Twierdza Wisłoujście - unikalny zabytek sztuki fortyfikacyjnej
Wielbiciele fortyfikacji szykujcie się! Od początku czerwca do końca września można zwiedzać Twierdzę Wisłoujście - unikalny zabytek sztuki fortyfikacyjnej, położony w sąsiedztwie Półwyspu Westerplatte i Portu Północnego.
Takiej okazji nie można przegapić. Zdaniem naukowców już w czasach krzyżackich, w XIV wieku, w miejscu, gdzie Wisła wpadała do morza, znajdowała się drewniana wartownia. Pod koniec XV wieku wybudowano w jej miejscu ceglaną wieżę z latarnią, której głównym zadaniem była kontrola ruchu statków na rzece i obrona dostępu do gdańskiego portu. Z biegiem czasu wokół wieży powstał wieniec artyleryjski, a całość założenia ufortyfikowano czterobastionowym fortem.
Twierdza Wisłoujście, której nazwa pochodzi jeszcze z czasów, kiedy ujście Wisły znajdowało się w bezpośrednim sąsiedztwie twierdzy, wielokrotnie była celem wielu kampanii wojennych. W 1577 roku oblegał ją bezskutecznie Stefan Batory, a w czasie bitwy pod Oliwą, ostrzeliwała ją szwedzka flota. W 1734 roku atakowały ją wojska rosyjsko-saskie, a w 1793 - pruskie. W 1807 pod jej murami stanął Napoleon, a w 1814 roku ponownie Prusacy.
W latach 1622-1629 twierdza, zwana też Latarnią, była bazą polskiej floty wojennej, kotwiczącej pod osłoną jej dział. Niestety, w nocy z 5 na 6 lipca 1628 roku polskie okręty zaatakowane zostały przez szwedzkie wojska lądowe. W wyniku ostrzału artyleryjskiego zatopiony został okręt "Żółty Lew" oraz galeon "Święty Jerzy". Stopniowo nanoszony przez rzekę piach spowodował, że twierdza zbudowana pierwotnie na styku rzeki i morza znalazła się około 500 m od brzegu Bałtyku. Od końca XVIII wieku zadanie obrony ujścia Wisły przejęły pruskie fortyfikacje na Westerplatte oraz Szaniec Mewi. W XIX wieku twierdzę zamieniono w więzienie, a w okresie międzywojennym urządzono w niej klub żeglarski. W 1945 roku Armia Czerwona, po zrównaniu z ziemią historycznej części Gdańska, przystąpiła do niszczenia zabytkowej twierdzy. W wyniku tych wydarzeń, do dnia dzisiejszego, nie udało się w pełni jej odbudować.
W 1974 roku Twierdza Wisłoujście została oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Jako jedna z dwóch (obok twierdzy w Bałtijsku) twierdz morskich na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego i ze względu na swą historyczną wartość, trafiła na listę World Monuments Watch - stu najbardziej zagrożonych zabytków na świecie.
Fortyfikacje można zwiedzać codziennie, oprócz poniedziałku, od 10.00 do 18.00. Wejście na teren Twierdzy możliwe jest tylko w grupach, ale nie ma obowiązku wcześniejszej rezerwacji. Grupy mogą formować się tuż przy wejściu na teren obiektu.
Tekst: Agnieszka Budo