Ogórki morskie w nietypowy sposób zwalczają drapieżniki. Strzykwy są jak pająki i jaszczurki

W tym artykule:

1. Tak bronią się ogórki morskie
2. Ogórki morskie kiedyś i dziś
3. Ciekawostki o ogórkach morskich

Ogórki morskie (inaczej strzykwy) to niezwykle fascynujące stworzenia. Już sama ich nazwa może być myląca. Nie są to rośliny, a zwierzęta. Konkretnie szkarłupnie, czyli krewne rozgwiazd i jeżowców. Z gruntowymi ogórkami łączy je co najwyżej wygląd. Strzykwy zamieszkują oceany, najłatwiej można je spotkać na dnie, gdzie odgrywają znaczącą rolę w ekosystemach.

Tak bronią się ogórki morskie

Te niewielkie zwierzątka mogą wydawać się łatwym celem dla drapieżników. Nic bardziej mylnego. Natura obdarowała ogórki morskie skuteczną i nietypową bronią. W obliczu zagrożenia strzykwy wystrzeliwują z tzw. narządów Cuviera plątaninę czegoś, co przypomina cienki, lepki makaron. Taki wyrzut ogranicza mobilność i spowalnia potencjalnych wrogów, na przykład kraby.

Narząd Cuviera bywa mylony z odbytem. W rzeczywistości jest to jednak organ odpowiadający nie za wydalanie niestrawionej żywności, a za obronę. Gruczoł typowy dla strzykw wytwarza toksynę, która jest wyrzucaną na zewnątrz po podrażnieniu zwierzęcia.

Według nowego badania wydzielina ogórków morskich składa się białek podobnych do tych obecnych w pajęczych sieciach. Odkrycie zostało opisane na łamach czasopisma naukowego „PNAS”.

Naukowcy zauważyli, że ogórki morskie korzystają z narządu Cuviera tylko wtedy, gdy drapieżnik wywiera na organ bezpośrednio „wystarczająco dużą siłę fizyczną”. Eksperyment wykazał, że dotykanie skóry zwierzęcia lub przekłuwanie jej igłą nie aktywowało narządu w takim samym stopniu.

Ogórki morskie kiedyś i dziś

Analiza genetyczna wykazała pewne podobieństwa między bronią ogórków morskich a pajęczynami i nićmi jedwabników. Chodzi o długie, powtarzające sekwencje aminokwasów. Dzięki nim narząd ma wysoką wytrzymałość na rozciąganie. Naukowcy odkryli również w zewnętrznej błonie narządu Cuviera wzorce podobne do amyloidu. Białka te są wykorzystywane przez inne organizmy morskie, takie jak wąsonogi.

Te same badania wykazały, że ogórki morskie nie zawsze broniły się w ten sam sposób. Stworzenia te rozstały się ewolucyjnie z jeżowcami około 537 milionów lat temu. Najwyraźniej trująca pajęczyna okazała się bardziej skuteczna od kolców.

Po wyrzucie toksyny ogórek morski samodzielnie amputuje swój narząd Cuviera. Podobne zachowanie zaobserwowano u jaszczurek „gubiących” ogony. Po zaledwie 15 dniach strzykwy znów są gotowe bronić się przed drapieżnikami.

Nowo odkryte robaki morskie. Wyglądają jak stworzenia z japońskich legend

Robaki morskie z Japonii mają wyjątkową zdolność. Chodzi o bioluminescencję. Co to takiego?

Ciekawostki o ogórkach morskich

Pomimo mało zachęcającego wyglądu i brutalnych zachowań pod wodą, ogórki morskie są uważane w Chinach za afrodyzjak. Co jeszcze warto wiedzieć o strzykwach? Oto najbardziej zaskakujące ciekawostki:

1. Ogórki morskie nie mają mózgu. Wystarcza im prymitywny układ nerwowy, dzięki któremu wyczuwają otoczenie.
2. Różnią się wielkością, przy czym najmniejsze mają zaledwie kilka milimetrów długości, a największe nawet powyżej metra.
3. Dieta ogórków morskich składa się głównie z alg, małych skorupiaków i innych substancji organicznych.
4. Ogórki morskie są ważną częścią ekosystemu oceanu i odgrywają istotną rolę w utrzymaniu czystości dna oceanu.
5. Występują w różnych kolorach, od różowego, przez żółty, po brązowy.

Źródło: PNAS

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.