Orka oceaniczna to szczytowy drapieżnik. Potrafi upolować wieloryba, ale nie wykazuje agresji wobec ludzi

Spis treści:

1. Jak wygląda orka oceaniczna?
2. Gdzie występuje orka oceaniczna?
3. Tryb życia orki oceanicznej
4. Czym żywi się orka oceaniczna?

W swoim środowisku orka oceaniczna znajduje się na samym szczycie łańcucha pokarmowego. Nad innymi drapieżnikami góruje nie tylko siłą, ale także zwinnością i złożonymi zachowaniami społecznymi. Aż trudno uwierzyć, jak bardzo inteligentne są te niezwykłe zwierzęta. To w połączeniu z ogromnymi rozmiarami i masą czyni z orki drapieżnika idealnego, który może zapolować właściwie na dowolną zdobycz.

Jak wygląda orka oceaniczna?

To charakterystyczne zwierzę trudno pomylić z jakimkolwiek innym morskim ssakiem. Orka oceaniczna (Orcinus orca), zwana też orką lub miecznikiem, wyróżnia się przede wszystkim kontrastowym ubarwieniem. W części grzbietowej jest czarna. Na tym tle wyraźnie maluje się biała plama za okiem i biaława za płetwą grzbietową. Kształt i odcień tej drugiej jest różny u poszczególnych populacji. Część brzuszna orki jest biała i łączy się z białą plamą na boku.

Kolejnym wyróżnikiem przedstawicieli tego gatunku jest płetwa grzbietowa. Charakterystycznie wysoka i trójkątna, jest największa w rodzinie delfinowatych. U samców osiąga wysokość do 180 cm. Długie są także płetwy piersiowe. Te mają zaokrąglony kształt. U samców są wyraźnie większe niż u samic.

Rozmiary i masa

Orka oceaniczna jest największym przedstawicielem rodziny delfinowatych. Dorosły samiec osiąga do 980 cm długości i masę do 6600 kg. Samice są wyraźnie mniejsze. Mierzą do 770 cm i maksymalnie ważą 4700 kg.

Ogromne wrażenie robią nie tylko dojrzałe osobniki, ale także noworodki. Po przyjściu na świat, te piękne zwierzęta osiągają do 260 cm długości i ważą do 180 kg.

Gdzie występuje orka oceaniczna?

Orka oceaniczna jest nie tylko największym, ale także najbardziej rozpowszechnionym delfinowatym. To gatunek kosmopolityczny. Te niezwykłe zwierzęta można spotkać właściwie we wszystkich oceanach i większych morzach, od równika do obu stref polarnych.

Tak duże rozpowszechnienie gatunku jest zasługą niezwykłych zdolności adaptacyjnych, które pozwalają orce żyć i polować zarówno w zimnych wodach arktycznych, jak i w ciepłych morzach tropikalnych. Należy jednak podkreślić, że przedstawiciele tego gatunku najlepiej czują się w okolicach Arktyki i Antarktydy i to właśnie tam żyją najliczniejsze grupy orek.

Tryb życia orki oceanicznej

Orki oceaniczne to zwierzęta stadne. Są uznawane za najbardziej społeczne walenie. Tworzą matriarchalne klany składające się z kilku lub kilkudziesięciu osobników (od 5 do 40), zwykle z przedstawicieli trzech pokoleń. Na czele grupy stoi najstarsza i najbardziej doświadczona samica.

Po śmierci przywódczyni, samce rozpoczynają samotną wędrówkę. Z kolei samice ze swoim potomstwem zakładają nowe grupy. Należy jednak podkreślić, że więzy łączące poszczególnych przedstawicieli stada nigdy nie ulegają zerwaniu.

Mimo że na pierwszy rzut oka może wydawać się niezgrabna i ociężała, pod wodą orka oceaniczna okazuje się niezwykle zwinna. Pływa z prędkością dochodzącą do 60 km/godz. Z łatwością wyskakuje ponad lustro wody. Dziennie pokonuje do 150 km, a do nawigacji używa zmysłu echolokacji, jak choćby morświn kalifornijski.

Jak komunikują się orki oceaniczne?

Orki dysponują szerokim repertuarem dźwięków. Trzeba jednak zaznaczyć, że każdy klan wykształca swój własny dialekt, który jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.

Inteligencja orki oceanicznej

Już same złożone zachowania społeczne i umiejętność posługiwania się unikatowym dialektem wskazują na niezwykle wysoką inteligencję tych zwierząt. To jednak jeszcze nie wszystko. Orki wykazują zdolność rozwiązywania problemów i tworzenia skomplikowanych strategii. Potrafią się uczyć, co jest szczególnie widoczne u osobników trzymanych w niewoli. W oceanariach orki ochoczo uczą się poleceń i złożonych sztuczek.

Interakcje z ludźmi

Człowiek jest dla orki łatwą zdobyczą, jednak nasz gatunek nie jest naturalnym celem dla tych wielkich drapieżników. Do ataków na ludzi dochodzi niezwykle rzadko i zdaniem naukowców, każdy z tych przypadków miał charakter przypadkowy – orka pomyliła człowieka z innym zwierzęciem.

W kontaktach z ludźmi, znacznie częściej niż agresję orki wykazują ciekawość. Nie dotyczy to wyłącznie osobników trzymanych w niewoli. Za przykład weźmy dwie dobrze poznane i opisane grupy: „Southern Residents” i „Northern Residents”. Zwierzęta żyjące u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej, na amerykańsko-kanadyjskim pograniczu, ochoczo podpływają do kajakarzy, ale nigdy ich nie atakują.

Orki w niewoli

Intencjonalne ataki dotyczą wyłącznie osobników trzymanych w niewoli. Do takich sytuacji dochodzi niezmiernie rzadko, ale odnotowano kilka przypadków celowej agresji kierowanej w stronę opiekunów.

Zdaniem badaczy, takie zachowania wynikają z nieprzystosowania tych zwierząt do życia w ciasnym basenie. Brak przestrzeni to jedno. Osobniki hodowane w parkach morskich cierpią też z powodu nieustannego przebywania w tym samym środowisku, bez zmian ciśnienia i temperatury wody. To staje się przyczyną zwyrodnienia płetwy grzbietowej – u osobników trzymanych w niewoli staje się oklapła. Wiele orek trzymanych w oceanariach daje wyraz frustracji, uderzając płetwami w wodę. Ten gest jednoznacznie wskazuje na niezadowolenie.

O tym, jak bardzo cierpią w niewoli, świadczy także długość życia. Na wolności te piękne ssaki dożywają sędziwego wieku. Orki oceaniczne żyją średnio 60 lat, choć należy podkreślić, że znane są osobniki, które dożyły 90 lat. W niewoli umierają po 25–30 latach.

Czym żywi się orka oceaniczna?

Dieta orek oceanicznych jest zróżnicowana. Jako drapieżniki szczytowe, te wielkie zwierzęta mogą zapolować na każdą zdobycz, którą napotkają. W ich jadłospisie znajdują się ryby (także ławicowe), mniejsi przedstawiciele rodziny delfinowatych, żółwie morskie, głowonogi, foki, morsy i pingwiny. Orki nie mają dużego problemu z upolowanie rekina i nie chodzi tu wyłącznie o mniejsze gatunki. Ofiarą tych drapieżników może paść żarłacz tygrysi, a nawet biały.

To jednak jeszcze nie wszystko. W ich zasięgu są tak potężne ssaki, jak humbak czy płetwal błękitny, czyli największe zwierzę, jakie kiedykolwiek żyło na naszej planecie. W sumie wśród ofiar tych drapieżników wymienia się 140 gatunków zwierząt.

Jak to możliwe, że orki z powodzeniem atakują tak dużą zdobycz? To nie tylko zasługa ich siły. O ich skuteczności decyduje przede wszystkim inteligencja, pozwalająca tworzyć im skomplikowane strategie łowieckie.

Strategia polowania

Kluczem do sukcesu orek jest współpraca. Zwierzęta potrafią wytworzyć falę na tyle dużą, by mogła zmieść do wody odpoczywającą na lodowej krze fokę. By schwytać zwinnego delfina, zaganiają go do płytkiej zatoki, gdzie staje się łatwym celem. Dzięki wyśmienitej współpracy, mogą skupić i zacieśnić ławicę, a następnie – ogłuszyć ryby. Trafione osobniki wystarczy tylko zebrać. Orki nierzadko gonią swoją ofiarę tak długo, aż ta się zmęczy. Zdarza im się wypływać na brzeg, by pochwycić nieuważną zdobycz. Najbardziej imponująco przedstawia się jednak polowanie na „grubego zwierza”.

W celu uśmiercenia dużego walenia, część stada przypuszcza atak na jego płetwy. Pozostałe osobniki atakują nozdrza. A jak radzą sobie z gigantycznym płetwalem błękitnym? Wpływając do jego ogromnego pyska zwierzęcia. Orki pożywiają się na języku wieloryba. Ofiara po czasie wykrwawia się, a myśliwi mogą dalej ucztować na najzasobniejszych fragmentach.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.