Goryl nizinny to największa i najsilniejsza z małp. Czy przetrwa starcie z człowiekiem?

Według ostatnich dostępnych informacji z 2016 roku, na świecie pozostało nie więcej niż 3800 małp tego gatunku. Oznacza to, że w ciągu 12 lat wyginęło ok. 1200 osobników. W porównaniu z ich niedalekimi krewnymi, gorylami zachodnimi, to zaledwie garstka. Kuzynów z zachodu jest ponad 100 tysięcy. Tylko jedna samica goryla nizinnego żyje w niewoli. Można ją zobaczyć w ZOO w belgijskiej Antwerpii.

Goryl nizinny: charakterystyka

Goryle dzielą się na cztery podgatunki. Podstawowy podział to goryle wschodnie i zachodnie (wschodni i zachodni brzeg rzeki Kongo), które to natomiast dzielą się na górskie i nizinne. Interesujące nas goryle wschodnie nizinne to podgatunek wyjątkowy. Po pierwsze z racji rozmiarów, po drugie z racji czyhających na nie zagrożeń.

Wschodnie goryle to prawdziwe kolosy. To jednocześnie największy podgatunek goryla i największe żyjące naczelne. Średnia waga samców to ok. 160 kg, ale największy odkryty na wolności osobnik ważył aż 267 kg! Rozpiętość ramion samców dochodzi do nawet 2,6 metra a ich wzrost w pozycji stojącej do 185 centymetrów. Samice są nieco niższe i lżejsze, ważąc mniej więcej połowę tego, co samce.

Najbardziej charakterystyczną cechą samców goryla są srebrne plecy (silverback). Srebrzysty wygląd jest spowodowany przez krótkie, białe włosy, które nie są oznaką starości, natomiast pokrywają plecy samców.Ta cecha rozwija się, gdy samce są w pełni dorosłe - zwykle w wieku około 15 lat.
Wschodnie goryle nizinne żyją w stadach liczących nawet 30 osobników. Są to zwierzęta towarzyskie i raczej spokojne. W grupie dominuje samiec, z którym żyje kilka samic i ich potomstwo. Zdarza się jednak, że goryle tworzą... haremy, które mogą składać się z dwóch dorosłych samców. Takie układ spotykany jest w aż 1/3 grup tych małp w Afryce Wschodniej.

Gdzie żyją i co jedzą goryle nizinne?

Wschodnie goryle nizinne, z łac. Gorilla beringei graueri, żyją w lasach wschodniego Kongo. Największe populacje tego gatunku przetrwały w parkach narodowych Kahuzi-Biega i Maiko, w rezerwacie Tayna i w masywie Itombwe.

Zwierzęta te to przede wszystkim wegetarianie. Żywią się przede wszystkim owocami, liśćmi, łodygami i korą drzew. Czasami urozmaicają dietę mrówkami, czy termitami.

Ile żyje goryl nizinny?

Z racji swojego raczej spokojnego uosobienia i rozmiarów, które odstraszają potencjalnych przeciwników, goryle są dość długowieczne. Trudno niestety o dokładne dane dotyczące konkretnie wschodnich goryli nizinnych, ale średnia dla goryli w ogóle wynosi 30-40 lat w naturalnych warunkach. W ogrodach zoologicznych są w stanie przeżyć nawet 10 lat dłużej.

Za najdłużej żyjącego wschodniego goryla nizinnego uważa się goryla Massę z filadelfijskiego ZOO, który przeżył aż 54 lata.

Goryl nizinny: zagrożony gatunek?

Niestety, to kolejny afrykański gatunek zagrożony wyginięciem. Wschodni goryl otrzymał nawet status krytycznie zagrożonego.

Głównym przeciwnikiem dla afrykańskich zwierząt, w tym goryli, jest zawsze człowiek ( w środowisku naturalnym goryle mają tylko jednego wroga - lamparta ). Śmiertelne żniwo zbiera kłusownictwo, a zwłaszcza proceder zwany „bushmeat” (tłum. mięso z buszu). Szacuje się, że aż 0,5-2 proc. rynku mięsa pochodzącego z dziewiczych afrykańskich terenów stanowi mięso goryli, szympansów i bonobo. Zdaniem organizacji Endangered Species International, aż 300 goryli ginie co roku, zaopatrując rynki mięsa w Kongu.

Spadkowi populacji sprzyjają wieloletnia wojna i ciągłe niepokoje społeczne. W ich wyniku, region zamieszkały przez goryle wschodnie zmniejszył się z 8100 mil kwadratowych do 4600 mil kwadratowych w ciągu ostatnich 50 lat. Od połowy lat 90. ich populacja zmniejszyła się o ponad połowę.

Duży udział mieli w tym żołnierze rządowi i rebelianci. Odcięci od dostaw pożywienia, polowali na wszystko, co dało się zjeść. Do tego strażnicy parków narodowych stracili jakiekolwiek instrumenty kontroli nad tym, co się dzieje w parkach narodowych, gdy wojska z obu stron zaczęły im odbierać broń.

Goryle stały się też instrumentem w rozgrywkach politycznych, wojennych i finansowych. Efektem tego jest aż 190 strażników Parku Narodowego Virunga zabitych w ciągu 15 lat wojny domowej. Choć mają odpowiednie przeszkolenie w powstrzymywaniu kłusownictwa, brakuje im sprzętu i uzbrojenia.

Ważniejsze jest bowiem swobodne działanie wielkich korporacji, kupujących nielegalne surowce z tego obszaru. Największym zainteresowaniem w 2007 roku cieszył się kasyteryt, którego sprzedaż wyniosła 45 milionów dolarów i koltan (5,42 mln dolarów), wykorzystywany w produkcji telefonów komórkowych i smartfonów. Wiele firm jest oskarżanych o finansowanie wojny domowej w Kongo poprzez zakup nielegalnych surowców czy barter za broń.
Dużym problemem dla populacji goryli byli też uchodźcy z innego objętego wojną kraju – Rwandy. Według ostrożnych szacunków, w kongijskich obozach mieszkało 720 tys. uchodźców, którzy z czasem zaczęli wędrować w poszukiwaniu drewna. Wylesianie nawet 100 metrów kwadratowych dziennie sprawiło, że nie zabite przez ludzi goryle musiały szukać nowych terenów, narażając się na nowe niebezpieczeństwa. Tymczasem korporacje wmieszane w nielegalną eksploatację złóż wręcz namawiają do niszczenia środowiska i napędzają przemyt.

Ciekawostki o gorylach nizinnych

• Człowiek dzieli z gorylami aż 98,3 proc DNA. Zaraz po szympansach to nasi najbliżsi krewni.
• Choć trudno w to uwierzyć, to goryle mogą nauczyć się języka migowego! Koko i Michael to małpy, które mieszkały razem i razem uczyły się migać. to Michael ponoć zaszokował opiekunów opowieścią o swoim życiu – goryl urodził się w Afryce, na wolności, ale stracił rodziców z rąk kłusowników, co w języku migowym opisał opiekunom...
• Zdaniem naukowców, poszczególne osobniki goryli mają indywidualne osobowości. Dodatkowo wykazują np. współczucie dla innych naczelnych. Także ludzi.
• Gorylem jest jeden z najpopularniejszych bohaterów filmowych – King Kong. O King Kongu powstało aż osiem produkcji filmowych – dwie w 1933 roku, później w 1962, 1967, 1976, 1986, 2005 i 2017 r. Nic dziwnego – budząca grozę małpa nieodmiennie, od lat, przyciąga do kin młodych i tych nieco starszych widzów. W zależności od wersji różnią się wymiary filmowego goryla. Ten z 1933 roku jest najmniejszy. Mierzy bowiem „zaledwie 3,7 metra. Zaś największy Kong Kong występował w filmie z roku 1962 i miał... aż 45 metrów, co w porównaniu z rozmiarami prawdziwych goryli czyni z tych filmowych prawdziwe kolosy...
• Dorosły goryl zjada nawet 25 kg pożywienia na dzień.
• Goryle potrafią używać podstawowych narzędzi, a nawet tworzyć je. Mogą też nauczyć się języka migowego.
• Goryl jest nawet dziesięciokrotnie silniejszy od człowieka.
• Ręce, w tym przeciwstawne kciuki, mamy jednak niemal takie same. Podobnie jak my, goryle mają też 32 zęby.