Jak powstały góry? To nie tylko kwestia geologii, ale również biologii – uważają uczeni

W tym artykule:

1. Jak powstały pierwsze góry?
2. Śladem tworzenia się dawnych gór jest grafit
3. Najwyższe góry na świecie
4. Jak powstały góry w Polsce?

Kochamy góry. Wiele osób nie wyobraża sobie wakacji bez zdobycia choćby jednego szczytu ze swojej listy. Przemierzając kolejne szlaki, raczej zachwycamy się malowniczymi widokami, a nie myślimy o tym, jak powstały pierwsze góry na Ziemi.

Być może pamiętamy ze szkoły, że według naukowców formowanie się gór jest powiązane głównie z ruchami płyt tektonicznych. Badacze z Uniwersytetu w Aberdeen przekonują jednak, że mogło być inaczej. W ich teorii kluczową rolę odgrywają składniki odżywcze w oceanach, będące następstwem ogromnego rozkwitu planktonu. Wszystko to działo się 2 miliardy lat temu.

Jak powstały pierwsze góry?

Z badań wynika, że obumarły plankton osiadał na dnie oceanu, nawilżając tym samym pękające skały. Dzięki poślizgowi płyty mogły układać się na sobie i tworzyć formacje, jakie dziś nazywamy górami. W badanym okresie plankton miał przeżyć ogromny rozkwit, dosłownie i w przenośni. Naukowcy porównują go do eksplozji. Dopiero teraz okazało się, że im więcej w wodzie było mikroskopijnych organizmów, tym lepsze były warunki do powstawania pierwszych gór.

– Góry są istotną częścią krajobrazu. Jednak duże łańcuchy górskie powstały dopiero w połowie historii Ziemi, około dwóch miliardów lat temu – komentuje profesor John Parnell z University's School of Geosciences, główny autor badań. W przeszłości na Ziemi powstawały m.in. supergóry długie jak z Polski do Wietnamu.

Śladem tworzenia się dawnych gór jest grafit

Jak dodaje prof. Parnell, zapis geologiczny okresu powstawania gór zawiera dowody na obfitość materii organicznej w oceanach, która po śmierci zachowała się jako grafit. Minerał ten ma znaleźć szerokie zastosowanie w przyszłej zielonej technologii. Specjaliści chcą wykorzystywać go między innymi do produkcji ogniw paliwowych i akumulatorów litowo-jonowych.

10 najbardziej niebezpiecznych gór świata [RANKING]

Majestatyczne, niedostępne, a przez to jeszcze bardziej kuszące. Te wysokie szczyty zbierają wśród wspinaczy największe żniwo.

– Ciekawe, że to wydarzenie sprzed dwóch miliardów lat, które było odpowiedzialne za ukształtowanie naszego naturalnego świata, ma teraz potencjał, aby odegrać kluczową rolę w jego zachowaniu dla przyszłych pokoleń – mówi dr Connor Brolly z Uniwersytetu w Glasgow, współautor badań.

Naukowcy podkreślają, że kluczem do powstania pierwszych gór było życie. Ziemia i jej biosfera są ze sobą ściśle powiązane w sposób, którego wcześniej nie rozumiano. Wiadomo już zatem, jak powstały góry, a skąd na Ziemi wziął się tlen? Naukowcy również to ustalili.

Najwyższe góry na świecie

Najwyższą górą na świecie jest ośmiotysięcznik Mount Everest, nazywany też Czomolungmą. Oficjalnie jej wysokość to 8848 m n.p.m., choć pomiary Chińczyków wskazują na 8844 m n.p.m., a Amerykanów 8850 m n.p.m. Mount Everest został po raz pierwszy zdobyty 29 maja 1953 r. przez Edmunda Hillary’ego i Tenzinga Norgaya.

Kolejne miejsca na wysokościowym podium zajmują kolejno K2 (8611 m n.p.m.) i Kanczendzonga (8586 m n.p.m.). Wszystkie z dziesięciu najwyższych gór świata, poza K2 i Nanga Parbat są położone w Nepalu.

Najwyższe szczyty poszczególnych kontynentów tworzą razem Koronę Ziemi. Są to:

• Azja: Mount Everest (8848 m n.p.m.),
• Ameryka Południowa: Aconcagua (6961 m n.p.m.),
• Ameryka Północna: Denali (McKinley) (6195 m n.p.m.),
• Afryka: Kilimandżaro (5895 m n.p.m.),
• Antarktyda: Masyw Vinsona (4892 m n.p.m.).

Na przestrzeni lat w przypadku Australii i Europy pojawiły się nieścisłości. Według Reinholda Messnera, Dicka Bassa i środowiska wspinaczkowego najwyższym szczytem Europy jest Elbrus (5642 m n.p.m.). Jednak niektórzy naukowcy wskazują na Mont Blanc (4810 m n.p.m.). Biorąc pod uwagę samą Australię, Bass uznał za najwyższy szczyt Górę Kościuszki (2230 m n.p.m.). Natomiast Meissner dołączając Oceanię uznał, że tytuł należy się Puncak Jaya (4884 m n.p.m.).

Jak powstały góry w Polsce?

Polskie góry powstały, podobnie jak większość gór na świecie, wskutek ruchów górotwórczych. Najstarsze w Polsce są Góry Świętokrzyskie. Zostały wypiętrzone w okresie kambru, 500 mln lat temu. Równie stare są Sudety. Oba te pasma powstały podczas tzw. orogenezy hercyńskiej.

Najpiękniejsze szlaki w polskich górach. Zobacz zdjęcia, które naprawdę oddają ich urodę [GALERIA]

Tak dobre zdjęcia mogły powstać tylko dzięki komuś, kto od lat pielęgnuje w sobie wrażliwość na przyrodę.

Karpaty są młodsze. Powstały wskutek tzw. orogenezy alpejskiej w trzeciorzędzie. Ostatecznie Tatry – najwyższe pasmo Karpat – wypiętrzyły się 10–15 mln lat temu.

Góry mogą powstać także wskutek aktywności wulkanicznej. W Polsce przykładem takich gór są wzniesienia Pogórza Kaczawskiego w Sudetach.

Źródło: Communications Earth & Environment.

1 z 2

góry

2 z 2

Badacze rozwiązali zagadkę pierwszych gór na Ziemi. Kiedy i jak powstały?