnych tułowiach, interpretowane często jako przedstawienia szamanów.

W sezonie 2013 badania zakończą się na początku czerwca. W projekcie wezmą udział studenci archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym roku oprócz kontynuacji wcześniejszych badań zaplanowane jest również przeprowadzenie eksperymentu, który dowiedzie lub nie, czy poszczególne stanowiska i umieszczone obok nich wieże położone w promieniu do kilku kilometrów od siebie w bardzo trudnym do poruszania się terenie miały pomiędzy sobą kontakt wzrokowy i tym samym czy mogły ostrzegać się przed ewentualnym niebezpieczeństwem.

Wioleta Hypiak
Radosław Palonka