Czarna mamba jest jednym z najniebezpieczniejszych węży. Jej jad może powalić żyrafę

W tym artykule:

1. Jak wygląda czarna mamba?
2. Gdzie żyje czarna mamba?
3. Jad czarnej mamby
4. Strategia łowiecka
5. Usposobienie

Niewiele węży cieszy się tak złą sławą, jak czarna mamba. Nawet tajpan pustynny, najbardziej jadowity wąż świata, nie wzbudza takiego przerażenia. Tylko nieliczne gatunki, jak choćby efa piaskowa, uchodzą za groźniejsze od „czarnej śmierci”.

Trzeba przyznać, że ten niebezpieczny wąż w pełni zasłużył sobie na swoją reputację. Mimo coraz lepiej rozwiniętego systemu pomocy medycznej w południowej Afryce, śmiertelność w wyniku ukąszenia tego gada nadal jest szacowana na 20 proc.

Jak wygląda czarna mamba?

Może się wydawać, że czarna mamba, czyli Dendroaspis polylepis, swoją nazwę zawdzięcza kolorowi łusek pokrywających jej skórę. Nic bardziej mylnego.

Ubarwienie

Dorosłe osobniki mają oliwkowe, brązowe, szare lub lśniącoczarne ubarwienie. Część brzuszna ma kolor kremowy, rzadziej żółtawy lub zielonkawy. Z kolei młode osobniki są jaśniejsze, dlatego dość często bywają mylone z mambą zieloną.

Skąd zatem wzięło się określenie „czarna” w nazwie? Od atramentowoczarnego lub atramentowego koloru wnętrza pyska tego gada.

Wielkość

Czarna mamba jest drugim największym jadowitym wężem świata (po kobrze królewskiej) i największym jadowitym wężem Afryki. Dorosłe osobniki osiągają do 4,5 m długości. Należy jednak podkreślić, że rzadko można spotkać takiego giganta w jego naturalnym środowisku. Większość przedstawicieli gatunku osiąga od 2 do 2,5 m długości. Dymorfizm płciowy nie jest zaznaczony.

Gdzie żyje czarna mamba?

Zasięg występowania gatunku reprezentującego rodzinę zdradnicowatych obejmuje środkową, południową i zachodnią Afrykę. Istnieją doniesienia, według których czarne mamby są spotykane w niektórych krajach zachodniej Afryki, zwłaszcza w Senegalu i Gwinei. Nie jest jednak pewne, czy obserwacje te dotyczą nowej lub zanikającej populacji, czy raczej są rezultatem błędnej identyfikacji gatunkowej.

Czarne mamby upodobały sobie obszary obfitujące w naturalne kryjówki – skały i powalone drzewa (wbrew temu, co sugeruje łacińska nazwa, wąż prowadzi głównie naziemny tryb życia). Są spotykane na sawannach, w buszu, na skraju lasów i wilgotnych łęgach.

Najbardziej jadowite zwierzęta świata. Oto lista 10 gatunków, od których lepiej trzymać się z daleka

Najbardziej jadowite zwierzęta świata zostały obdarzone przez naturę wyjątkowo niebezpieczną bronią - śmiercionośną trucizną. Mówi się, że zaledwie jedna kropla silnego jadu może uś...

Jad czarnej mamby

Zabójczą bronią czarnej mamby jest jej jad. To właśnie jemu wąż zawdzięcza reputację wyjątkowo niebezpiecznego. Przed wynalezieniem antytoksyny, śmiertelność wśród ofiar ataku gada wynosiła 100 proc.

Jad czarnej mamby składa się z neurotoksyn i kardiotoksyn. W trakcie jednego ukąszenia wąż aplikuje swojej ofierze od 50 do 120 mg jadu. Rekordowa dawka z jednego ukąszenia to 400 mg. By uśmiercić dorosłego człowieka, wystarczy 10-15 mg toksyny.

Trucizna zaczyna działać niemal natychmiastowo. W pierwszej kolejności pojawia się silny ból i pieczenie. Później następuje utrata kontroli nad językiem. Występują problemy z mówieniem, pojawia się ślepota i paraliż. Śmierć następuje zwykle po ok. 30 minutach.

Jeżeli ofiara szybko nie otrzyma dużej dawki surowicy (nawet 12 fiolek), najprawdopodobniej umrze. O tym, jak silny jest jad czarnej mamby, niech świadczy fakt, że znane są przypadki powalenia przez węża dużego ssaka – bawoła lub nawet żyrafy.

Strategia łowiecka

Czarna mamba jest nieprawdopodobnie szybka. Wąż pełza w charakterystycznej pozie (z uniesioną przednią częścią ciała), z prędkością dochodzącą do 20 km/h. Rekordowa prędkość czarnej mamby to 23 km/h. W całym królestwie węży nie gatunku, który potrafiłby przemieszczać się szybciej.

Kiedy wąż namierzy ofiarę, na chwilę zastyga bez ruchu. Następnie przypuszcza błyskawiczny atak, zadając śmiertelne ukąszenie. Gdy zdobycz podejmuje próbę ucieczki, czarna mamba ponawia atak. Jeżeli ofiara nie jest wystarczająco szybka, by uciec, zanim gad zatopi w jej ciele kły jadowe, nie ma żadnych szans na wyjście cało z konfrontacji. Żaden gatunek nie jest odporny na jad czarnej mamby.

Dieta czarnej mamby

Ofiarą węża najczęściej padają niewielkie ssaki: myszy, szczury, góralki skalne, ryjówki i nietoperze. Nie gardzi też ptakami (zwłaszcza pisklętami), a nawet innymi gadami, w tym kobrą przylądkową i żmiją sykliwą.

Usposobienie

Do czarnej mamby przylgnęła opinia jednego z najagresywniejszych węży. Trzeba jednak podkreślić, że to półprawda. Osobniki z tego gatunku mają dość płochliwą naturę. Gdy nie muszą walczyć, zamiast konfrontacji wybierają ucieczkę. Do większości ataków dochodzi, gdy intruz naruszy terytorium węża (czarne mamby są zwierzętami terytorialnymi) w okresie lęgowym i zagrozi jajom lub kiedy gad poczuje się osaczony.

Wówczas czarna mamba unosi przednią część ciała, otwiera paszczę i zaczyna syczeć. Intruz ma wówczas ostatnią szansę na wycofanie się. Jeżeli nie ustępuje, wąż przypuszcza błyskawiczny atak. Czarna mamba często zadaje kilka ukąszeń, nazywanych „pocałunkami śmierci”.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.