Hapalochlaena jest niewielka, ale śmiertelnie niebezpieczna. Potrafi przebić kombinezon płetwonurka

W tym artykule:

1. Opis gatunku Hapalochlaena
2. Gdzie żyje Hapalochlaena?
3. Czym żywi się Hapalochlaena?
4. Hapalochlaena jest śmiertelnie niebezpieczna, także dla ludzi
5. Jad ośmiornicy może uśmiercić człowieka
6. Hapalochlaena to mistrz kamuflarzu

Mówi się, że w Australii wszystko chce zabić człowieka i jest w tym trochę racji. Fauna australijska obfituje w śmiertelnie niebezpieczne gatunki. Krokodyle, w tym ogromny krokodyl różańcowy, jadowite węże z agresywną nibykobrą siatkowaną na czele czy nawet ptaki, jak choćby kazuar – każde z tych zwierząt stanowi ogromne zagrożenie dla ludzi. Niebezpieczne są nie tylko duże zwierzęta. Wystarczy wspomnieć, że atraks, jeden z najbardziej jadowitych pająków świata, doprowadził do zgonu co najmniej 26 osób. Zagrożenie czai się także w przybrzeżnych wodach i nie chodzi tu wyłącznie o rekiny. Jednym z najniebezpieczniejszych zwierząt w oceanicznych wodach Australii jest Hapalochlaena – niewielka i niepozorna ośmiornica.

Opis gatunku Hapalochlaena

Hapalochlaena to rodzaj ośmiornic, na który składają się cztery gatunki:

• Hapalochlaena fasciata,
• Hapalochlaena lunulata,
• Hapalochlaena nierstraszi,
• Hapalochlaena maculosa.

Jak wygląda Hapalochlaena?

Ten niewielki głowonóg osiąga długość od 10 do 20 cm. Jest więc mniejszy niż achatina – największy ślimak świata. Ciało ośmiornicy jest żółte. Wyraźnie zarysowują się na nim ciemnobrązowe pierścienie (na płaszczu i ramionach).

Kobieta "pożyczyła" do selfie ośmiornicę. To była bolesna lekcja

Każdy chce mieć zdjęcie w sieci, które zdobędzie setki tysięcy odsłon i polubień. Jaką za to zapłacisz cenę? Tutaj była to bolesna rana twarzy, w którą wdało się zakażenie. Skończ...

Takie ubarwienie świadczy, że Hapalochlaena jest spokojna i nieskora do agresji. Wystarczy jednak, że w otoczeniu niewielkiego mięczaka pojawi się choćby drobne zagrożenie, a momentalnie przybiera barwy ostrzegawcze. Gdy ośmiornica jest zaniepokojona, ciemnobrązowe wzory stają się jaskrawoniebieskie.

Jak ośmiornica zmienia kolor?

Za zdolność zmiany zmiany zabarwienia wzorów na ciele zwierzęcia odpowiadają chromatofory – organella komórkowe. Wyposażone w mechanizmy translokacji pigmentu i reorientacji odblaskowych płytek, w mgnieniu oka mogą zmienić zabarwienie ciała na obszarze, na którym występują.

Struktury zawierające niebieski pigment znajdują się bezpośrednio pod skórą ośmiornicy. Gdy zwierzę czuje się zagrożone, ulegają rozciągnięciu i zaczynają uwalniać substancję barwiącą. To mechanizm obronny. W naturze jaskrawe kolory stanowią ostrzeżenie dla potencjalnego agresora. Gdy zagrożenie mija, organella kurczą się, a wzory na powrót przybierają pierwotną barwę.

Gdzie żyje Hapalochlaena?

Hapalochlaena żyje w wodach Oceanu Spokojnego. Zasięg występowania tego głowonoga jest duży, bo zaczyna się w obszarze Morza Japońskiego i rozciąga się daleko na południe. Największe populacje ośmiornic z rodzaju Hapalochlaena występują wzdłuż południowego wybrzeża Australii. W ciągu dnia zwierzę ukrywa się w skalnych szczelinach, muszlach lub pod kamieniami. Wraz z nastaniem nocy, niewielki mięczak wyrusza na łowy.

Czym żywi się Hapalochlaena?

Jego ofiarą padają skorupiaki (przede wszystkim małe kraby) i niewielkie ryby. Głowonóg przeczesuje dno w poszukiwaniu zdobyczy. Ciało mięczaka nie jest chronione twardym pancerzem, więc żeby uniknąć obrażeń, Hapalochlaena przypuszcza atak z zaskoczenia. W jednej chwili rzuca się na ofiarę i obejmuje jej ciało zręcznymi mackami. Następnie zatapia w niej swój ostry dziób i zadaje toksyczne ukąszenie.

Zabójczą bronią tego mięczaka jest paraliżujący jad. Ośmiornica aplikuje truciznę bezpośrednio w ciało swojej zdobyczy. Gdy ofiara staje się całkowicie bezbronna, rozpoczyna ucztę.

Hapalochlaena jest śmiertelnie niebezpieczna, także dla ludzi

Niewielki głowonóg wygląda na całkowicie bezbronnego. Wydaje się, że barwy ostrzegawcze tylko to potwierdzają. Istnieje wiele gatunków, które straszą wyglądem, ale w konfrontacji z przeciwnikiem okazują się bezradne. Trzeba jednak pamiętać, że w naturze nie wszystko bywa oczywiste i tak jest też w tym przypadku. Niewielka Hapalochlaena jest śmiertelnie niebezpieczna.

Śmiercionośną bronią ośmiornicy jest jej jad. Samo ukłucie jest niemal bezbolesne. Trucizna zawierająca między innymi tetrodotoksynę (ten sam związek chemiczny, który znajduje się w ciele ryb fugu) jest dziesięć tysięcy razy bardziej toksyczna od cyjanku. Niewiele gatunków z królestwa zwierząt dysponuje silniejszym jadem.

Jad ośmiornicy może uśmiercić człowieka

U ukąszonego człowieka może wystąpić paraliż mięśniowy, niewydolność oddechowa i zatrzymanie akcji serca. Zgon następuje w ciągu kilku minut od zaaplikowania toksyny. Należy jednak stanowczo podkreślić, że do większości ataków dochodzi, gdy człowiek próbuje wziąć do ręki tę niewielką ośmiornicę, a takie sytuacje na szczęście nie zdarzają się często.

Pierwsze w historii nagranie, na którym widać, że kałamarnice potrafią zmieniać barwę w zależności od koloru podłoża

Naukowcy z Japonii odkryli, że kałamarnice z gatunku Sepioteuthis lessoniana potrafią zmieniać swoją barwę. Zaobserwowano to w zbiorniku, w którym stworzenia te pływały.

Ostry papuzi dziób bez trudu przebija skafander płetwonurka i skórę. Gdy to nastąpi, szanse na przeżycie są niewielkie, nawet gdy ofiara ukąszenia otrzyma natychmiastową pomoc medyczną. Trzeba bowiem wiedzieć, że na jad tej ośmiornicy nie ma żadnego antidotum.

Nie każde ukąszenie prowadzi do śmierci

Jak dotąd zarejestrowano trzy zgony spowodowane przez ośmiornice z rodzaju Hapalochlaena. Dwie ukąszone osoby zmarły w Australii, jedna w Singapurze. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie każde ukąszenie kończy się zgonem.

O sporym szczęściu może mówić 30-letnnia mieszkanka Australii, którą głowonóg ukąsił dwukrotnie. W miejscu ukłucia szybko pojawił się ból. Kobieta natychmiast została przetransportowana do szpitala, gdzie lekarze określili jej stan jako stabilny.

Hapalochlaena to mistrz kamuflarzu

Śmiercionośna toksyna nie jest jedyną bronią tego gatunku. Wiele ośmiornic potrafi skutecznie kamuflować się w sytuacji zagrożenia. Hapalochlaena nie stanowi tu wyjątku. Niewielka ośmiornica potrafi zmieniać nie tylko kolor, ale także teksturę skóry. W jednej chili może stać się chropowata, dzięki czemu skutecznie wtapia się w piaszczyste dno. W ten sposób ośmiornica może przeczekać, aż zdezorientowany drapieżnik zniechęci się i zacznie szukać innej zdobyczy.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.