Głębokie cięcia w skórze Ziemi. Najbardziej malownicze kaniony [GALERIA]

Kaniony to forma rzeźby terenu powszechna tam, gdzie wyprażoną słońcem ziemię przecinają rzeki. Występują również w głębi oceanów, gdzie prądy kopią podwodne groby.

„Wielki” - tak opisuje się jeden z najbardziej znanych kanionów. Wyrzeźbiony przez rzekę Kolorado w ciągu ostatnich kilku milionów lat, Wielki Kanion ma 446 km na długości, ponad 1500 metrów głębokości, ale tylko 29 kilometrów dzieli jego krańce w najszerszym punkcie.

Warstwy skał w Wielkim Kanionie wiele mówią o młodości płaskowyżu Kolorado: widać pasmo górskie zbudowane z mających dwa miliardy lat skał, które uległo erozji; osady z dawnego morza; znowu góry; więcej erozji; kolejne morze; moment aktywności wulkanicznej; a na koniec narodziny rzeki, która od tego czasu rzeźbi otchłań wymywając warstwy.

Każda warstwa eroduje inaczej. Niektóre kruszą się i tworzą zbocza, inne strome klify. Razem nakładają się jedna na drugą, jak pijane schody prowadzące do brzegu rzeki. Mieszanina minerałów nadaje każdej warstwie charakterystyczny odcień - żółty, zielony lub czerwony.

Rodzaje kanionów

Inne kaniony zwane są dosłownie pudełkowymi (ang. box canyon), a zaczynają się tam, gdzie źródło wybija u podstawy klifu, zupełnie znikąd. Klify takie składają się z przepuszczalnej lub porowatej skały. Zamiast spłynąć po klifie, woda drąży w dół skały dopóki nie natrafi na nieprzepuszczalną warstwę poniżej i jest zmuszona wyciec do boku. Tam, gdzie wypływa, ściana klifu zostaje osłabiona i ostatecznie zapada się. Wraz z osuwaniem się kolejnych ścian, dalej i dalej w głąb lądu, tworzy się wąwóz. Ten typ kanionu charakteryzują klify z co najmniej trzech stron.

Kaniony szczelinowe to wąskie korytarze wykrojone w erodujących płaskowyżach przez gwałtowne przepływy pędzącej wody. Niektóre mierzą nie więcej niż metr na szerokość, ale sięgają paręset metrów wgłąb ziemi.

Kaniony podmorskie przypominają kształtem i formą te na lądzie, ale są wycinane w dnie oceanu przez prądy. Wiele z nich to najzwyklejsze przedłużenie kanionu wydrążonego przez rzekę, która wpada do oceanu i przepływa po szelfie kontynentalnym. Inne są żłobione przez mętne prądy, które od czasu do czasu sięgają dna oceanu.

1 z 6