Myszołów zwyczajny to barwny kameleon. Widziałam go wiele razy i wy pewnie też

Spis treści:

1. Myszołów – gdzie występuje?
2. Myszołów: najważniejsze fakty
3. Myszołów: osiadły czy wędrujący?
4. Myszołów to ptasi kameleon
5. Myszołów myszołowowi nierówny: podgatunki

Charakterystyczna sylwetka dużego ptaka siedzącego na jakimś wysokim punkcie i z uwagą wpatrującego się w przestrzeń to stały element polskiego krajobrazu. Jeśli zobaczymy taki widok, najprawdopodobniej będzie to myszołów. To nasz najpospolitszy ptak drapieżny, który w ten sposób wypatruje zdobyczy. Myszołowy siedzą i krążą także w pobliżu ludzi, często wysiadują na słupach wzdłuż dróg i autostrad, obserwują pola uprawne. Najwyraźniej szum i widok samochodów zupełnie im nie przeszkadzają. Doskonale wiedzą, że są poza naszym zasięgiem – wszak to szybcy i skuteczni drapieżcy o doskonałym wzroku.

Myszołów – gdzie występuje?

Jego polska nazwa to myszołów zwyczajny, angielska – common buzzard, łacińska – Buteo buteo. Występuje przede wszystkim w całej Europie. Ale także w sporej części Azji. Jego różne odmiany znajdziemy w tak dalekich regionach jak Chiny, Syberia i Mongolia. Są populacje bliskowschodnie, północnoeuropejskie, kaukaskie, środkowoazjatyckie. Bardzo bliscy genetyczni krewni myszołowa zwyczajnego żyją w Japonii i Himalajach. Dopiero kilkanaście lat temu wyodrębniono je jako osobne gatunki – wcześniej były uważane za podgatunki myszołowa zwyczajnego.

Myszołów: najważniejsze fakty

Widział go na pewno niemal każdy – myszołów jest najliczebniejszym drapieżnym ptakiem Europy, a także Polski. Na naszym kontynencie żyje podobno aż około 700 tysięcy par myszołowów. W Polsce – przynajmniej 50 tysięcy. Gatunek ten uwielbia przebywać na granicy lasu, skąd może wypatrywać zdobyczy na otwartym terenie, np. łąkach i polach. Jest dużym ptakiem: jego ciało ma długość 50–60 cm (bez ogona), a rozpiętość skrzydeł dochodzi do 140 cm. Jak wszystkie ptaki, jest dużo lżejszy, niż wskazuje na to jego wielkość – waży od 0,6 do 1,2 kg. Ze względu na rozpiętość skrzydeł bywa mylony z orłem – zupełnie niesłusznie, bo ten drugi jest, po pierwsze, dużo większy, a po drugie – skrajnie nieliczny w Polsce.

Jest doskonałym myśliwym. Często można go zobaczyć krążącego w powietrzu, wykorzystującego prądy wstępujące do oszczędzania energii podczas lotu. Gdy wypatrzy ofiarę, błyskawicznie nurkuje, chwytając zdobycz mocnymi szponami. Jak sama nazwa wskazuje, myszołów żywi się przede wszystkim gryzoniami. Dość małe jak na tak dużego ptaka szpony zdradzają, że nie byłby w stanie upolować ofiary większej niż królik. Ale myszy, nornice i szczury to nie wszystko. Myszołów poluje także na inne ptaki, np. gołębie. Najchętniej z zasadzki, wlatując z dużą prędkością w stadko ptaków. Nie pogardzi także padliną, gadami i płazami, a w przypadku dużego głodu i trudnej dostępności pokarmu nawet owadami i innymi bezkręgowcami. Rozmaitość diety to jeden z powodów sukcesu ewolucyjnego myszołowa.

Głos myszołowa to przeciągłe wysokie krzyki, czasem przypominające miauczenie kota. W okresie rozrodu (w Polsce jest to przeważnie kwiecień) myszołowy krzyczą wyjątkowo często, zaznaczając w ten sposób swoje terytorium. Wykonują wtedy niezwykłe akrobacje w locie, np. pikując pionowo w dół lub wznosząc się na duże wysokości. Kiedy już dobiorą się w pary i zaczną budować gniazdo, dużo mniej rzucają się w oczy.

Myszołowy są ptakami monogamicznymi, łączącymi się w pary na całe życie. Często wracają do tych samych miejsc gniazdowania. Ich gniazda, zbudowane z gałęzi i wyściełane miękkimi materiałami, znajdują się zwykle na drzewach. Myszołowy nie są specjalnie wybredne, wybierając miejsca na gniazdo. Wyprowadzają jeden lęg w roku. Samica składa od 2 do 4 jaj, które wysiaduje przez około 30–34 dni. Po wykluciu młode są karmione przez oboje rodziców i pozostają w gnieździe przez około 6–7 tygodni, zanim podejmą pierwsze próby lotu.

Myszołów: osiadły czy wędrujący?

Polska to teren na którym myszołowy pozostają przez cały rok, co nie wyklucza jednak migracji niektórych osobników lub całych ich grup. Myszołowy mogą też migrować wewnątrz naszego kraju, bo pamiętajmy, że temperatury między regionami mogą się u nas znacznie różnić. Letnie lęgowiska wędrujących myszołowów znajdują się na północny wschód od Polski, między innymi Skandynawii, krajach bałtyckich, Rosji i Białorusi. Z kolei zimowiska to przede wszystkim kraje południowej Afryki: RPA, Namibia, Mozambik, Angola czy Tanzania.

Myszołów to ptasi kameleon

Myszołów jest ptakiem dla obserwatora niezwykle ciekawym, a to dlatego że chyba nie ma dwóch osobników identycznie upierzonych. Może być zarówno ciemnobrązowy, jak i w przeważającej części kremowy, ze wszystkimi możliwymi odcieniami pomiędzy. Bywa nawet prawie biały. Czasem jest pokryty nieregularnymi wzorami naprzemiennie jasnymi i ciemnymi lub ma kolor typu „pieprz z solą”. Jedno jest pewne: trudno się widokiem myszołowa znudzić. W biologii zjawisko to określa się mianem polimorfizmu.

Myszołów myszołowowi nierówny: podgatunki

Duża liczebność myszołowa i jego rozprzestrzenienie na terenie Europy sprawiły, że w niektórych miejscach wykształciły się lokalne odmiany tego ptaka. Jego gatunkowa nazwa łacińska to Buteo buteo. Biolodzy wyróżniają ich następujące podgatunki myszołowa:

• Buteo buteo buteo – najpospolitszy, właściwy myszołów zwyczajny,
• Buteo buteo rothschildi – występuje na Azorach,
• Buteo buteo insularum – występuje na Wyspach Kanaryjskich,
• Buteo buteo harterti – występuje na Maderze,
• Buteo buteo pojana – zasiedla południowe Włochy, Korsykę, Sardynię i Sycylię,
• Buteo buteo menetriesi – myszołów kaukaski, żyje w Turcji i na Kaukazie,
• Buteo buteo vulpinus – myszołów wschodni, występuje w Europie Północnej i Azji Środkowej.

Nasza autorka

Magdalena Rudzka

Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.