Kaczka mandarynka jest jednym z najpiękniejszych ptaków. Ten gatunek jest obecny także w Polsce

Spis treści:

1. Jak wygląda kaczka mandarynka?
2. Gdzie występuje kaczka mandarynka?
3. Kaczka mandarynka w Polsce
4. Tryb życia kaczki mandarynki

Gatunki obce urozmaicają rodzimą faunę, jednak każdy z nich wywiera mniejszy lub większy wpływ na przyrodę. Te, które w największym stopniu zagrażają bioróżnorodności, określa się mianem inwazyjnych gatunków obcych (IGO). Do tej grupy zaliczana jest między innymi nutria amerykańska, która poważnie zagraża podmokłym i bagiennym ekosystemom, oraz jenot, stanowiący poważną konkurencję dla rodzimych ssaków drapieżnych. Póki co kaczka mandarynka nie została uznana za gatunek obcy, mimo że w Polsce zadomowiła się już kilkanaście lat temu.

Jak wygląda kaczka mandarynka?

Kaczka mandarynka, czyli Aix galericulata, jest średniej wielkości przedstawicielem rodziny kaczkowatych. Średnia długość ciała dojrzałego osobnika wynosi 41–49 cm. Rozpiętość skrzydeł sięga 65-75 cm. Przeciętna masa ciała to ok. 500 g. Pokrój ciała jest charakterystyczny dla wszystkich kaczkowatych, ale dziób mandarynki, dość krótki i niezbyt spłaszczony, pozostaje unikatową cechą rodzaju Aix.

Ubarwienie kaczki mandarynki

Tym, co wyróżnia mandarynkę najbardziej na tle jej kuzynek, jest jej okrywa. Zarówno u samca, jak i u samicy, pióra z tyłu głowy układają się w charakterystyczny dziób. Osobniki męskie dodatkowo wyróżniają się jaskrawym, kontrastowym ubarwieniem.

Ramieniowe lotki drugorzędowe, wydłużone i przy złożonych skrzydłach tworzące sterczące grzebienie, są rude z białymi końcówkami. Od nasady czerwonego dzioba aż do zakończenia czuba rozciąga się wyraźnie zaznaczony biało-kremowy pas. Czoło jest metalicznie zielone, podobnie jak przód ciemienia. Z kolei pióra pokrywające tył ciemienia i potylicę są rdzawe. Taką samą barwę mają wąskie, wydłużone pióra bokobrodów, które tworzą charakterystyczny kołnierz. Okrywa z przodu szyi, w górnej części piersi i na bokach jest metaliczno-fioletowa, w dolnej części przecięta dwoma białymi pasami. Beżowe pióra pokrywają boki. Spód ciała jest biały, a grzbiet – ciemny. Ciemny jest też ogon, natomiast podogonie – białe. Na skrzydłach odznaczają się zielone lusterka. Łapy samca są pomarańczowe.

Ubarwienie samicy jest znacznie skromniejsze. Osobniki żeńskie mają szarobrunatny wierzch z oliwkowym odcieniem. Wokół oczu i na podgardlu widoczny jest wąski biały pas. Białe pióra pokrywają kantarek, podbródek i przód szyi, natomiast popielate – spodnią część ciała. Na ty obszarze wyraźnie zaznaczone są duże, jasne plamy. Podogonie jest białe, natomiast ogon – czarny. Tak jak u samca, na skrzydłach kontrastują zielone lusterka. Łapy są żółtawe, a dziób – szary. W szacie spoczynkowej płeć można rozróżnić tylko po kolorze dzioba.

Gdzie występuje kaczka mandarynka?

Kaczka mandarynka zamieszkuje wschodnią Azję. Występuje w dorzeczu Amuru, we Wschodnich Chinach, w Japonii, Mandżurii i na Sachalinie. Zimuje w Japonii i południowo-wschodnich Chinach. Preferuje śródleśne rzeki i jeziora.

W XVIII wieku kaczka mandarynka została sprowadzona do Europy jako ptak ozdobny. Niektóre osobniki wydostały się na wolność i utworzyły mniejsze lub większe populacje, żyjące w miejskich parkach. Te piękne ptaki można spotkać m.in. w Anglii, Niemczech (liczebność określa się na około 350 par), Belgii, Holandii i Austrii.

Kaczka mandarynka w Polsce

Należy wspomnieć, że lęgową mandarynkę można spotkać także w Polsce. Największa populacja tych ptaków, licząca ok. 100 osobników, żyje w warszawskich Łazienkach Królewskich. Mniejsze populacje mieszkają także w Brzegu, Toruniu i Radzyniu Podlaskim.

Pierwsze lęgi kaczek mandarynek w Polsce zaobserwowano w 2001 roku. Nie wiadomo, w jaki sposób pojawiła się w polskiej faunie. Istnieją dwie teorie na ten temat. Według pierwszej, mogła uciec z hodowli. Z kolei druga zakłada, że mandarynka została celowo wypuszczona na wolność.

Jak każdy gatunek obcy, kaczka mandarynka nie jest obojętna dla rodzimej przyrody. Od kilku lat trwają badania, których celem jest określenia stopnia jej wpływu na rodzime gatunki. Naukowcy z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego z pomocą Warszawskiego Zespołu Obrączkarskiego „Tridactylus” przyglądają się pasożytnictwu lęgowemu, badają odchody i krew ptaków oraz analizują ich kondycję. Jest jeszcze za wcześnie na ostateczne wnioski, ale dane pozyskane zarówno w Polsce, jak i w Europie, zdają się sugerować, że mandarynki zadomowiły się w swojej własnej niszy. Za niezwykle istotny należy uznać fakt, że nie krzyżują się z rodzimymi gatunkami.

Tryb życia kaczki mandarynki

Mandarynka jest gatunkiem nadrzewnym. Zręcznie porusza się między gałęziami i potrafi błyskawicznie poderwać się z ziemi, by usiąść na szczycie drzewa. To ptak wszystkożerny. Oprócz pokarmu roślinnego, w jadłospisie mandarynek pojawiają się drobne bezkręgowce.

Wyprowadza jeden lęg w ciągu roku. Pod koniec kwietnia samica składa od 7 do 12 brunatnawych jaj. Wysiaduje je przez 30 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo od razu po wykluciu. Usamodzielniają się w wieku 40–45 dni.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.