Starożytna Gwiazda Polarna przechodzi cykliczne zaćmienia. "Totalne zaskoczenie"

„Astronomowie wykorzystujący dane z NASA TESS, wykazali, że Alpha Draconis, dobrze zbadana gwiazda widoczna gołym okiem i jej słabsza towarzysząca gwiazda, regularnie przechodzą zaćmienia. Podczas gdy astronomowie wiedzieli wcześniej, że jest to układ podwójny, zaćmienia były totalnym zaskoczeniem” – czytamy na stronie NASA Video na YouTubie, gdzie opublikowano wizualizację ruchu gwiazd i zaćmienia.

Aplha Draconis – inaczej Thuban – to czwarta najjaśniejsza gwiazda Gwiazdozbioru Smoka, położona 270 lat świetlnych od Słońca. W 2700 r p.n.e. pełniła funkcję Gwiazdy Polarnej. Jako jedyna nigdy nie opuszczała nieba, była widoczna zarówno w ciągu dnia jak i w nocy i nie odbywała pozornej wędrówki po niebie. W starożytnym Egipcie była symbolem nieśmiertelności, a komnata grobowa Cheopsa miała specjalny szyb skierowany właśnie na tę gwiazdę.

Astronomowie od dawna wiedzieli, że Alpha Draconis jest gwiazdą podwójną, jednak jej części są tak blisko siebie, że nie da się zauważyć ich rozdziału przy użyciu technologii, jaką do tej pory dysponowaliśmy. Dzieli je odległość 61 mln km, czyli niewiele więcej niż odległość między Słońcem a Merkurym. Okres orbitalny układu wynosi 51,4 dnia ziemskiego.

W 2004 roku zaobserwowano, że gwiazda okresowo zmienia jasność. Więcej światła na sprawę rzuciły dopiero dane zgromadzone przez teleskop TESS (Transiting Exoplanet Survey Satelite) wystrzelony przez NASA w 2018 roku.

Dzięki niemu udało się zaobserwować, że obie gwiazdy – większa (4,3 razy większa od Słońca, o temperaturze 9,7 tys. st C) i mniejsza (pięć razy ciemniejsza i prawdopodobnie o średnicy mniejszej o połowę) – poruszają się na jednej płaszczyźnie względem Ziemi i wzajemnie się zaciemniają.

Według szacunków astronomów Thuban znowu stanie się Gwiazdą Polarną około roku 24 000 naszej ery. Obecnie Gwiazdą Polarną jest Polaris (Alfa Ursae Minoris), najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy. Charakterystyczną cechą Gwiazdy Polarnej jest to, że niemal nie zmienia ona położenia w ciągu nocy.

Katarzyna Grzelak