Zobacz świat, którego już nie ma. Niezwykłe zdjęcia Warszawy lat 50. i 60.
Stolica na zdjęciach Zbyszka Siemiaszki budzi się do życia. Są tu nowe dzielnice, świeżo otwarte kawiarnie, błyszczące neony, autobusy, które wyjechały prosto z fabryki.
Nowa, wspaniała…
Autorem tych wyjątkowych zdjęć jest Zbyszko Siemiaszko. Pochodzący z Wilna fotograf przez lata związany był Warszawą. Dokumentował jej powojenne przeobrażenia i życie codzienne warszawiaków.
Fotografował Warszawę w okresie, w którym tempo odbudowy po wojennych zniszczeniach było oszałamiające, jednocześnie odczuwało się już powiew nowej energii po latach stalinizmu. Warszawa na jego zdjęciach to miasto budzące się do życia, dynamiczne, tętniące życiem.
Wybór tematów oraz świadoma estetyzacja składają się na wizję Warszawy w latach 50. i 60., która z dzisiejszej perspektywy jest bardzo atrakcyjna i pociągająca. Fotografie koncentrują się na nowoczesnej architekturze Warszawy, która była przedmiotem reportaży przygotowywanych przez Siemaszkę dla tygodnika „Stolica”.
Na zdjęciach widzimy nowe dzielnice, modernistyczne budynki, nowo otwarte kawiarnie i sklepy czy pojawiające się coraz częściej neony jako znak nowoczesnego miasta, a także samochody i autobusy, wyposażenie sklepów i mieszkań, czyli ówczesny design, który dziś znów staje się modny.
Sen o Warszawie
Zdjęcia będzie można obejrzeć na wystawie „Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60. na zdjęciach Zbyszka Siemaszki ze zbiorów Agencji FORUM”. Ekspozycja przygotowana została z okazji 10-lecia Domu Spotkań z Historią, miejskiej instytucji kultury, która od początku swojego istnienia popularyzuje XX-wieczną historię Warszawy, a zarazem upowszechnia dorobek artystyczny fotografów.
- Wystawą, zorganizowaną wspólnie z Polską Agencją Fotografów FORUM, przypominamy postać Zbyszka Siemaszki, którego twórczość zajmuje znaczące miejsce w historii powojennej fotografii polskiej - opowiadają przedstawiciele Domu Spotkań z Historią.
Kuratorami wystawy są: Katarzyna Madoń-Mitzner, zastępca dyrektora DSH do spraw programowych oraz Krzysztof Wójcik, szef agencji FORUM. Ekspozycję uzupełniają materiały przygotowane przez varsavianistę Jerzego S. Majewskiego.
Porównaj
Ciekawym uzupełnieniem wystawy będzie możliwość obejrzenia współczesnych zdjęć (autorstwa Wojciecha Kryńskiego) tych samych miejsc, które fotografował Siemaszko. Ekspozycji towarzyszy 180 stronicowy, dwujęzyczny, polsko-angielski album.
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki ze zbiorów Agencji FORUM
23.06–30.10.2016
Miejsce: skwer im. ks. Jana Twardowskiego w Warszawie
(róg ul. Krakowskie Przedmieście i ul. Karowej)
1 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, 1954. MDM – plac Konstytucji, ulica Marszałkowska
Plac Konstytucji w 1954 r. Jest sercem Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Otwarto go 22 lipca 1952 r. Pośrodku placu stanęła wówczas trybuna, z której Bolesław Bierut przyjmował manifestację. Plac otaczają potężne budynki z podcieniami i wielkimi sklepami. Zbudowano je z rozmachem. Plejada artystów i rzemieślników ozdobiła budowle socrealistycznymi rzeźbami, mozaikami, kutymi w metalu bramami, malowidłami, a nawet ceramiką. Była to najbardziej reprezentacyjna dzielnica mieszkaniowa w całej Polsce.
2 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, 1953. Krakowskie Przedmieście
Pierzeja odbudowanych kamienic przy Krakowskim Przedmieściu pomiędzy Trębacką a placem Zamkowym na zdjęciu z 1953 r. Budynki te zostały odtworzone o kilka lat wcześniej niż Starówka – bo do lipca 1949 r., równolegle z budową Trasy W-Z. W głębi zdjęcia widać dopiero rekonstruowane kamienice wokół placu Zamkowego oraz „surowy” jeszcze szczyt katedry św. Jana wskrzeszonej w nowym kształcie przez Jana Zachwatowicza
3 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, lata 50. Stacja PKP Powiśle
Górny pawilon Powiśla od strony Alej Jerozolimskich nadal pełni funkcję kas i poczekalni. Kilka lat temu został wyremontowany. Jego architektura z żelbetowej łupiny (rewolucyjnego odkrycia lat 30.) może kojarzyć się z latawcem. Na przełomie lat 50. i 60. w modelu tym wciąż doszukiwano się przyszłości architektury, a zdjęcia takich arcydzieł konstrukcji łupinowych jak hangar w Orvieto czy Pałac Sportu w Rzymie publikowano na łamach wielu ówczesnych pism polskich.
4 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, 1962. Plac Dzierżyńskiego, obecnie plac Bankowy
Plac Dzierżyńskiego (dziś Bankowy) w 1962 r . W głębi widać długi, nieukończony jeszcze blok mieszkalny, który całkowicie odmienił kształt placu. Do użytku oddano go we wrześniu 1962 r. Jak to na ówczesnych budowach, usterek było mnóstwo. Jeszcze w listopadzie w budynku nie skończono zakładania instalacji centralnego ogrzewania, a do kranów nie docierała ciepła woda. Po lewej pomnik Feliksa Dzierżyńskiego z 1951 r. Na pierwszym planie niewielka kolejka do budki telefonicznej.
5 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, 1969. Ulica Świętokrzyska nocą – widok z Pałacu Kultury i Nauki
Widok z tarasu Pałacu Kultury i Nauki na osiedle Grzybów. Powstało w pierwszej połowie lat 60. XX w. według projektu Jana Bogusławskiego i Bohdana Gniewiewskiego. Całkowicie zmieniło dawny układ dawnych ulic, takich jak Bagno czy Świętokrzyska. Jego południowa część składa się z trzech kilkunastopiętrowych wysokościowców mieszkalnych i dwóch ogromnych, niższych bloków wzdłuż Świętokrzyskiej. Rozdziela je wyprostowana ulica Bagno (widoczna pośrodku), a partery budynków zajmują sklepy. Na ich dachach świecą neony „Delikatesów” i mieszczącego się tu sklepu „1001 Drobiazgów”. Sprzedawano w nim całą masę sprzętów niezbędnych w domu.
6 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa Żoliborz, lata 60. Sady Żoliborskie – wnętrze mieszkania. Fot. Zbyszko Siemaszko/FORUM
Sady Żoliborskie zaprojektowane przez zespół pod kierunkiem Haliny Skibniewskiej były dumą Warszawy lat 60. Budynki otoczone drzewami owocowymi stały się plenerem filmowym, dzieci czytały o nich w szkolnych czytankach, a profesjonalni fotograficy zamieszczali fotografie osiedla w prasie i albumach. Architekci przewidzieli przestawne meblościanki umożliwiające zmiany układu mieszkań. Przemysł nie był w stanie ich wyprodukować i zrealizowano je jedynie w jednym budynku.
7 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, 1962. Supersam, największy samoobsługowy sklep spożywczy, projekt Jerzy Hryniewieckii Wacław Zalewski
Wnętrze Supersamu. Na zdjęciu uwagę przykuwa niezwykły dach budynku. Gdy otwierano sklep w 1962 r., na półkach pojawiły się takie rarytasy jak cytryny. Już na kilka godzin przed otwarciem przed Supersamem rósł tłum. Gdy wpuszczono pierwszych klientów, nie pomogli nawet milicjanci przy wejściu. Tłum napierał coraz bardziej. Drzwi zostały wyrwane, eksperymentalne szyby w oknach pękały, cytryn zaś nie starczyło dla wszystkich.
8 z 8
Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60 na zdjęciach Zbyszka Siemaszki
Warszawa, ok. 1965. Ogrod Krasińskich i ulica Nowotki (obecnie ulica Andersa), z lewej Pałac Mostowskich
Tu przed wojną znajdowała się gęsto zabudowana żydowska Dzielnica Północna. Po wojnie przez rumowisko getta na Muranowie przebita została ulica Marcelego Nowotki, czyli dzisiejsza Władysława Andersa (na zdjęciu pośrodku od lewej do prawej). Zupełnie
zmieniło to układ dawnych ulic. Z ulicy Nalewki pozostał niewielki fragment widoczny u dołu. Dalej w kierunku Dworca Gdańskiego wzdłuż Nowotki w latach 50. powstały monumentalne bloki mieszkalne w stylu socrealizmu, między nimi zaś parki sąsiadujące z powiększonym Ogrodem Krasińskich. Po lewej pałac Mostowskich, siedziba Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej przy ul. Nowolipki 2, w głębi wieża kościoła św. Augustyna.