Największe rzeki świata budzą emocje. O ten tytuł wciąż konkurują Amazonka i Nil

W tym artykule:

1. Lena (4400 km)
2. Mekong (4500 km)
3. Amur (4510 km)
4. Kongo (4700 km)
5. Ob-Irtysz (5570 km)
6. Huang He (5464 km)
7. Missisipi-Missouri-Jefferson (6275 km)
8. Jangcy (6380 km)
9. Nil (6650 km lub 6695 km)
10. Amazonka (7040 km)

Pierwsze cywilizacje kształtowały się w dolinach dużych rzek. Nie było w tym żadnego przypadku. Tereny położone w pobliżu naturalnych cieków obfitowały w życiodajną wodę i zapewniały dostatek żyznych gleb.

Warto zauważyć, że także wiele współczesnych miast leży nad rzekami. Ponownie, to nie przypadek. Rzeki od zawsze zaspokajają zapotrzebowanie na wodę. W czasach, gdy transport kolejowy nie był jeszcze zbyt dobrze rozwinięty, a o drogowym i lotniczym nikt nawet nie myślał, pełniły kluczową funkcję transportową.

Lena (4400 km)

Zestawienie otwiera najkrótsza z najdłuższych 10 rzek świata. Rosyjska rzeka przepływa przez tereny obwodu irkuckiego i obszar Jakucji w Dalekowschodnim Okręgu Federalnym. To czyni ją jednym z kluczowych szlaków komunikacyjnych na Syberii.

Lena zaczyna swój bieg w Górach Bajkalskich. Przepływa m.in. przez Jakuck, Olokminsk, Kireńsk i Pokrowsk. Jej wody tworzą u ujścia potężną deltę i wpadają do Morza Łaptiewów.

Mekong (4500 km)

Życie nad brzegiem Mekongu. Ten fotoreportaż pokazuje świat, który może niebawem zniknąć

W życiu mieszkańców nadmekonkijskich wiosek, rzeka odgrywa zasadniczą rolę. Rząd Laosu podjął właśnie decyzję o budowie wielkiej zapory wodnej.

9. pozycja przypada w udziale rzece Mekong. To najdłuższa rzeka Półwyspu Indochińskiego i 4. pod względem długości w całej Azji. Jej wody przepływają przez terytorium sześciu krajów: Chin, Birmy, Tajlandii, Laosu, Kambodży i Wietnamu.

Dla mieszkańców wiosek i miast położonych nad jej brzegiem, stanowi ważny szlak komunikacyjny i napędza rybołówstwo. Mekong rozpoczyna swój bieg w górach Tangla (na terenie Wyżyny Tybetańskiej). Przepływa przez obszary rolnicze (głównie przez pola ryżu) i miejskie (m.in. przez Wientian, Luang Prabang i Phnom Penh). Nurt rzeki wpada do wód Morza Południowochińskiego.

Amur (4510 km)

Na 8. pozycji plasuje się Amur – rzeka we wschodniej Azji przepływająca przez Rosję i Chiny i której dorzecze znajduje się także na terytorium Mongolii. Jej długość to 2824 km, ale licząc od źródła wartość ta wydłuża się o 1686 km, co czyni ją jedną z największych rzek w Azji.

Powstaje z połączenia Szyłki i Argunu i to właśnie źródło tej pierwszej jest uznawane za jej faktyczny początek. Jej koryto ciągnie się przez wiele miast, wśród których należy wymienić Nikołajewsk nad Amurem, Komsomolosk nad Amurem i Chabarowsk. Swój bieg kończy w Morzu Ochockim.

Kongo (4700 km)

7. najdłuższa rzeka świata jest zlokalizowana w Afryce. Kongo, bo o tym gigancie mowa, jest 2. największą rzeką Czarnego Lądu i częściowo granicą między Demokratyczną Republiką Konga i Republiką Konga.

Rzeka Kongo jest zasilana przez wody Lualaby. Bieg zaczyna w górach Kundelungu (w DKR). Przepływa przez tereny Afryki równikowej, zasilając w wodę centralną część kraju. Bez tego wsparcia, obszary te zamieniłyby się w pustynię i nie byłyby zdatne do zamieszkania przez człowieka. Ujście rzeki znajduje się na pograniczu DKR i Angoli. Jej wody wpadają do Atlantyku.

W tym miejscu należy podkreślić, że o ile Kongo nie zbliża się do pierwszego miejsca w zestawieniu, to pod względem głębokości góruje nad pozostałymi. W najgłębszych miejscach osiąga 220–250 m.

Ob-Irtysz (5570 km)

6. miejsce zajmuje system rzeczny Ob-Irtysz. Ob – jedna z najdłuższych rzek Rosji – mierzy 3650 km, ale licząc od źródeł Irtysza, osiąga 5570 km. Ob w całości znajduje się na terytorium Rosji. Jej dopływ przepływa przez Chiny, Kazachstan i Rosję.

Irtysz, najdłuższy dopływ na świecie, ma swoje źródło w Chinach. Wypływa z lodowców na południowo-zachodnich zboczach Ałtaju Mongolskiego. System uchodzi do Zatoki Obskiej, która jest częścią Morza Karskiego.

Huang He (5464 km)

5. najdłuższa rzeka świata ta mierząca 5464 km Huang He, czyli Żółta Rzeka. W całości jest położona na terytorium Chin. Swoją intrygującą nazwę zawdzięcza zamuleniu wód, przez które woda przyjmuje charakterystyczny kolor.

Źródła Huang He znajdują się w środkowej części kraju, w obszarze pasma Bayan Har Shan. Przepływa przez liczne osady rybackie. Działa na niej kilkanaście elektrowni wodnych. Ma też ogromne znaczenie historyczne, bo to właśnie w jej dolinie zaczęła kształtować się cywilizacja chińska. Bieg Żółtej Rzeki kończy się w zatoce Pohaj, stanowiącej część Morza Żółtego.

Missisipi-Missouri-Jefferson (6275 km)

Przenosimy się do Ameryki Północnej, gdzie trzy rzeki – Missisipi, Missouri i Jefferson – ze swoim dopływem tworzy najdłuższą rzekę kontynentu. W pobliżu miasta St. Louis Missouri łączy się z Missisipi, a z rzeką Jefferson – w Montanie. Cały system mierzy aż 6275 km długości.

Ciąg główny Missisipi biegnie z północy na południe. Zaczyna wznosić się w północnej części Minnesoty i po 3730 km wpada do wód Zatoki Meksykańskiej.

Jangcy (6380 km)

Wracamy do Azji. Najdłuższą (i przy okazji najbardziej rozległą) rzeką tego kontynentu jest Jangcy. Długość wynosząca 6380 km daje jej 3. miejsce w światowym zestawieniu.

Źródło Jangcy znajduje się w prowincji Qinghai, w lodowcach płaskowyżu Qinghai-Tybet. Stamtąd płynie na wschód, przemierzając południowo-zachodnią, środkową i wschodnią część kraju. Jej nurt wpada do wód Morza Wschodniochińskiego w Szanghaju.

Nil (6650 km lub 6695 km)

Gdzie płynie największa rzeka świata? Jeszcze nie tak dawno temu, każdy bez chwili zawahania wskazałby na Afrykę. Nil, prawdopodobnie najsłynniejsza rzeka świata, która była głównym czynnikiem pozwalającym na ukształtowanie się cywilizacji na Bliskim Wschodzie, do dziś jest głównym źródłem wody w Sudanie i Egipcie. Według różnych źródeł, mierzy 6650 lub 6695 km długości.

Obecnie przyjmuje się, że Nil ma dwa źródła. Pierwsze to wypływający z jeziora Tana Nil Błękitny, a drugie – Nil Biały, który pojawia się w okolicach Jeziora Wiktorii. Przepływa przez Burundi, Rwandę, Tanzanię, Ugandę, Sudan Południowy, Sudan i Egipt. Bieg kończy w wodach Morza Śródziemnego.

Amazonka (7040 km)

Amazonka: "Pozostały jeszcze miejsca zachwycające swoim dzikim pięknem i nieokiełznanym żywiołem"

Dzisiejsza Amazonka to ta sama rzeka, którą przepłynąłem 30 lat temu, pełna pustych, rozległych przestrzeni – mówi podróżnik i opiekun wypraw Piotr Chmieliński.

Od pewnego czasu w środowisku naukowym trwają spory o pierwszeństwo w kategorii najdłuższych rzek świata. Część badaczy nadal utrzymuje, że pierwsze miejsce zajmuje Nil. Niektórzy wyrażają jednak przekonanie, że najdłuższa rzeka Afryki ustępuje pod względem długości południowoamerykańskiej Amazonce. Skąd to zamieszanie?

W 1996 roku polski podróżnik Jacek Pałkiewicz stanął na czele ekspedycji, której celem było ponowne określenie źródeł Amazonki. Badacze stwierdzili, że dominującą rolę odgrywa strumień Apacheta wypływający z gór Quehuisha. To odkrycie zdetronizowało Nil i umieściło Amazonkę na pierwszym miejscu zestawienia.

Mierząc od źródła, najdłuższa rzeka świata wpada do Oceanu Atlantyckiego po przebyciu dystansu 7040 km. Po drodze przepływa przez Peru, Brazylię i częściowo przez Kolumbię, gdzie jest rzeką graniczną. Warto wspomnieć, że żadna inna rzeka nie ma większego dorzecza i bogatszego ekosystemu.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.