Prosionek wygląda jak owad, ale nim nie jest. Bliżej mu do raków

W tym artykule:

1. Czym jest prosionek?
2. Jak wygląda prosionek?
3. Gdzie występuje prosionek?
4. Tryb życia prosionka
5. Zagrożenia dla prosionka
6. Czy prosionka trzeba zwalczać?

Spośród wszystkich skorupiaków, jedynie równonogi lądowe przystosowały się do życia poza ekosystemem wodnym. Jednym z przedstawicieli tego rzędu jest prosionek.

Czym jest prosionek?

Porcellio scarber, czyli prosionek (prosionek szorstki albo stonóg szorstki), to zaliczany do rzędu równonogów skorupiak, reprezentujący rodzinę Porcellionidae. Oznacza to, że bliżej mu do raka niż do jakiegokolwiek owada.

Jak wygląda prosionek?

Na pierwszy rzut oka przypomina małego karalucha. Samce mają ciemne ubarwienie, niebieskawoszare. Samice i niedojrzałe osobniki są jaśniejsze i nakrapiane. Warto jednak wspomnieć, że nie niektórzy przedstawiciele tego gatunku mają ceglaste lub brązowe ubarwienie, które jeszcze bardziej upodabnia je do młodych owadów z rzędu karaczanów.

Na tej wyspie po raz pierwszy odkryto olbrzymie, jadowite pluskwiaki. To ulubiony kierunek Polaków

Na Cyprze odkryto gigantyczne pluskwiaki wodne. To pierwszy raz, gdy te owady zauważono w tym miejscu. Naukowcy twierdzą, że przybyły z kontynentu, ale nie wiedzą, dlaczego…

Na pancerzu wyraźnie odznaczają się segmenty. Wierzchnia część jest pokryta szorstkimi wypustkami. Wbrew temu, co sugeruje polska nazwa gatunkowa, prosionek szorstki nie ma stu, a czternaście nóg.

Morfologia

Prosionek osiąga ok. 18 mm długości i 7 mm szerokości. Głowotułów ma owalny, silnie spłaszczony grzbietobrzusznie kształt. Na przedniej części cefalotoraksu odznacza się trójkątny występ środkowy, który po obu stronach tworzy płaty między okiem i podstawą czułka. Wić czułków II pary ma budowę dwusegmentową. Oczy złożone składają się z ok. 20 oczek prostych.

Gdzie występuje prosionek?

Równonogi lądowe zaadaptowały się do życia we wszystkich środowiskach i ekosystemach lądowych. Można je spotkać nawet w skrajnie niesprzyjających warunkach, w tym na pustyniach. Nie brakuje ich także w środowisku zmienionym przez ludzi.

Jedynym naturalnym siedliskiem prosionka szorstkiego w Polsce jest północno-zachodnia część kraju. Zwierzę upodobało sobie tamtejsze buczyny. Na pozostałych obszarach można spotkać go w domach, piwnicach i garażach.

Prosionek doskonale czuje się w siedliskach synantropijnych. Licznie występuje w przydomowych ogrodach, ale także w pomieszczeniach, w których panuje duża wilgotność. Należy jednak podkreślić, że wcale nie jest łatwo natknąć się na to niewielkie stworzonko.

Tryb życia prosionka

Prosionek jest zwierzęciem o nocnej aktywności. Za dnia nie opuszcza schronienia. Gnieździ się przy wilgotnych kamieniach, pod zmurszałym drewnem i pod liśćmi. Może rozmnażać się też w wilgotnych pomieszczeniach, zwłaszcza w takich, w których występuje zawilgocone drewno.

Gdy zapada zmierzch, wyrusza na żer. Prosionki szorstkie odżywiają się materią organiczną. Preferują rozkładające się liście. To czyni je niezwykle pożytecznymi, bowiem przez swoje nawyki żywieniowe przyczyniają się do rozkładu ściółki, a produkowane przez nich odchody są bogate w związki mineralne. Należy też podkreślić, że prosionki oczyszczają glebę z metali ciężkich, które gromadzą na całe życie w swojej wątrobotrzustce.

Zagrożenia dla prosionka

Prosionki są całkowicie bezbronne, więc są łatwą zdobyczą dla drapieżników. Jako zwierzęta nocne, najczęściej padają ofiarą chrząszczy z rodziny biegaczowatych, pająków, wijów, ropuch i nocnych ptaków.

Czy prosionka trzeba zwalczać?

Wszelkiego rodzaju małe stworzenia nie są pożądanymi gośćmi w domostwach. Należy jednak podkreślić, że prosionek szorstki jest całkowicie nieszkodliwy. Nie wydaje żadnych dźwięków i nie jest agresywny. W chwili zagrożenia nie atakuje. Zamiast tego zwija się w kulkę i czeka, aż niebezpieczeństwo ustanie. Nie przenosi też żadnych chorób.

Chcąc pozbyć się prosionków z domu, wystarczy osuszyć pomieszczenia, usunąć z nich wszystkie rozpadające się drewniane elementy i materię organiczną. To zwykle wystarczy, by ten niewielki skorupiak poszukał sobie innego środowiska.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.