Niedźwiedź polarny – opis, występowanie i ciekawostki

W tym artykule:

1. Niedźwiedź polarny – charakterystyka
2. Jaki kolor ma skóra niedźwiedzia polarnego?
3. Niedźwiedź polarny – występowanie
4. Co jedzą niedźwiedzie polarne?
5. Ile żyje niedźwiedź polarny?
6. Niedźwiedź polarny - ciekawostki

W toku ewolucji niedźwiedź polarny idealnie przystosował się do życia w wyjątkowo niesprzyjających warunkach, wspinając się na sam szczyt łańcucha pokarmowego. To zasługa wyjątkowych cech, które znacząco odróżniają go od kuzynów obdarzonych ciemnym futrem.

Niedźwiedź polarny, czyli Ursus maritimus, to obecnie największy przedstawiciel swojego rodzaju. Zdaniem naukowców, od niedźwiedzia brunatnego oddzielił się mniej więcej 200 tys. lat temu. Różnice występujące między osobnikami o maści białej i brunatnej nie ograniczają się wyłącznie do rozmiarów. Niedźwiedzie polarne posiadły cechy, których próżno szukać u ich kuzynów.

Niedźwiedź polarny – charakterystyka

Niedźwiedź polarny dzierży zaszczytny tytuł największego drapieżnika lądowego. Przeciętna waga dorosłego osobnika zamyka się w przedziale od 350 do 680 kg. Takie zwierzę osiąga długość do 310 cm i wysokość w kłębie dochodzącą do 150 cm. Należy podkreślić, że w przypadku gatunku Ursus maritimus, różnice w morfologii samców i samic są wyraźnie zarysowane.

Cechy samców:

• długość – do 310 cm,
• wysokość w kłębie – do 150 cm,
• przeciętna waga – ok. 490 kg.

Cechy samic:

• długość – ok. 210 cm,
• wysokość w kłębie – ok. 120 cm,
• przeciętna waga – ok. 400 kg.

W północnej części obszaru występowania można spotkać najmniejsze osobniki. Im dalej na południe, tym większe niedźwiedzie. Jeden z najcięższych odłowionych samców (w 1992 roku, nad Zatoką Hudsona) ważył aż 654 kg, ale wielu naukowców wyraża przekonanie, że na wolności żyją okazy, których masa może przekraczać 800 kg. To prawdopodobne, tym bardziej, że w 1960 roku, w północnowschodniej części Alaski zabito samca ważącego 1002 kg.

Oto pizzly – krzyżówka grizzly i niedźwiedzia polarnego. Powstała przez zmiany klimatu

Wzrost liczebności osobników pizzly zbiega się ze spadkiem liczby niedźwiedzi polarnych. Przewiduje się, że liczba tych drugich spadnie o ponad 30% w ciągu najbliższych 30 lat.

W porównaniu z gatunkami brunatnymi, niedźwiedzie polarne mają węższą, za to dłuższą czaszkę i wyraźnie dłuższą szyję. Między palcami tych zwierząt występuje błona pławna. Te cechy sprawiają, że Ursus maritimus jest doskonałym pływakiem i nurkiem – w środowisku wodnym bardziej opływowe zwierzę stawia mniejszy opór. Dzięki temu, w odróżnieniu od innych niedźwiedzi, przedstawiciele gatunku polarnego potrafią skutecznie polować pod wodą.

Kolejna istotna różnica to zęby, które u niedźwiedzia polarnego są ostrzejsze, ale mniejsze i o mniejszej powierzchni trącej. To z kolei wynika z nawyków żywieniowych tego gatunku – w kwestii żywienia, niedźwiedzie polarne nie są tak niewybredne jak ich kuzyni.

Jaki kolor ma skóra niedźwiedzia polarnego?

Wymieniając charakterystyczne cechy tego zwierzęcia, nie można nie wspomnieć o jego skórze i futrze. U osobników z ubytkami sierści (może to być zjawisko fizjologiczne, związane z wymianą futra z zimowego na letnie, lub będące następstwem walki z przedstawicielami tego samego gatunku albo polowań) wyraźnie widać, że ich skóra jest czarna. Futro jest natomiast przezroczyste, wypełnione powietrzem.

Skąd zatem bierze się biała barwa niedźwiedzi polarnych? Charakterystyczny kolor, tworzący idealny kamuflaż dla okazałego drapieżnika, jest zasługą załamywania promieni światła. Czarny kolor skóry i przezroczyste włosy służą natomiast termoregulacji – działają jak szklarnia, zmieniając światło słoneczne w ciepło.

Skoro mowa o sierści, warto podkreślić, że całe ciało niedźwiedzia polarnego, od nosa do ogona, jest pokryte futrem, przede wszystkim w okresie zimowym. To cecha niespotykana u gatunków brunatnych. Zesztywniałe włosy występują nawet na podeszwach łap tego ssaka, między jego palcami. To dodatkowa warstwa izolacyjna, ale nie tylko. Sierść na podeszwach zwiększa powierzchnię stopy zwierzęcia, co przekłada się na korzystniejszy rozkład masy. Dzięki temu niedźwiedź polarny może łatwiej poruszać się w śniegu.

Ten widok jest rozdzierający. To najsmutniejszy niedźwiedź polarny na świecie

Zwierzę okrzyknięte najsmutniejszym niedźwiedziem polarnym przebywa w chińskim centrum handlowym w Guangzhou.

Co ciekawe, u osobników żyjących w niewoli futro z czasem zaczyna przybierać zielonkawe lub bladozielone zabarwienie. Z czego wynika to niezwykłe zjawisko? Odpowiedź jest prostsza, niż mogłoby się wydawać. W klimacie cieplejszym od tego, jaki panuje w naturalnym środowisku tych zwierząt, futro niedźwiedzi polarnych staje się idealnym środowiskiem dla rozwoju glonów.

Obecność plechowców nie wpływa negatywnie na zdrowie niedźwiedzi. W warunkach ogrodu zoologicznego jest też bez znaczenia dla kamuflażu. Mimo to pracownicy ZOO najczęściej starają się przywrócić jasną tonację futra, głównie poprzez kąpanie zwierząt w wodzie utlenionej. Po co to robić, skoro algi i glony nie szkodzą niedźwiedziom? Chodzi przede wszystkim o kwestie wizerunkowe. Biały „miś”, który de facto jest zielony, to raczej kiepska reklama.

Niedźwiedź polarny – występowanie

Niedźwiedzie polarne zamieszkują wąską niszę ekologiczną. Naturalnym środowiskiem tych zwierząt jest półkula północna. Można je spotkać w obszarze koła podbiegunowego, przede wszystkim u wybrzeży Arktyki. Zamieszkują obszar Kanady (Ontario, Jukon, Quebec, Nowa Funlandia, Labrador, Manitoba i Nunavut), Stanów Zjednoczonych (Alaska), Grenlandii, Danii, Norwegii (przede wszystkim archipelag Svarbard) i Rosji (Czukotka, Syberia, Jakucja, Krasnojarsk i północna część europejska).

Gdzie żyją niedźwiedzie polarne? Jaki prowadzą tryb życia?

Te niezwykłe zwierzęta bytują przede wszystkim w rejonach przybrzeżnych. Można je spotkać także na krach lodowych, na których, niesione morskim prądem, szukają nowych obszarów łownych. Mimo że rodzą się na lądzie, większość czasu spędzają w wodzie.

W sytuacji braku pożywienia, Ursus maritimus nabiera śmiałości i podchodzi do ludzkich osad. Często zdarza się, że niedźwiedzie „odwiedzają” wioski Eskimosów. Każdego roku, przynajmniej kilkadziesiąt osobników zapuszcza się też do kanadyjskiego miasta Churchill.

Nie ma życia bez lodu. "Dotarło do mnie, że coś się dzieje, gdy..."

Arktyka ociepla się tak szybko, że do roku 2050 będzie latem zupełnie pozbawiona lodu. Jak sobie wtedy poradzą polujące z niego niedźwiedzie polarne?

Należy wspomnieć, że niedźwiedź polarny to gatunek zagrożony. Międzynarodowa Unia Ochrony przyrody klasyfikuje to zwierzęta w kategorii VU, co oznacza, że są narażone na wyginięcie. Do takiego stanu przyczyniają się katastrofy ekologiczne i działalność człowieka, ale głównym czynnikiem zagrażającym niedźwiedziom polarnym są postępujące zmiany klimatyczne. W wyniku ocieplenia klimatu kurczą się zasoby lodu morskiego, co przyczynia się do wzrostu śmiertelności wśród tych zwierząt.

Co jedzą niedźwiedzie polarne?

Do niedźwiedzia polarnego przylgnęła łatka bezwzględnego mięsożercy. Trzeba jednak zaznaczyć, że podobnie jak inni przedstawiciele tej rodziny, Ursus maritimus jest zwierzęciem wszystkożernym. Latem może odżywiać się mchami, trawami i porostami. Nie pogardzi padliną, ptasimi jajami i... resztkami znajdowanymi na śmietnikach. W ramach adaptacji do panujących warunków, niedźwiedź polarny potrafi spowolnić metabolizm i pochłaniać duże ilości pokarmu.

Spacer ratunkiem dla niedźwiedzi polarnych

Jeżeli nie uda się ograniczyć zmian klimatu i powodowanego przez nie kurczenia się powierzchni lodu Arktyki, w ciągu następnych 50-75 lat może wyginąć nawet 30% niedźwiedzi polarnych. Bio...

Nie zmienia to jednak faktu, że mówimy tu o najbardziej mięsożernym gatunku z rodziny Ursus. Podstawą jadłospisu niedźwiedzi polarnych jest żywa zdobycz. Ewolucja uczyniła ich doskonałymi łowcami. Niedźwiedzie bez problemu wyczuwają ofiarę oddaloną o kilometr lub znajdującą się pod pokrywą śnieżną o metrowej grubości. Są obdarzone ostrymi zębami, stworzonymi do rozszarpywania mięsa, długimi pazurami i niezwykle silnymi łapami. Mogą polować zarówno na lądzie, jak i w wodzie i pod wodą. W swoim środowisku, niedźwiedź polarny nie ma naturalnych wrogów. Jest czołowym drapieżnikiem, któremu może zagrozić tylko człowiek.

Co je niedźwiedź polarny?

Podstawą jadłospisu niedźwiedzi polarnych jest nerpa, czyli foka obrączkowana i w mniejszym stopniu foka wąsata. Drapieżnik może długimi godzinami czatować przy przerębli (otworze oddechowym), czekając aż jego ofiara wynurzy się. Zdarza się też, że niedźwiedzie łowią foki w ich kryjówkach. Czasami w diecie niedźwiedzia polarnego pojawiają się słonie morskie, morsy, narwale, belugi, ryby, lemingi i ptaki (morskie i lądowe). Okazjonalnie ich ofiarą padają osłabione renifery i piżmowoły. Polowanie na zdrowego osobnika jest sporym wyzwaniem dla niedźwiedzia. Ten drapieżnik nie jest bowiem urodzonym sprinterem. W trakcie biegu, dość szybko przegrzewa się, więc sprawny ssak kopytny może mu dość łatwo uciec.

Ile żyje niedźwiedź polarny?

Małe niedźwiadki przychodzą na świat w grudniu i styczniu. Samica rodzi do trzech osobników. Tuż po narodzinach, małe osobniki są ślepe i ważą zaledwie od 600 do 700 gramów. Już po trzech miesiącach, młode osiągają masę ok. 13 kg. W wieku 3–5 lat osiągają dojrzałość płciową.

Na wolności niedźwiedzie polarne żyją średnio od 15 do 18 lat. Znacznie bardziej długowieczne są osobniki żyjące w niewoli. Rekord należy do samicy imieniem Debby, która w ogrodzie zoologicznym w Winnipeg dożyła aż 42 lat.

Niedźwiedź polarny - ciekawostki

Niedźwiedzie polarne to niezwykłe zwierzęta. Mimo że naukowcy dość dobrze poznali ten gatunek, to wciąż jeszcze skrywa on wiele tajemnic, które są odkrywane w toku kolejnych badań. Dla przykładu, jeszcze nie tak dawno temu sądzono, że futro tych zwierząt ma zdolność pochłaniania promieni UV. Powstało kilka teorii na temat, a według najpopularniejszej, mechanizm ten miał służyć odzyskiwaniu energii. Dziś jednak wiemy, że była to błędna teoria.

Svalbard: dom białego niedźwiedzia [REPORTAŻ]

Bogactwu życia Svalbardu, arktycznego norweskiego archipelagu, zagraża podstępna odwilż.

Chcesz dowiedzieć się więcej o niedźwiedziach polarnych? Poniżej zamieszczamy kilka ciekawostek na temat tych niezwykłych zwierząt.

1. Może się wydawać, że futro niedźwiedzia polarnego jest białe. W rzeczywistości, natura obdarzyła to niezwykłe zwierzę niemal przezroczystą sierścią. Efekt bieli jest tylko złudzeniem optycznym, wynikającym z załamywania promieni świetlnych.
2. Niektóre niedźwiedzie polarne są dotknięte albinizmem. Takiego osobnika można rozpoznać po czerwonym nosie i oczach.
3. Niedźwiedź polarny wydaje się być silnym zwierzęciem. Tak jest w istocie. Ten kolos może jednym machnięciem łapy pozbawić człowieka głowy. Na szczęście, do ataków dochodzi rzadko.
4. Człowiek nie może żywić się wątrobą niedźwiedzia polarnego. Wynika to z faktu, że organ ten zawiera witaminę A w stężeniu, które jest dla nas zabójcze.
5. Niedźwiedzie polarne często zasłaniają nos łapą. Takie zachowanie stanowi element kamuflażu. Nos jest jedyną częścią ciała tego zwierzęcia, która wyraźnie wyróżnia się w białym otoczeniu.
6. Niedźwiedzie polarne są praktycznie niewidoczne na fotografiach wykonywanych w podczerwieni. Na takich zdjęciach widać jedynie pysk i oddech zwierzęcia.

Ciekawostki dla dzieci

Niedźwiedzie polarne fascynują także najmłodszych miłośników dzikiej natury. Poniżej zamieszczamy wybrane ciekawostki dla dzieci.

1. Niedźwiedzie polarne potrafią świetnie pływać. Używają do tego przede wszystkim przednich łap, wykonując ruchy przypominające wiosłowanie.
2. Niedźwiedzie białe są nie tylko świetnymi pływakami, ale i nurkami. Ten wielki ssak może przebywać pod wodą nawet przez 2 minuty.
3. Niedźwiedź polarny może przemierzyć ogromny dystans w poszukiwaniu pożywienia. Zdarza się, że polując, pokonuje 15 tysięcy kilometrów.
4. Nie wszystkie niedźwiedzie polarne zapadają w sen zimowy. W stan uśpienia wchodzą wyłącznie samice, najczęściej osobniki spodziewające się potomstwa.
5. Krótki ogon i małe uszy niedźwiedzia polarnego pomagają mu ograniczać straty ciepła.
6. W wyniku zanikania lodu morskiego, ten niezwykły gatunek może wyginąć jeszcze w XXI stuleciu.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.