Najpiękniejsze wielkie koty powracają. Populacje panter śnieżnych mają się coraz lepiej

Spis treści

1. Irbis: duch gór na granicy wyginięcia
2. Ochrona irbisa w Kazachstanie
3. Sensacyjna obserwacja irbisów w Pakistanie

Ten niezwykłej urody wielki kot jest gatunkiem zagrożonym. Znajduje się w tzw. Czerwonej Księdze Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody. Szacuje się, że na całym świecie na wolności żyje najwyżej 10 tysięcy panter śnieżnych. Kolejne 200 – w niewoli. Tym większym optymizmem napawają wieści, że rozpoczęty w 2018 roku projekt ochrony irbisów w Kazachstanie i Kirgistanie przynosi świetne efekty. Także w Pakistanie dokonano niezwykłej obserwacji grupy aż czterech irbisów na raz.

Irbis: duch gór na granicy wyginięcia

Irbis śnieżny (Panthera uncia), inaczej pantera śnieżna to gatunek wielkiego kota zamieszkujący górskie rejony Azji Środkowej. Żyje na wysokościach 3000–5000 m n.p.m. w Mongolii, Rosji, Chinach, Kazachstanie, Kirgistanie, Afganistanie, Nepalu, Tadżykistanie, Indiach. Zamieszkuje niedostępne rejony takich łańcuchów górskich jak Himalaje, Karakorum, Hindukusz, Ałtaj, Pamir i Tien-szan. Ma charakterystyczne gęste, szaro-białe futro z ciemnymi plamami, które zapewniają doskonały kamuflaż w śnieżnym i skalistym środowisku. Ciało irbisa jest smukłe, silne, z długim ogonem (do 90 cm), który pomaga w utrzymaniu równowagi. Długość ciała wynosi od 90 do 130 cm, a masa od 22 do 55 kg. Duże łapy irbisa z owłosionymi podeszwami działają jak naturalne rakiety śnieżne.

Irbis jest samotnikiem prowadzącym skryty tryb życia. Aktywność wykazuje głównie o świcie i zmierzchu. Poluje między innymi na koziorożce, jelenie, markury śruborogie, tary himalajskie, dzikie owce (np. argale), świstaki, zające, gryzonie i ptaki. Latem żyje wyżej, ponad granicą lasu, zimą schodzi i poluje na niższych wysokościach. Jest jednym z najsłabiej poznanych dużych kotów na świecie, dlatego szacunki co do zasięgu jego występowania oraz liczebności trzeba przyjmować z pewną dozą ostrożności. Rzadkość jego występowania sprawia, że trudno o bezpośrednie obserwacje. Naukowcy najczęściej używają kamer, fotopułapek i dronów.

Ochrona irbisa w Kazachstanie

Według informacji przytoczonych przez periodyk „The Times of Central Asia”, pod koniec zeszłego roku populacja irbisów w Kazachstanie osiągnęła historycznie wysoki poziom. Doliczono się aż od 152 do 189 osobników – to najwięcej od lat 80. Kazachstan od 2018 roku realizuje projekt ochrony pantery śnieżnej we współpracy z Programem Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP). Dzięki niemu już w 2019 roku populacja tego rzadkiego kota wzrosła o ponad 26%. Kluczowe siedliska tych drapieżników to m.in. parki narodowe Ałatau Zailijskiego, Ałtyn-Emel oraz Katon-Karagay. W obwodzie żetyskim odnotowano najwyższą gęstość populacji dzięki obfitości zwierzyny, skutecznej ochronie i minimalnej ingerencji człowieka.​

Mimo pozytywnych trendów, pantery śnieżne wciąż są zagrożone przez kłusownictwo, rozwój działalności gospodarczej, zmiany klimatyczne i konflikty z lokalnymi społecznościami. Kazachstan planuje utworzenie nowych obszarów chronionych, takich jak rezerwat Merken w obwodzie żambylskim. Rolnikom wypłacane są rekompensaty za straty w inwentarzu spowodowane przez irbisy. 11 kotów ostatnio wyposażono w obroże satelitarne, co pozwoli jeszcze lepiej poznać ich tryb życia.

Sensacyjna obserwacja irbisów w Pakistanie

13 marca w pakistańskiej wiosce Hushe lokalny przyrodnik i fotograf Sakhawat Ali zaobserwował coś, czego „nie pamiętają najstarsi górale”: grupę czterech irbisów wędrujących przez śnieg. Region ten to Park Narodowy Środkowego Karakorum, w pobliżu drugiej najwyższej góry świata – K2. Jednak nie była to obserwacja przypadkowa – Sakhawat Ali tropił irbisy przez dwa tygodnie, zanim udało mu się sfilmować je wszystkie, z odległości 200 m.

„W wiosce jesteśmy przyzwyczajeni do widoku panter śnieżnych, ale nawet najstarsi mieszkańcy nie pamiętają aż czterech naraz” – opowiada Ali. Mimo, że dla inwentarza lokalnych rolników irbisy mogą być groźne, to podobno mieszkańcy z entuzjazmem przyjęli widok czterech wielkich kotów. Biolog i antropolog Shafqat Hussain uważa, że północny Pakistan to najlepsze na świecie środowisko dla pantery śnieżnej.

Źródło: The Times of Central Asia, CNN

Nasza autorka

Magdalena Rudzka

Dziennikarka „National Geographic Traveler" i „Kaleidoscope". Przez wiele lat również fotoedytorka w agencjach fotograficznych i magazynach. W National-Geographic.pl pisze przede wszystkim o przyrodzie. Lubi podróże po nieoczywistych miejscach, mięso i wino.