Kapucynka czubata – wyjątkowo inteligentna, od lat hodowana dla rozrywki. Czy grozi jej wyginięcie?

Jaka jest kapucynka?

Zanim przejdziemy do opisu kapucynki czubatej, zobaczmy jak o kapucynkach w ogóle, pisał na początku dwudziestego wieku, w swojej publikacji “Świat zwierząt”, angielski przyrodnik i autor książek, Charles John Cornish:

“(...) Kapucynka wprowadza nas do małp Nowego Świata. Wszystkie prawie zamieszkują podzwrotnikowe lasy Brazylii, Gujany, Wenezueli i Meksyku. Różnią się one wielce od małp Starego Świata, a większość jest znacznie od poprzednich ładniejsza. Kapucynka z pomiędzy tych małp jest najbardziej zajmująca; oprócz niej jest mnóstwo innych gatunków małych małpek, rzadkich i delikatnych, zręczniejszych od wiewiórki, które na pewno zajęłyby pod względem urody jedno z pierwszych miejsc między chowanemi po domach zwierzętami, gdyby nie ich nadzwyczajna delikatność i wątłość".

"Niemożliwą jest rzeczą opisać wszystkie poszczególne grupy małp, zamieszkujących Stary Świat; z amerykańskiemi za to o wiele łatwiej będzie zapoznać czytelnika. Większość z pomiędzy nich ma szerokie przegrody nosowe, na boki rozchodzące się nozdrza, twarz okrągłą, co czyni je podobnemi do człowieka i nadaje wyraz pewnej inteligencyi.(...) Mojem zdaniem, Kapucynki są najładniejsze z pomiędzy małp. Znamy ich kilka gatunków, a wszystkie mają okrągłe, wesołe twarze, błyszczące oczy, piękne futerko i długie ogony.(...) Natury mają wesołe, ale również kapryśne. Jedna nie cierpi dzieci a obdarza swą sympatyą panie, inna uwielbia jedną lub dwie małpy a krzyczy na inne".

"Wszystkie jedzą owady i owoce. Jeden z moich przyjaciół miał małpę Kapucynkę, która nie odznaczała się zbyt miłym charakterem, lecz pomimo to była bardzo zabawna. Wspinała się lekko po sznurach od rolet, łapała muchy po oknie z nadzwyczajną zręcznością i jadła je na poczekaniu; osy jednak unikała ostrożnie. Małpa ta umiała gasić palący się papier, już to bijąc ręką po nim, już to uderzając palącą się stroną o ziemię. Lubiła też bardzo przewracać stronice dużych książek, a robiła to nie tylko rękami, ale także głową, podsuwając ją pod kartkę i odrzucając w górę.”

Choć dziś powyższy opis może nas nieco bawić, to cały czas z powodzeniem można go odnieść również do kapucynki czubatej, które znane są wśród hodowców – i nie tylko – ze swej inteligencji. Hodowaną małpkę można nawet nauczyć podawania choremu pokarmu łyżeczką, jak również pomocy przy prostych codziennych czynnościach. Ponadto kapucynki czubate pływają, malują i używają prostych narzędzi, które same wytwarzają. Przybliżmy zatem nieco postać płaksy, jak inaczej jest nazywana małpka kapucynka.

Kapucynka czubata: charakterystyka

Małpa kapucynka czubata (Cebus apella), inaczej płaksa, kapucynka rogata, to gatunek ssaka naczelnego z rodziny płaksowatych. Jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem z rodzaju cebus.

Wygląd kapucynki czubatej jest bardzo charakterystyczny i trudno ją pomylić z jakąkolwiek inną małpką. Płaksa ma bowiem na głowie... rogi. Nie są to jednak prawdziwe rogi, a w taką oto oryginalną fryzurę układają się włosy małpki. Czasem włosy kapucynki czubatej zamiast w rogi układają się w kształt czapeczki i to one między innymi wyróżniają płaksę spośród innych małp.

Długość ciała kapucynki wynosi od trzydziestu ośmiu do czterdziestu sześciu centymetrów. Z kolei sam ogon małpy kapucynki mierzy od trzydziestu ośmiu do czterdziestu dziewięciu centymetrów. Samce ważą więcej od samic, bo od dwóch do niespełna pięciu kilogramów, natomiast panie kapucynki czubate rzadko przekraczają wagę trzech i pół kilograma.

Kapucynka czubata ma szarą, lub brązowawą sierść. Szara twarz i uszy kapucynki czubatej nie są owłosione. Kapucynka czubata ma również bardzo duże oraz wyraziste oczy. Kapucynki czubate to zwierzęta społeczne. Żyją w sporych grupach liczących od kilku do czterdziestu osobników. Grupom przewodzi kilku, najważniejszych samców bądź jeden przewodnik stada. Gdy któreś młode zostaje sierotą, stado przejmuje nad nim opiekę.

Kapucynki czubate są poligamiczne- jeden samiec kopuluje z wieloma samicami. Kapucynka czubata dojrzałość płciową osiąga w siódmym roku życia. Ciąża tych zwierząt trwa około sześciu miesięcy, po upływie których na świat przychodzi zupełnie nieporadne młode. Mała kapucynka pierwszych kilka miesięcy swojego życia spędza właściwie na grzbiecie matki. W warunkach naturalnych kapucynki czubate żyją od 15 do 20lat, natomiast w niewoli potrafią dożyć nawet do 40.

Środowisko i pożywienie kapucynki czubatej

Kapucynka czubata zamieszkuje w różnorakich lasach Ameryki Południowej - w Kolumbii, Wenezueli, Argentynie, Paragwaju, a najliczniej można ją spotkać w Gujanie i Brazylii.

Kapucynka czubata jest zwierzęciem wszystkożernym. Przykładowo, odżywia się owocami, nasionami, pędami roślin, orzechami, kwiatami, jak również pająkami, owadami i małymi ptakami. Nie pogardzi nawet nietoperzem. Żeruje podczas dnia. W poszukiwaniu pożywienia i wodopoju schodzi z drzewa, gdzie spędza większość czasu- kapucynka czubata jest bowiem zwierzęciem nadrzewnym.

Kapucynka czubata: zagrożenia

Kapucynka czubata obecnie nie jest obecnie zagrożona wyginięciem. W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych ma status LC (least concern) obejmujący gatunki zwierząt, które nie są w mniejszym lub większym stopniu zagrożone wyginięciem. Natomiast czynnikami zagrażającymi populacji kapucynek czubatych żyjących na wolności są polowania, nieustanne wycinanie lasów i łowienie kapucynek czubatych w celach handlowych. Kapucynka czubata jest bowiem niezwykle atrakcyjnym zwierzęciem dla hodowców.

Ciekawostki o kapucynce czubatej

• U kapucynek czubatych stroną aktywną w zalotach jest samica. To ona wybiera partnera, po czym gestami zachęca go do kopulacji.
• Kapucynki czubate są niezwykle inteligentne. Świadczy o tym fakt, iż płaksy umieją posługiwać się narzędziami, a nawet je wytwarzać. Potrafią również malować i powtarzać proste czynności.
• Narzędzia wytwarzane przez kapucynki czubate do złudzenia przypominają te, którymi posługiwali się przodkowie homo sapiens sprzed trzech milionów lat.
• Samce kapucynki czubatej do rozsiewania swojego zapachu używają ogona oraz łap zamoczonych w urynie. W ten sposób dają sygnał samicom szukającym partnera do rozrodu, że są już dojrzałe płciowo (mocz dojrzałego samca zawiera więcej testosteronu).
• Kapucynki czubate już od czasów wypraw Krzysztofa Kolumba były hodowane i wykorzystywane w celach rozrywkowych. Obecnie płaksy nadal występują na cyrkowych arenach i w filmach. To właśnie kapucynka czubata w serii filmów Piraci z Karaibów wcieliła się w Jacka – zabawną małpkę kapitana Barbarossy.