"Rak zaczyna się, gdy komórka wyrywa się spod kontroli ciała". Oto, co wiemy o nowotworach

Rak jest chorobą, która zaczyna się, gdy komórka wyrywa się spod kontroli ciała. Aby organizm i jego narządy mogły funkcjonować prawidłowo, wzrost komórek musi być ściśle regulowany.

Komórki nowotworowe jednak wciąż dzielą się i mnożą we własnym tempie, tworząc zbitki komórek, czyli guzy nowotworowe. Szacuje się, że na raka co roku umiera 6,7 mln ludzi.

Nie wszystkie nowotwory to urodzeni mordercy – niektóre określane są jako łagodne, ponieważ nie rozprzestrzeniają się w organizmie. Jednak komórki nowotworów złośliwych wdzierają się do innych tkanek i nieleczone rozprzestrzeniają się, często prowadząc do przerzutów.

Nowotwory mogą rozpocząć się w niemal każdej komórce ciała w wyniku uszkodzenia lub wad genów biorących udział w podziale komórki. Liczba mutacji rośnie z czasem, przez co występuje tendencja do rozwoju raka w późniejszych latach życia. Nie jest jasne, co faktycznie powoduje wspomniane zmiany komórek, ale do czynników ryzyka zalicza się dietę, styl życia, infekcje wirusowe, narażenie na promieniowanie lub działanie szkodliwych substancji chemicznych oraz odziedziczone geny.

Rak płuc zbiera największe żniwo, zabijając około 1,2 mln osób rocznie. Większość nich to palacze, którzy wdychają substancje rakotwórcze, zwane inaczej karcynogennymi, z każdym zaciągnięciem. Eksperci twierdzą, że około 90 procent przypadków raka płuc spowodowanych jest paleniem tytoniu.

Rak piersi odpowiada obecnie za 25 proc. nowotworów diagnozowanych u kobiet. Badania sugerują, że na ryzyko rozwinięcia choroby mogą wpływać dziedziczone geny. Na przykład, prawdopodobieństwo wystąpienia raka piersi jest dwa razy wyższe u kobiety, której matka lub siostra miały ten typ nowotworu niż u takiej bez rodzinnej historii choroby.

Styl życia również może mieć na to wpływ, szczególnie w krajach zachodnich, gdzie wiele kobiet rodzi dzieci później. Uważa się, że kobiety, które rodzą pierwsze dziecko po 30 roku życia mają trzy razy większe ryzyko zachorowania na raka piersi niż te, które stały się matkami w wieku nastoletnim.

Specyfika geograficzna

Widoczne są również znaczne różnice geograficzne, z nawet trzydziestokrotną rozpiętością w częstości występowania między regionami. Na przykład, w dużej części Azji i Ameryki Południowej oraz Środkowej, w przypadku kobiet najbardziej zabójczy jest rak szyjki macicy. Z kolei w Ameryce Północnej i Europie inny rodzaj raka narządów rozrodczych, rak jajnika, stanowi bardziej poważne zagrożenie.

W przypadku mężczyzn, południowa i wschodnia Afryka notują drugi i trzeci, po Chinach, najwyższy na świecie wskaźnik zachorowań na raka przełyku, ale zachodnie i centralne regiony Afryki mają najniższą jego częstotliwość na świecie. Mogą to tłumaczyć różnice w diecie.

Niemniej jednak powody, dla których rozwija się wiele z nowotworów, pozostają nieuchwytne. Rak mózgu, białaczka (rak krwi) i chłoniaki (nowotwory węzłów chłonnych) należą do grupy wciąż stanowiącej zagadkę dla naukowców.

Leczenie

Na szczęście, dzięki wczesnemu wykrywaniu, lepszym badaniom przesiewowym i postępom w metodach leczenia, rozpoznanie nowotworu to niekoniecznie wyrok śmierci. Trzy główne metody leczenia to chirurgia, radioterapia i chemioterapia. Radioterapia wiąże się z napromieniowaniem guzów za pomocą wysokoenergetycznych promieni rentgenowskich, dzięki czemu kurczą się i ulegają zniszczeniu. Chemioterapia wykorzystuje leki, które zabijają nowotwory.

Mimo to, ze względu na starzenie się populacji przewidywany jest wzrost liczby zachorowań w przyszłości. Według wyliczeń, odsetek osób powyżej 60 roku życia podwoi się do 2050 roku, z 10 procent do 22 procent całej populacji. Szacuje się, że zwiększy to liczbę śmierci na raka o 4,7 miliona w 2030 roku.