Prestiżowe granty dla polskich inżynierów. Dostaną 3 mln euro na supernowoczesne badania

W tym artykule:

1. Rozwój technologii fal terahercowych – Politechnika Wrocławska
2. Mikroskopia hologragficzna – Politechnika Warszawska
3. Czym jest Europejska Rada ds. Badań Naukowych?

Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) ogłosiła rozstrzygnięcie konkursu Starting Grant. To prestiżowe granty naukowe. Dofinansowanie otrzymują młodzi naukowcy, którzy są od dwóch do siedmiu lat po doktoracie. Cel: realizacja nowatorskich projektów o dużym potencjale rozwojowym. Na przeprowadzenie swoich badań mają maksymalnie pięć lat.

W ostatnim rozstrzygnięciu przyznano środki dla aż 400 projektów. Tylko dwa z nich będą realizowane w polskich uczelniach. Do Polaków trafi w sumie 3 mln euro. – W zeszłym roku było o znacznie lepiej. Na pewno będziemy to analizować, także na tle innych krajów regionu – przekazał National Geographic Polska Marciń Mońko z działu prasowego ERC. Najwięcej grantów zgarnęły instytucje z Niemiec, Francji i Holandii.

Rozwój technologii fal terahercowych – Politechnika Wrocławska

Po raz pierwszy w historii Politechniki Wrocławskiej Starting Grant trafił do jej pracownika. Dr inż. Łukasz Sterczewski z Wydziału Elektroniki, Fotoniki i Mikrosystemów w swoich badaniach będzie rozwijał technologię fal terahercowych. Jak czytamy na stronie uczelni, fale terahercowe to jedna z najmniej zbadanych części widma promieniowania elektromagnetycznego. Znajduje się pomiędzy podczerwienią i mikrofalami. Badacze na całym świecie starają się znaleźć sposób na ich szersze i bardziej efektywne wykorzystanie.

– Ze względu na to, że mają wyższą częstotliwość niż klasyczne promieniowanie mikrofalowe, pozwalają na uzyskanie obrazu w wysokiej rozdzielczości, a dodatkowo niosą też informację chemiczną. Czyli jeśli ktoś próbuje przemycić narkotyki lub inne nielegalne substancje na pokład samolotu, to przy użyciu fal terahercowych jesteśmy w stanie to wykryć – tłumaczy dr inż. Sterczewski.

Jednym z bardziej interesujących obszarów, w których można wykorzystać fale terahercowe, jest wykrywanie podróbek leków. Fale te pozwalają na porównanie badanej substancji z oryginalną próbką. Nawet bez otwierania opakowania można stwierdzić, czy dany lek jest przeterminowany i czy nadaje się dalej do użycia.

Fale terahercowe mogłyby być też używane do badania dzieł malarskich – obrazów. Dlaczego? Bo umożliwiają rozdzielenie poszczególnych warstw farb i szkiców na płótnie. W ten sposób można poznać tajniki warsztatu malarza. – Można powiedzieć, że moje badania mają na celu demokratyzację tej technologii, czyli danie ludziom dostępu do unikatowego zakresu spektralnego. Zaproponowałem miniaturyzację i stworzenie przenośnych urządzeń pracujących w temperaturze pokojowej, których wykorzystanie byłoby proste i efektywne – wyjaśnia naukowiec.

Mikroskopia hologragficzna – Politechnika Warszawska

Drugi zwycięski projekt z Polski będzie realizował dr hab. inż. Maciej Trusiak z z Wydziału Mechatroniki Politechniki Warszawskiej. Dotyczy wykorzystania bezsoczewkowej mikroskopii holograficznej i promieniowania w głębokim nadfiolecie w wysokoprzepustowym obrazowaniu żywych komórek. Co to oznacza?

W naukach biologicznych i biomedycznych kluczowe jest obrazowanie żywych komórek bez ingerencji w nie. Standardowo, aby móc dostrzec komórki pod mikroskopem, należy je zabarwić. Ale to jest dla komórek źródłem stresu, który może zmieniać wyniki badań naukowych. – Naukowcy starają się je obrazować tak samo dobrze, z równie wysokim kontrastem, ale bez konieczności znakowania. Ja i mój zespół uczestniczymy właśnie w takich badaniach – wyjaśnił Trusiak.

Rozwijana przez niego technika ma również umożliwić jednoczesne obserwowanie wielu komórek na raz. Za pomocą standardowego mikroskopu można przyglądać się w wysokiej rozdzielczości od jednej do pięciu komórek z całej hodowli. Badacze muszą liczyć na łut szczęścia, żeby trafić na moment i przestrzeń, w którym komórki zachowują się w sposób dla nich interesujący. Metodą, która radzi sobie z problemem ograniczeń pola widzenia, jest bezsoczewkowa mikroskopia holograficzna.

Naukowcy wykorzystują w tym celu kamerę, która rejestruje obraz (hologram). Przed nią znajduje się badana próbka, którą oświetla źródło światła. Jak wyjaśniono na stronie uczelni, część światła rozprasza się na komórkach, dając informację, a część pozostaje nierozproszona. „Dwie wiązki tworzą przeogniskowany hologram, który rejestrujemy na kamerze. Nie widzimy jednak próbki, tylko jej cień holograficzny” – sprecyzowano.

Polski profesor i specjalista kryptologii kwantowej dostał prestiżową nagrodę. Kim jest Artur Ekert?

Nagroda Milnera za 2024 przyznana została profesorowi Arturowi Ekertowi za jego pionierski wkład w komunikację i obliczenia kwantowe, które przekształciły dziedzinę informatyki kwantowej z n...

Czym jest Europejska Rada ds. Badań Naukowych?

ERC utworzyła w 2007 roku Komisja Europejska. Jest to niezależna agenda UE finansująca najwyższej jakości badania prowadzone na terenie Unii Europejskiej. W latach 2014–2020 rada naukowca ERC dysponowała budżetem ponad 13 mld euro. Wówczas sfinansowano blisko 7000 grantów, w których udział wzięło ponad 40 000 naukowców. W nowym programie ramowym Horyzont Europa w latach 2021–2027 budżet ERC wynosi ponad 16 mld euro. Jest on przeznaczony na naukę i innowacje.

Źródła: Politechnika Wrocławska, Politechnika Warszawska, ERC.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.