Ara modra została uznana za gatunek wymarły. Czy ta piękna papuga zostanie przywrócona naturze?

Spis treści:

1. Jak wygląda ara modra?
2. Gdzie występuje ara modra?
3. Tryb życia ary modrej
4. Inteligencja ary modrej
5. Status ary modrej

Naukowcy nie mają wątpliwości, że świat stoi u progu szóstego wielkiego wymierania gatunków. Ich zdaniem aktualne tempo, w jakim kurczy się bioróżnorodność na naszej planecie, jest od 100 do 1000 razy szybsze w porównaniu z naturalnym tempem ewolucyjnym. W historii Ziemi miało miejsce pięć wielkich wymierań. Wszystkie wynikały ze zmian klimatycznych.

Tym razem jest nieco inaczej. Bo o ile do wymierania gatunków rzeczywiście w największej mierze przyczynia się wzrost średniej temperatury, to geneza tego zjawiska jest inna. Nie jest wywołane kataklizmem, a działalnością jednego gatunku – człowieka. Do tego należy doliczyć także inne czynniki antropogeniczne, jak zmiany w rolnictwie skutkujące kurczeniem się siedlisk, polowania i kłusownictwo. Wśród licznych ofiar postępującego procesu znalazła się ara modra. Wciąż nie wiadomo, czy ten piękny ptak odrodzi się w naturze.

Jak wygląda ara modra?

Ara modra (Cyanopsitta spixii) to średniej wielkości ptak z rodziny papugowatych. Jest jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju Cyanopsitta. Charakterystyczne dla tego gatunku jest niebieskie upierzenie, ale nie tylko. W porównaniu ze swoimi kuzynkami, ara modra jest raczej niewielka. Osiąga do 56 cm długości, a masa jej ciała zamyka się w przedziale od 300 do 400 g. Mówimy tu zatem o jednej z najmniejszych ar.

W części grzbietowej i na skrzydłach, pióra ary modrej są ciemnoniebieskie. Część brzuszna, także niebieska, jest nieco jaśniejsza. W tym obszarze, na piórach da się dostrzec zielonkawy nalot. Pióra pokrywające głowę i szyję są szare. Skóra wokół oczu (o intensywnie żółtych tęczówkach) i na kantarku nie jest upierzona. Dziób ptaka jest czarny.

W obrębie gatunku dymorfizm płciowy nie jest silnie zaznaczony. Samce są nieco większe od samic, ale ubarwienie jest wspólne dla obu płci. Młode osobniki prawie nie różnią się od dojrzałych. Można je rozpoznać po nieco krótszym ogonie i brązowych tęczówkach.

Gdzie występuje ara modra?

Ara modra jest gatunkiem neotropikalnym. To brazylijski endemit. Pierwotnie występował we wschodniej części kraju, na obszarze stanów Bahia i Pernambuco. Zasięg tych ptaków ograniczał się do lasów galeriowych. Najwięcej siedlisk znajdowało się w miejscach, w których rosły drzewa z gatunku Tabebuia aurea.

Tryb życia ary modrej

Na wolności ary modre żyły w parach lub tworzyły niewielkie grupy. Prowadziły osiadły tryb życia. To płochliwe i nieśmiałe ptaki. Zaniepokojone, natychmiast wzlatywały w powietrze, co znacząco utrudniało ich obserwację.

Na uwagę zasługuje bogaty repertuar wokalny tych ptaków. Ary modre są „wygadane”. Do komunikacji z innymi członkami stada posługują się szerokim wachlarzem dźwięków. W locie wydają z siebie charakterystyczne skrzeczące, ochrypłe odgłosy. Równie imponująca jest jej zdolność do naśladowania dźwięków. Osobniki trzymane w niewoli okazują się prawdziwymi gadułami.

Ile żyje ara modra?

Przedstawiciele tego gatunku są dość długowiecznymi ptakami. Przeciętna długość życia wynosi w ich przypadku 28–38 lat.

Czym żywi się ara modra?

Tak jak większość przedstawicieli rodziny papugowatych, ara modra jest roślinożercą. W jej jadłospisie znajdują się przede wszystkim nasiona, owoce i orzechy.

Inteligencja ary modrej

Przedstawiciele tego gatunku cechują się ponadprzeciętną inteligencją. To cecha charakterystyczna wszystkich papugowatych, które obok krukowatych, do których zaliczana jest między innymi wrona siwa, należą do najinteligentniejszych ptaków. O ich wysokim IQ świadczy nie tylko zdolność naśladowania dźwięków, ale także umiejętność rozwiązywania prostych problemów. Na wysoką inteligencję papug wskazują także rozwinięte zdolności społeczne.

Status ary modrej

Od 1994 do 2019 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikowała arę modrą jako gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. W 2000 roku zaobserwowano ostatniego przedstawiciela gatunku Cyanopsitta spixii, żyjącego w środowisku naturalnym. W 2019 roku status ptaka został zmieniony. Od tamtej pory gatunek ten jest klasyfikowany jako wymarły na wolności. Drastyczny spadek liczebności ary modrej jest wypadkową trzech czynników: polowań, kłusownictwa i utraty siedlisk.

Reintrodukcja ary modrej

Od kilku lat trwają próby przywrócenia gatunku. Biolodzy z różnych organizacji podjęli starania odtworzenia populacji tych ptaków w oparciu o okazy trzymane w niewoli. W 2020 roku z Berlina przewieziono do Brazylii 50 par. 11 czerwca 2022 roku wypuszczono na wolność osiem ptaków, a sześć miesięcy później – dwanaście. W pierwszym roku cztery ary padły ofiarą drapieżników, a trzy znikły bez śladu.

W 2023 roku pojawiła się jednak nadzieja. Ptaki zaczęły się rozmnażać. Dwa pierwsze lęgi nie były udane, ale w październiku wykluły się pierwsze pisklęta. Żadne nie przeżyło, jednak w marcu 2024 roku na świat przyszły kolejne młode. W październiku na wolności przebywało 11 osobników, w tym dwa młode.

Problemy z programem reintrodukcji

Należy jednak wspomnieć, że w maju los programu przywracania tych ptaków naturze stanął pod znakiem zapytania. Wynika to z faktu, że dwie główne organizacje, które zainicjowały reintrodukcję gatunku, nie wyraziły chęci dalszej współpracy. Ze strony brazylijskiej organizacji ICMBio padły oskarżenia pod adresem niemieckiego Stowarzyszenia na rzecz Ochrony Papug Zagrożonych (ACTP) o sprzedaż ptaków do Indii. Niemieccy biolodzy zdementowali te pogłoski. Wyjaśnili, że ptaki nie zostały sprzedane, a przeniesione do miejsca, gdzie warunki są bardziej sprzyjające. W rezultacie współpraca została zerwana.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.