Koziorożec alpejski to urodzony wspinacz. Niestraszne są mu nawet pionowe ściany

Spis treści:

1. Jak wygląda koziorożec alpejski?
2. Gdzie występuje koziorożec alpejski?
3. Czym żywią się koziorożce alpejskie?
4. Tryb życia koziorożca alpejskiego
5. Zagrożenia dla koziorożca alpejskiego

Nic sobie nie robi ze stromo nachylonych stoków, a jeżeli zachodzi taka konieczność, poradzi sobie nawet z niemal pionową ścianą, na której trudno dostrzec jakiekolwiek punkty podparcia. W dodatku robi to z niezwykłą, a przy tym jakby niewymuszoną gracją. Koziorożec alpejski, jeden z najniezwyklejszych i najbardziej charakterystycznych przedstawicieli europejskiej fauny.

Jak wygląda koziorożec alpejski?

Koziorożec alpejski (Capra ibex), przedstawiciel rodziny krętorogich, ma wiele cech anatomicznych kozy domowej. Zapewniamy jednak, że mimo wielu oczywistych podobieństw, nie sposób pomylić tych zwierząt.

Najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem koziorożca alpejskiego są jego długie, zakrzywione, szablaste rogi. U samców są osiągają do 100 cm długości! Rogi samic są wyraźnie krótsze. Mierzą do 35 cm.

Dymorfizm płciowy

Dymorfizm płciowy uwidacznia się nie tylko w tym obszarze. Dojrzały samiec osiąga od 90 do 100 cm wysokości w kłębie i długość do ok. 170 cm. Największe osobniki mogą ważyć nawet 115 kg. Należy jednak podkreślić, że najwyższą masę zwierzę osiąga późną jesienią, gdy kończy gromadzić zapasy tkanki tłuszczowej, która zimą stanowi niezawodny magazyn energii.

Samice osiągają od 70 do 85 cm wysokości w kłębie i długość do 140 cm. W porównaniu z męskimi osobnikami, ich masa jest skromna. Najcięższe przedstawicielki gatunku ważą niewiele ponad 30 kg. Ciało koziorożca alpejskiego pokrywa brązowa sierść w części grzbietowej i żółtawa w części brzusznej i w okolicach odbytu. Samice są jaśniejsze od samców.

Koziorożec alpejski a inne koziorożce

Koziorożec przypomina swoich kuzynów, jednak nie trzeba być wybitnym znawcą przyrody, żeby dostrzec różnice między przedstawicielami tego gatunku a pozostałymi dzikimi kozami. W porównaniu z innymi przedstawicielami rodzaju Capra, jego sierść jest ciemniejsza, a głowa – wyraźnie szersza.

Gdzie występuje koziorożec alpejski?

Koziorożec alpejski jest zwierzęciem górskim. Jak wskazuje na to nazwa gatunkowa, zamieszkuje Alpy. Występuje we Włoszech, w Szwajcarii, Francji, Austrii, Niemczech i Słowenii. W ostatnim z wymienionych państw, jego ostoją jest Triglavski Park Narodowy, gdzie żyje ponad 150 przedstawicieli tego gatunku.

Środowisko koziorożca alpejskiego

Te niezwykłe zwierzęta upodobały sobie skaliste obszary, rozciągające się pomiędzy granicami drzew a piętrem wiecznego śniegu. Koziorożce alpejskie są spotykane na stromych zboczach do wysokości 3300 m n.p.m. Warto jednak podkreślić, że obszar występowania tych zwierząt zmienia się wraz z porą roku i dostępnością pożywienia.

Zimą najchętniej zasiedlaj położone wysoko strome zbocza, gdzie wciąż jeszcze występuje skromna roślinność. Zapuszczają się także na obszary, gdzie zeszły lawiny. Wiosną schodzą na nieco niższe obszary, gdzie śnieg ustępuje miejsca budzącym się do życia roślinom. Wraz ze wzrostem temperatury i towarzyszącymi temu roztopami w wyższych partiach, przemieszczają się coraz wyżej. Co ciekawe, samce zazwyczaj wchodzą wyżej niż samice z młodymi.

Zdarza się, choć niezbyt często, że koziorożce schodzą do lasu. Takie zachowanie można zaobserwować, gdy w górach jest bardzo dużo śniegu. Dlaczego zapuszczają się tam niezbyt chętnie, skoro w lesie nie brakuje pożywienia? Odpowiedź jest prosta. Skaliste zbocza stanowią niezawodną ochronę przed drapieżnikami. Z kolei w lesie dzikie kozy mają niewielkie szanse przeżycia w przypadku ataku.

Czym żywią się koziorożce alpejskie?

Koziorożce alpejskie są zwierzętami roślinożernymi, przy czym należy podkreślić, że nie są zbyt wybredne w kwestii doboru składników jadłospisu. Zjadają przede wszystkim rośliny zielone – wiechlinowate i dwuliścienne. Drzewiaste mają znacznie mniejszy udział w menu tych zwierząt. Nie gardzi roślinami turzycowatymi, bobowatymi, jaskrowatymi i astrowatymi. Zimą i wczesną wiosną wzbogacają dietę o gałązki krzewów, mchy, porosty oraz o igły i korę młodych drzew.

Tryb życia koziorożca alpejskiego

Koziorożce alpejskie są zwierzętami stadnymi, przy czym trzeba wspomnieć, że „skład osobowy” grup tych zwierząt zależy od pory roku. Grupy składające się z samców i samic spotyka się w okresie godowym, który zaczyna się w grudniu i trwa mniej więcej 6 tygodni. Wiosną samice tworzą stada ze swoim potomstwem, ale tylko z tym najmłodszym. Dwuletnie i starsze osobniki są odpędzane i takie „młodziki” tworzą oddzielne grupy. Latem formują się największe oddzielne grupy samców i samic.

Przedstawiciele gatunku Capra ibex prowadzą dzienny tryb życia. Nie można jednak nie wspomnieć, że w niektórych miejscach zaczyna się to zmieniać. Koziorożce alpejskie coraz częściej bywają spotykane nocą, co jest spowodowane postępującymi zmianami klimatycznymi – noc zapewnia im pożądany chłód, którego coraz częściej zaczyna brakować za dnia.

Zagrożenia dla koziorożca alpejskiego

Był taki czas, że koziorożce alpejskie były bliskie wyginięcia, za co odpowiedzialni byli przede wszystkim kłusownicy. Na te wspaniałe zwierzęta polowano już w starożytności. Rzymianie wierzyli, że niektóre części ciała dzikich kóz mają magiczną moc. Nie jest to jedyny przykład zwierzęcia, które padło ofiarą niczym niepopartych wierzeń. Także niedźwiedź himalajski cierpi z powodu tzw. medycyny ludowej.

Koziorożce alpejskie przetrwały starożytność, ale późniejsze czasy nie były dla nich łaskawsze. W XVI wieku wzmożono częstość polowań. Dwa stulecia później gatunek zniknął w Niemczech i Szwajcarii, a w XIX wieku – także w Austrii i północno-wschodnich Włoszech. Przetrwała jedynie niewielka populacja na włosko-francuskim pograniczu.

W 1854 roku, z polecenia króla Wiktora Emanuela II, w rejonie Gran Paradiso ustanowiono królewski rezerwat łowiecki, chroniący zwierzęta przed kłusownictwem. W 1914 roku populacja sięgnęła 3020 osobników. 8 lat później powstał Park Narodowy Gran Paradiso, a tamtejsze okazy zaczęto reintrodukować w innych rejonach kraju i w pozostałych państwach alpejskich.

Los koziorożców alpejskich wciąż nie jest pewny

Obecnie IUCN wymienia te zwierzęta jako gatunek najmniejszej troski. Nie oznacza to jednak, że koziorożców alpejskich nie dotyczą żadne zagrożenia. Wśród największych należy wymienić znaczne rozproszenie populacji i niską różnorodność genetyczną. Jest jeszcze jedno, o którym nie można nie wspomnieć.

Wcześniej wspomnieliśmy, że ze względu na postępujące zmiany klimatyczne, koziorożce coraz częściej wybierają nocny tryb życia. W tym miejscu należy zaznaczyć, że noc to czas aktywności większości drapieżników żyjących na obszarach górskich, przede wszystkim wilków. W starciu z watahą, dzikie kozy są całkowicie bezradne i zdaniem naukowców, w niedalekiej przyszłości może dojść do przetrzebienia populacji tych zwierząt.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.