Reklama

Spis treści:

Reklama
  1. Wizyta hieny w Egipcie bez happy endu
  2. Przyczyna dalekiej peregrynacji hieny
  3. Hieny w starożytnym Egipcie

To ustalenie to spore zaskoczenie naukowców. Hiena cętkowana (Crocuta crocuta) do tej pory była spotykana pół tysiąca kilometrów dalej na południe w głąb Afryki. Co przyczyniło się do jej migracji?

Wizyta hieny w Egipcie bez happy endu

O nietypowej wizycie niespotykanego drapieżnika w Egipcie informują badacze na łamach czasopisma „Mammalia”. Do naukowców dotarła informacja o tym, że lokalna ludność zabiła hienę cętkowaną na terenie Parku Narodowego Elba w południowo-wschodniej części Pustyni Wschodniej. Stało się to zimą 2024 roku.

– Jest to pierwszy przypadek tego gatunku we współczesnym Egipcie od czasu jego wyginięcia ponad 5000 lat temu – piszą egipscy badacze. Zatem po raz ostatni mogli je widzieć pierwsi faraonowie, którzy rządzili tym krajem nieco ponad 3000 lat p.n.e. Teraz ten gatunek hieny zamieszkuje większość Afryki na południe od Sahary, dalej na północ została wytępiona przez ludzi.

Przyczyna dalekiej peregrynacji hieny

Nie jest jasne, z jakiego powodu hiena cętkowana odwiedziła egipski rezerwat. Badacze wskazują na kilka możliwości:

  • zwiększone opady deszczu od 2019 roku w rejonie sąsiadującego z Egiptem Sudanu stworzyły dla hieny lepsze warunki do życia. Tym samym powstał życiodajny korytarz wiodący na północ kontynentu;
  • ten gatunek hien korzysta z działalności człowieka i produkowanych przez niego odpadków. Badacze wskazują na obecność rzeźni w Shalatin w odległości ponad 100 km od miejsca śmierci zwierzęcia. Masarnia przyciąga liczne gatunki padlinożerców, mogła również przyciągnąć hienę cętkowaną;
  • niestabilna sytuacja polityczna w Sudanie mogła przyczynić się do ich rozprzestrzenienia na północ. Hieny mogą tam atakować tam bezbronnych ludzi;

Nie ma jednak co liczyć na dalszą ekspansję hieny cętkowanej w Egipcie. – Miejscowa ludność jest bardziej tolerancyjna wobec mniejszych padlinożerców na obszarze Parku Narodowego Elba, takich jak hiena pręgowana i sęp płowy, które nie atakują zwierząt gospodarskich – zauważają badacze.

W 2014 roku w tym samym rejonie Egiptu badacze odnotowali pobyt lamparta (Panthera pardus). Również padł ofiarą lokalnej ludności po tym jak zaatakował ich trzodę. Uważa się, że pojedyncze osobniki mogą przemierzać góry w południowo-wschodnim Egipcie.

Hieny w starożytnym Egipcie

Na malowidłach i płaskorzeźbach z czasów starożytnego Egiptu znamy w zasadzie tylko krewniaków hieny cętkowanej – hieny pręgowane, bo tylko one pozostały w kraju faraonów. Te zwierzęta są mniejsze i raczej nie atakują ludzi. Do dziś można jest spotkać w Egipcie. Z kolei większe i bardziej drapieżne hieny cętkowane przeniosły się na południe. Jednak i one preferują jedzenie padliny, ewentualnie czasem zapolują na zwierzęta gospodarskie.

Płaskorzeźba z egipskiego grobowca. Walka z hieną-gigantem
Płaskorzeźba z egipskiego grobowca. Walka z hieną-gigantem Fot. Nina M. Davies/domena publiczna

Na hieny pręgowane chętnie polowano. Zachowały się przedstawienia z grobowców, gdzie widać nagonkę na te drapieżniki na pustyni. Myśliwi strzelali do nich z łuku. Czasem chwytano je żywcem. Najbardziej przemawia do wyobraźni malowidło z grobowca urzędnika Amenemhaba z XVIII dynastii znajdującego się w Tebach. Walczy tam z hieną wielkości… konia.

Egipcjanie byli doskonałymi obserwatorami. Wiedzieli, że hieny żerują na padlinie. Gdy pod koniec XX dynastii zaczęło brakować żywności i doszło do wojny domowej, jeden rok określano nawet mianem „roku hien”, co zapewne obrazuje skalę kryzysu.

Polowano na nie ze względu na mięso. Są znane malowidła na których widać, że są przymusowo karmione. Mięso hien było bardzo cenione w czasach Starego Państwa, czyli w III tysiącleciu p.n.e., gdy wznoszono największe egipskie piramidy.

Reklama

Źródła: Mammalia; Donald B. Redford, Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Oxford 2001

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.
Reklama
Reklama
Reklama