Jest jadowity, składa jaja i jest ssakiem. Dziobak - dowcip czy mistrzostwo ewolucji?

W tym artykule:

1. Rozłam ewolucyjny
2. Zmysł elektryczny

Gdyby szukano zwierzęcia symbolizującego różnorodność z pewnością wybór padłby na dziobaka australijskiego. Wygląda jak wydra, która z okazji balu przebierańców przebrała się za kaczkę.

Ta mieszanka okazała się być inspiracją do kolejnego pytania tygodnia z serii Weird Animal Question of the Week: jak to się stało, że dziobak ewoluował w tak niewiarygodny sposób?

Dziobak jest ssakiem z Australii posiadającym niektóre cechy gadów, jak na przykład składanie jaj. Choć dzisiaj widzimy dużą różnicę między ssakami i gadami, kiedyś te zwierzęta miały wspólnego przodka – twierdzi Wes Warren z Washington University School of Medicine w St. Louis.

W 2008 roku Warren prowadził badania, które wykazały, że dziobak jest „fascynującą kombinacją cech właściwych ssakom i gadom”.

Rozłam ewolucyjny

Przypominające ssaki gady odbiegły od linii ewolucyjnej, jaką dzieliły z ptakami i gadami mniej więcej 280 milionów lat temu.

Około 80 milionów lat później stekowce – inaczej ssaki jajorodne – oddzieliły się od linii ssaków – opowiada Rebecca Young, biolog z University of Texas w Austin.

Jedyne co pozostało z tej gałęzi drzewa genealogicznego to właśnie dziobak oraz cztery gatunki kolczakowatych.

Ten rozłam miał miejsce przed ewolucją łożyska – twierdzi Young i dodaje, że „w tym sensie dziobaki znajdują więc pomiędzy jaszczurką i tym co w naszym wyobrażeniu jest podobnym do człowieka łożyskowcem” – posiadając przy tym zarówno cechy gadów jak i ssaków.

Choć zapisy kopalne w przypadku stekowców są ograniczone, znaleziono nieliczne czaszki, jak na przykład wymarłego rodzaju dziobaka Obdurodon dicksoni. To stworzenie, które żyło w miocenie (około 23,3 do 5,3 milionów lat temu), ma dziób podobny do współczesnych dziobaków, ale prawdopodobnie nie jest blisko z nimi spokrewnione.

Do tego współczesne dziobaki zamieszkują antypody, a zapisy kopalne pokazują, że pradawni krewni mieszkali w Ameryce Południowej.

Zmysł elektryczny

Jednak dlaczego dziobaki „przestały ewoluować i tracić typowe dla ssaków cechy” pozostaje zagadką – wyjaśnia Warren.

Mleko dziobaka wydostaje się na zewnątrz poprzez pory w skórze brzucha, a nie przez brodawki sutkowe jak u wszystkich ssaków. Kolejną niesamowitą cechą adaptacyjną dziobaka jest sposób poszukiwania pożywienia. Pod wodą dziobak zamyka oczy, uszy i nos, a ofiarę namierza wykrywając prądy elektryczne za pomocą dzioba, wyglądem zbliżonego do dzioba kaczki.

Ich jad zlokalizowany jest w ostrogach przy piętach samców – to jedyna w swoim rodzaju metoda wśród jadowitych stworzeń.

W 2010 roku Warren prowadził badania, które wykazały obecność 83 toksyn w jadzie dziobaków, który zawiera geny podobne do genów odpowiedzialnych za jad u innych zwierząt, takich jak węże, rozgwiazdy i pająki. To prawdopodobnie przykład zbieżnej ewolucji, w wyniku której u niespokrewnionych ze sobą gatunków wykształcają się podobne cechy.

Zatem choć wiele cech dziobaka pozostaje dla naukowców zagadką, Young zauważa, że „istnieje pewna przypadkowość w tym, jak z czasem nabywamy pewne cechy”. A do tego dochodzą jeszcze mutacje i procesy adaptacyjne, które dzieją się szybciej.

Źródło: National Geographic News

1 z 4

Dziobaki żywią się insektami, larwami, skorupiakami i robakami, a dodatkowo kawałkami żwiru i mułu. Nie posiadają zębów, więc cząsteczki żwiru pomagają im „przeżuwać” pokarm.

Rozłam ewolucyjny

Przypominające ssaki gady odbiegły od linii ewolucyjnej, jaką dzieliły z ptakami i gadami mniej więcej 280 milionów lat temu.

Około 80 milionów lat później stekowce – inaczej ssaki jajorodne – oddzieliły się od linii ssaków – opowiada Rebecca Young, biolog z University of Texas w Austin.

Jedyne co pozostało z tej gałęzi drzewa genealogicznego to właśnie dziobak oraz cztery gatunki kolczakowatych.

Ten rozłam miał miejsce przed ewolucją łożyska – twierdzi Young i dodaje, że „w tym sensie dziobaki znajdują więc pomiędzy jaszczurką i tym co w naszym wyobrażeniu jest podobnym do człowieka łożyskowcem” – posiadając przy tym zarówno cechy gadów jak i ssaków.

2 z 4

Opiekun w zoo kołysze rzadko występującą parę malutkich bliźniąt dziobaka w Healesville Sanctuary w Australii.

Choć zapisy kopalne w przypadku stekowców są ograniczone, znaleziono nieliczne czaszki, jak na przykład wymarłego rodzaju dziobaka Obdurodon dicksoni. To stworzenie, które żyło w miocenie (około 23,3 do 5,3 milionów lat temu), ma dziób podobny do współczesnych dziobaków, ale prawdopodobnie nie jest blisko z nimi spokrewnione.

Do tego współczesne dziobaki zamieszkują antypody, a zapisy kopalne pokazują, że pradawni krewni mieszkali w Ameryce Południowej.

3 z 4

Dziobaki polują pod wodą, gdzie z gracją pływają przy pomocy przednich łap z błoną pławną między palcami i z ogonem jak u bobra.

Zmysł elektryczny

Jednak dlaczego dziobaki „przestały ewoluować i tracić typowe dla ssaków cechy” pozostaje zagadką – wyjaśnia Warren.

Mleko dziobaka wydostaje się na zewnątrz poprzez pory w skórze brzucha, a nie przez brodawki sutkowe jak u wszystkich ssaków. Kolejną niesamowitą cechą adaptacyjną dziobaka jest sposób poszukiwania pożywienia. Pod wodą dziobak zamyka oczy, uszy i nos, a ofiarę namierza wykrywając prądy elektryczne za pomocą dzioba, wyglądem zbliżonego do dzioba kaczki.

Ich jad zlokalizowany jest w ostrogach przy piętach samców – to jedyna w swoim rodzaju metoda wśród jadowitych stworzeń.

W 2010 roku Warren prowadził badania, które wykazały obecność 83 toksyn w jadzie dziobaków, który zawiera geny podobne do genów odpowiedzialnych za jad u innych zwierząt, takich jak węże, rozgwiazdy i pająki. To prawdopodobnie przykład zbieżnej ewolucji, w wyniku której u niespokrewnionych ze sobą gatunków wykształcają się podobne cechy.

Zatem choć wiele cech dziobaka pozostaje dla naukowców zagadką, Young zauważa, że „istnieje pewna przypadkowość w tym, jak z czasem nabywamy pewne cechy”. A do tego dochodzą jeszcze mutacje i procesy adaptacyjne, które dzieją się szybciej.

4 z 4

Jest jadowity, składa jaja i jest ssakiem. Dziobak to dowcip czy mistrzostwo ewolucji?

Jadowite samce posiadają ostre żądła na piętach tylnych łap, które mogą służyć do zadania silnego ciosu.