Ciekawostki o papugach udowadniają, że te barwne ptaki nie żyją wyłącznie w egzotycznych krajach

W tym artykule:

1. Ile jest gatunków papug?
2. Co jedzą papugi?
3. Czy papugi są inteligentne?
4. Ile żyje papuga?
5. Ile kosztuje papuga?
6. Czy papugi żyją w Polsce?

Historia hodowli papug sięga czasów imperium rzymskiego. Wówczas egzotyczne ptaki nierzadko kosztowały więcej niż niewolnik. Nic dziwnego, że papuga trzymana w domu była wyznacznikiem statusu, zarówno społecznego, jak i majątkowego. W pewnym sensie nie zmieniło się to do dziś, bo o ile zakup i hodowla wielu gatunków nie wymaga dużego zaangażowania finansowego, to niektóre papugi kosztują tyle, ile trzeba zapłacić za kilkuletni samochód średniej klasy.

Ile jest gatunków papug?

Na świecie żyje ponad 370 gatunków papug. Ogromna rodzina obejmuje odmiany o najróżniejszych cechach i umiejętnościach. Wystarczy wspomnieć, że nie wszystkie papugi są lotnikami.

Nielotem w świecie tych barwnych ptaków jest kakapo – endemiczny gatunek Nowej Zelandii. Dlaczego ten niezwykły ptak nigdy nie wzbił się w przestworza? Odpowiedź jest prosta – bo nie musiał. Kakapo wyewoluował na długo przed pojawieniem się tam człowieka. Na wyspie nie występowały wówczas żadne drapieżniki lądowe. Brak presji sprawił więc, że zdolność do lotu nie miała ewolucyjnego uzasadnienia.

Kakapo to bez wątpienia jedna z najbardziej niezwykłych papug i nie wynika to wyłącznie z faktu, że jest nielotem. To także najcięższy gatunek papugi na świecie. Dorosły osobnik osiąga masę dochodzącą do 4 kg! Co jeszcze wyróżnia tę niezwykłą papugę? Nocny tryb życia. W ciągu dnia odpoczywa, kryjąc się w koronach drzew (kakapo nie lata, ale jest świetnym wspinaczem), a nocą wyrusza na żer.

Co jedzą papugi?

Skoro o niezwykłych cechach mowa, należy wspomnieć, że nie wszystkie papugi zadowalają się wyłącznie nasionami i owocami. Wśród licznych gatunków znalazł się jeden, który do swojego jadłospisu włączył mięso.

Papugi z Indonezji nauczyły się otwierać owoce „narzędziami”

Co zrobić, kiedy mały dziób utrudnia dostanie się do słodkich pestek owoców? Niektóre kakadu białookie mają na to swoje sposoby.

Tym gatunkiem jest nestor kea, nowozelandzki endemit. To dużym silnie zbudowany ptak. Przy rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 90 cm, rozmiarom dorównuje niektórym orłom. Kea ma więc wiele atutów predysponujących ją do roli drapieżnika w swoim ekosystemie, ale mięsożercą prawdopodobnie stała się stosunkowo niedawno. Zdaniem badaczy doprowadziło do tego zmniejszenie obszarów bytowania tych ptaków, będące rezultatem działalności człowieka. Siedliska kei zaczęły zajmować pastwiska, co naturalnie zmniejszyło dostępność pokarmu tych ptaków.

Nestor kea gustuje w korzeniach, nasionach, owocach, pąkach i liściach, ale nie gardzi też padliną. Oprócz tego jest aktywnym łowcą. Ofiarą drapieżnej papugi padają mniejsze ptaki i niewielkie saki. Kea wkrada się też do gniazd i wyjada jaja innych ptaków.

Czy papugi są inteligentne?

Papugi są ciekawskie i towarzyskie, a przy tym – niezwykle inteligentne. Zdolności poznawcze tych ptaków są doprawdy zdumiewające, a w niektórych aspektach poziom ich inteligencji można porównywać z poziomem ssaków naczelnych. W przeprowadzanych przez naukowców testach wypadały mniej więcej tak samo dobrze, jak szympansy.

Papugi cechują się logicznym myśleniem i rozumowaniem przyczynowym. Dzięki tej umiejętności potrafią rozwiązywać problemy i wyciągać wnioski. Z czego wynika papuzia inteligencja? Okazuje się, że te niezwykłe ptaki mają wysoko rozwinięte jądro przyśrodkowe (ptasi odpowiednik jąder mostu u ssaków), czyli obszar łączący korę i móżdżek. U papug ośrodek ten jest dwa do pięciu razy większy niż u innych ptaków, choć ich mózgi wcale nie są największe.

O inteligencji papug świadczy także zdolność do naśladowania mowy. Te niezwykłe ptaki świetnie odwzorowują najróżniejsze dźwięki. To zasługa krtani dolnej, ale nie tylko. Trzeba podkreślić, że słowo „naśladownictwo” nie jest tu najtrafniejsze, bo papugi najpierw muszą nauczyć się dźwięków, które wydają.

W naturze każde papuzie stado porozumiewa się swoim własnym dialektem. Pisklęta nie przychodzą na świat z zakodowanym zestawem dźwięków. Uczą się ich od swoich rodziców, a to wymaga rozwiniętych zdolności poznawczych. Tak samo jest w niewoli. Papugi po prostu uczą się komunikacji stada.

Ile żyje papuga?

Niezwykły repertuar wokalny i towarzyskie usposobienie należą do tych cech, które decydują o wielkiej popularności papug wśród hodowców. Potencjalny opiekun musi być jednak świadomy, że ten wdzięczny ptak jest zobowiązaniem na wiele lat. Ile żyją papugi?

Nawet najmniejsze gatunki są dość długowieczne. W niewoli papugi faliste dożywają do 8 lat, a nierozłączki – do 10 lat. Są więc mniej więcej tak samo długowieczne, jak przeciętny pies, ale nimfy i rozelle będą wymagały opieki przez 20, a nawet 30 lat, a to wciąż nie jest rekord w świecie papug. Najbardziej długowieczne są kakadu, ary, amazonki i żako. Te gatunki dożywają do 40, a nawet 50 lat, a niektóre osobniki osiągają jeszcze bardziej sędziwy wiek.

Wymieniając rekordowo długowieczne papugi, należy wspomnieć o samcu kakadu imieniem Cookie. Mieszkaniec ogrodu zoologicznego Brookfield dożył 83 lat. Jeszcze dłużej, bo aż 92 lata, żył przedstawiciel ar żółtoskrzydłych o imieniu Poncho.

Ile kosztuje papuga?

Decydując się na opiekę nad papugą, należy pamiętać nie tylko o ich długowieczności, ale także o kosztach. Małe gatunki są niedrogie w zakupie i utrzymaniu. Kwota od 50 do 100 zł wystarczy, żeby móc cieszyć się towarzystwem papużki falistej lub nimfy.

Większe gatunki są znacznie droższe. Przeciętna cena żako to 2500 zł. Kakadu kosztują średnio 4000 zł. Koszt zakupu najpopularniejszych ar zamyka się w przedziale od 6000 do 10 000 zł. Za najdroższą na świecie uznaje się arę hiacyntową. Największa latająca papuga jest krytycznie zagrożona wyginięciem. W hodowlach jej ceny dochodzą do 40 000 zł.

Czy papugi żyją w Polsce?

Fantazyjnie ubarwione papugi kojarzą się przede wszystkim z egzotycznymi krajami, w których panuje ciepły klimat. Warto jednak wiedzieć, że istnieje gatunek, który świetnie zadomowił się w niektórych krajach Europy i coraz śmielej rozgaszcza się w Polsce.

Ładne kolorowe ptaszki? Raczej smutny obraz tego do czego zdolni są ludzie dla pieniędzy

To częsty widok na indyjskich straganach – ptaki ufarbowane w taki sposób, by przypominały rzadkie i egzotyczne gatunki. To rosnący problem dotyczący ochrony i dobrostanu zwierząt.

Aleksandretta obrożna, bo o tym gatunku mowa, to średniej wielkości papuga, występująca w środkowej Afryce i na Półwyspie Indyjskim. W jaki sposób ten egzotyczny ptak trafił na Stary Kontynent? To popularny ptak ozdobny. W Europie zaczęto hodować go mniej więcej sto lat temu. Jak to zwykle bywa, niektóre osobniki uciekły z hodowli, sklepów lub ogrodów zoologicznych. W naszych warunkach klimatycznych większość „papuzich uciekinierów” nie jest w stanie długo przetrwać. Aleksandretta okazała się wyjątkiem.

Ptak ten dobrze znosi europejską zimę. Mało tego, okazało się, że potrafi rozmnażać się w chłodniejszych obszarach Starego Kontynentu. Inwazja papug (bo aleksandretta została uznana za gatunek inwazyjny) rozpoczęła się w Anglii. Podobno pierwszą parę wypuścił na wolność sam Jimi Hendrix, jednak to tylko niepotwierdzona legenda.

Największa europejska populacja aleksandrett obrożnych żyje w Londynie. Zielone ptaki z charakterystyczną czarną obrożą (występującą u samców) są też obecne między innymi w Holandii, Niemczech, Austrii i Czechach. Ich występowanie stwierdza się w 24 krajach Europy, w tym także w Polsce.

Pierwszy udany lęg aleksandrett obrożnych odnotowano w 2015 roku w Nysie. Ptak został wciągnięty na listę awifauny krajowej jako jedyny gniazdujący u nas przedstawiciel papugowych. Od 2023 roku charakterystyczna zielona papuga jest uznawana za gatunek stwierdzony w Polsce, ale nie zaliczony do krajowej awifauny.

Nie można jednak wykluczyć, że zwiększenie liczebności i poszerzenie zasięgu występowania aleksandrett w naszym kraju jest tylko kwestią czasu. Czy należy uznać to za pozytywne zjawisko? Niekoniecznie. Aleksandretty są pięknymi ptakami, ale stanowią pewne zagrożenie dla rodzimej awifauny. Wypierają inne gatunki z dziupli i konkurują z nimi o pokarm. Należy wspomnieć, że średnia papuga jest dość agresywna i bez problemu przegania nawet spore gołębie.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.