Ptasi móżdżek powinien być uznany za komplement! Dowiedz się dlaczego [WYWIAD]

Mówisz, że “istnieje mniej więcej 10 400 różnych gatunków ptaków, ponad dwa razy więcej niż ssaków”. Jak to możliwe? Dlaczego jest ich tak dużo?

Dobre pytanie. Jedna z definicji inteligencji to zdolność do adaptacji i wykorzystania różnych typów środowisk naturalnych. Ptaki od dawna są w tym bardzo dobre! Wciąż próbujemy dojść do tego, dlaczego są tak mądre, ale wydają się rozwiązywać problemy w swoich środowiskach na rozmaite, wymyślne sposoby. Jak odzyskać jedzenie, które jest ukryte lub poradzić sobie z konkurencją, która czyha na pokarm? Jak ukryć pokarm, by nikt go nie ukradł? Jak bronić swojego gniazda i terytorium oraz jak skutecznie komunikować się z innymi członkami stada albo partnerami? Nasze mózgi wytworzyły skomplikowane umiejętności kognitywne w odpowiedzi na tego typu wyzwania i tak samo stało się z mózgami ptaków - poprzez bardzo różne ścieżki ewolucyjne.

Na zdjęciu:

Gołębie są świetne w nawigacji – twierdzi Jennifer Ackerman. „Można je zostawić w nieznanym miejscu, a one i tak znajdą drogę powrotną używając strategii mapy i kompasu”. Ta dwójka akurat przygotowuje się do krajowych wyścigów gołębi w indonezyjskim mieście Yogyakarta.

Fot. ULET IFANSASTI, GETTY IMAGES

Co takiego podoba ci się (i wielu innym ludziom) w ptakach?

Od dziecka lubiłam obserwować ptaki. Dorastałam w Waszyngtonie D.C. jako jedna z pięciu dziewcząt w rodzinie. Mój ojciec miał bardzo wymagającą pracę, więc mało czasu mogłam z nim spędzać sam na sam. Ale często zabierał mnie na obserwowanie ptaków. Zaczęliśmy, jak miałam siedem czy osiem lat nad kanałem Chesapeake and Ohio Canal.

Ojciec był świetny w identyfikowaniu odgłosów ptaków, coś czego nauczył się na obozie skautów. Pokazał mi, jak czerpać przyjemność z obserwowania i słuchania ptaków. Zostało mi to na całe życie. Kocham wszystko to, co można uwielbiać w ptakach: ich lot, śpiew, intensywny styl życia i ogromną przedsiębiorczość.

Na zdjęciu:

Samiec sójki opiekuje się samicą przynosząc jej jedzenie. Nie kieruje się jednak swoim gustem, a jej potrzebami. Według Ackerman, jest to znak empatycznego zachowania, które zwykle kojarzymi z naczelnymi ssakami.

Fot. MICHAEL KRABS, ALAMY

Thomas Jefferson miał udomowione przedrzeźniacze. Możesz powiedzieć nam kilka słów o jego ulubieńcu Dicku?

Dick był ukochanym zwierzęciem Thomasa Jeffersona i bardzo uzdolnionym naśladowcą. Jednym z powodów dla których Jefferson go kupił – a był dosyć drogi, bo kosztował około 10-15 dolarów, czyli dzisiejszych 125 – był fakt, że potrafił śpiewać różne piosenki. Śpiewał szkockie piosenki folkowe, francuskie piosenki i potrafił naśladować różne ptaki z lasów blisko Monticello. Jefferson pozwalał Dickowi siadać mu na ramieniu, wkładać sobie jedzenie do ust i cmokać. Uwielbiał koleżeństwo i muzykalność Dicka. Wziął go nawet ze sobą do Paryża. Ptak naśladował skrzypienie statku w drodze powrotnej i jeszcze długo potem.

Na zdjęciu:

Nasze zurbanizowane środowiska faworyzują te gatunki ptaków, które są elastyczne w tym, co jedzą i jak zdobywają żywność, są odważne i otwarte na innowacje – twierdzi Ackerman. Tak jak ten gwarek, który spuszcza kamień, by dostać się do pokarmu.

Fot. CORINA LOGAN

Gołębie określa się mianem “szczurów na skrzydłach”. Ale ty je szanujesz. Powiedz nam dlaczego.

Gołębie cieszą się złą reputacją, ale posiadają mnóstwo talentów. Świetnie radzą sobie z liczbami. Potrafią ułożyć dziewięć obrazków w odpowiedniej kolejności od najniższego do najwyższego. Gołębie naprawdę świetnie odnajdują drogę. Można je zostawić w nieznanym miejscu, a one i tak znajdą drogę powrotną używając strategii mapy i kompasu. Strategia mapy określa, gdzie się znajdują i którędy mają wrócić do domu. Strategia kompasu pomaga im lecieć w dobrym kierunku. Muszą przetwarzać liczne i różnorakie informacje: słońce i gwiazdy, pola magnetyczne, ukształtowanie krajobrazu, wiatr, pogodę, nawet zapachy.

Uwielbiam historię o gołębiu Whitetail, który był mistrzem wyścigowym. Związek gołębi wyścigowych Royal Pigeon Racing Association w ramach setnej rocznicy swojego istnienia zorganizował wyścig przez kanał La Manche. Whitetail wystartował z innymi ptakami z Francji. Niestety, podobnie jak wiele innych, zaginął. Wydarzenie okazało się wielką porażką wśród wyścigów gołębi pocztowych – wiele ptaków zaginęło po drodze i nie dotarło do mety. Nadal nie wiadomo dlaczego tak się stało, ale najbardziej niesamowite jest to, że pięć lat później Whitetail powrócił do swojego gołębnika.

Fot. Shutterstock

Jednym ze zwiastunów wiosny jest śpiew ptaków. Opowiedz nam o tzw. seksownej sylabie. O co chodzi w śpiewie ptaków? Czy robią to dla przyjemności?

Tzw. seksowna sylaba powstaje w momencie, kiedy męski osobnik używa swojego aparatu głosowego do śpiewania dwoma różnymi głosami równocześnie. Samice uwielbiają te wyszukane, podwójne sylaby. Ptaki śpiewają, by zwabić partnerów. Sposób, w jaki uczą się piosenek jest rodzajem treningu głosowego, opierającego się na takiej samej strategii, jakiej używamy do nauki języka. Ptaki słuchają modelu, zwykle od męskiego nauczyciela, potem powtarzają go i ćwiczą.

Zdumiewająca jest ptasia precyzja. Byłam na konferencji specjalistów od ptasiego śpiewu na Georgetown University i jeden z prezenterów zorganizował konkurs pomiędzy zeberką timorską i uczestnikiem studiów doktoranckich, by pokazać kto lepiej naśladuje dźwięki. Miał spektrografy, by określić precyzję powtórzeń. Zeberka timorska poradziła sobie wspaniale, podczas gdy doktorant został daleko w tyle!

Fot. Shutterstock

Dlaczego „ptasi móżdżek” nie jest już obelgą?

śmiech Przez długi czas myśleliśmy, że ptaki działają tylko pod wpływem instynktu i że ptasie mózgi są tak małe i prymitywne, że nie są w stanie wykonywać bardziej złożonych procesów myślowych. Twierdzenie, że ktoś ma ptasi móżdżek znaczyło, że mózg tej osoby raczej się nie przepracowuje. śmiech Jednak w ciągu ostatnich kilku lat zdaliśmy sobie sprawę, że ptaki są o wiele mądrzejsze niż myśleliśmy. Ich mózgi zorganizowane są w inny sposób niż nasze. Ptaki potrafią myśleć na równi z małymi dziećmi; tworzą narzędzia podobnie jak duże naczelne -szympansy czy orangutany; używają języka tak jak my; podejmują złożone decyzje nawigacyjne; pamiętają, gdzie odkładają rzeczy, czasami lepiej niż ludzie. Potrafią również zrozumieć stan umysłu innego osobnika, co jest jedną z oznak empatii. Niektóre ptaki, jak na przykład papuga popielata, mają niesamowity talent do liczb.

Na zdjęciu:

Kruki i inteligencja Ornitolog opracowuje test, by sprawdzić inteligencję kruków.

Fot. PENGUIN PRESS

Wiele zachowań ptaków, podobnie jak u ludzi, ma związek z uszczęśliwianiem partnera. W jaki sposób sójka zwyczajna wyczuwa stan umysłu swojego partnera? Co mówi nam to o empatii ptaków?

Sójki zwyczajne są spokrewnione z amerykańskimi sójkami błękitnymi i modrowronkami. Niesamowite jest to, że rozumieją stan umysłu swoich partnerów. Samiec sójki zwyczajnej uwodzi swoją towarzyszkę przynosząc jej jedzenie, co jest standardem w świecie ptaków: to szósty język miłości. Interesujące jest to, że samiec dokonuje wyboru o tym, co jego towarzyszka polubi, nie bazując na własnym apetycie, ale na tym co samica wcześniej zjadła. Na przykład, jeśli zjadła za dużo pączków, to przyniesie jej owoce! śmiech Ich pożywienie składa się z mączników młynarków i innych robaków, które w świecie modrowronek są wielkim przysmakiem. Samiec zdaje się rozumieć, że samica ma swój własny umysł ze swoimi pragnieniami, który są inne niż jego. To najważniejszy element pewnego rodzaju inteligencji społecznej, którą nazywamy teorią umysłu – zdolnością do określania stanów umysłu i pragnień innych osobników i do rozumienia, że te stany mogą być inne niż nasze własne.

Fot. Shutterstock

W książce opowiadasz zabawną historię o rytuałach godowych altanników. Jakich wyszukanych sztuczek używają?

Samce spędzają większą część życia na tworzeniu altanek, by przyciągnąć do siebie samice. To dosyć mozolna praca. śmiech Większość samców wcale nie łączy się w pary – tylko kilku szczęśliwców, którzy są w tym naprawdę dobrzy. Męski altannik lśniący buduje mały łuk z gałązek, by samica mogła w nim siedzieć, a potem przyozdabia go różnorakimi przedmiotami w niebieskim kolorze, bo samice uwielbiają błyskotki.

Moja ulubiona historia o kunszcie altanników pochodzi od Geralda Borgii z Uniwersytetu Maryland. Jeden altannik zbudował swoją altankę tuż obok studia artysty witraży. Następnie zebrał różne kawałki kolorowego szkła witrażowego i ułożył je w swojej altanie kolorami, jak mozaikę.

Fot. Shutterstock

Nowokaledońską wronę brodatą nazywasz naukowcem, technologicznym maniakiem. Możesz wytłumaczyć dlaczego? I kto jest prawdziwym agentem 007?

Te ptaki są znane z rozwiązywania problemów i tworzenia oraz używania skomplikowanych narzędzi, które konkurują z narzędziami dużych naczelnych. Wrona brodata jest jedynym gatunkiem, oprócz ludzi, robiącym naczynia z hakami: kije zakończone haczykami, których używają do wyciągania pędraków z dziupli w drzewach. Wrony nie tylko zwyczajnie tworzą te skomplikowane narzędzia. Styl wyrobu różni się w zależności od obszaru, gdzie są wytwarzane. Niektórzy naukowcy uważają, że style te przekazywane są z pokolenia na pokolenie, co składa się na definicję kultury.

Niektórzy czytelnicy mogą pamiętać niesamowite wideo o wronie brodatej, które krążyło w sieci. Wrona o imieniu 007 rozwiązywała trudną 8-elementową zagadkę. To naprawdę trzeba zobaczyć! Rozwiązanie zagadki wymagało różnych kroków, ale ptak zawsze pamiętał o tym, że końcowym celem jest jedzenie. Na zakończenie dano mu do rozpracowania maszynę Rube Goldberga, żeby mógł dostać pokarm. I udało mu się to w zaledwie kilka minut! Zapytałam naukowca Alexa Taylora, czy 007 jest wyjątkiem, przykładem wyjątkowego ptaka, na co on odpowiedział: „Tak, jest dosyć mądry; cała jego rodzina taka jest”.

Fot. Shutterstock

Wzrasta wymieranie gatunków ptaków, zwłaszcza w tropikach. Dlaczego tak się dzieje? I jak możemy temu zaradzić?

To jest olbrzymi problem. Mniej więcej tysiąc gatunków ptaków wyginęło z powodu działalności człowieka. Jedną z przyczyn jest fakt, że nie potrafią się przystosować do szybkiego tempa zmian, jakie wprowadzają ludzie na naszej planecie. Pytania, jakie zadaję w mojej książce to: Które ptaki przetrwają i dlaczego? Czy my ludzie wybieramy określone rodzaje ptaków, by dopasować je do tempa zmian? Niszczenie siedlisk poprzez wypalanie lasów deszczowych czy zmiany klimatu wpływa negatywnie na wszystkie rodzaje ptaków, ale najbardziej poszkodowane są te związane z określonym otoczeniem, jak na przykład ptaki wędrowne, które są zależne od określonych źródeł pokarmu czy lęgowisk.

Nasze zurbanizowane środowiska faworyzują te gatunki ptaków, które są elastyczne w tym, co jedzą i jak zdobywają żywność, są odważne i otwarte na innowacje. Chodzi o takie gatunki jak kosy, gwarki czy wróble. Musimy stworzyć rezerwaty wokół cennych siedlisk w Ameryce Południowej i w innych miejscach, które szybko znikają na skutek wypalania, wylesiania i innych zagrożeń. Jest mnóstwo sposobów na ratowanie sytuacji, w tym politycznych i finansowych. Już zwyczajne stworzenie siedliska na własnym podwórku może pomóc. Musimy działać szybko, bo ginie coraz więcej gatunków.

Fot. Shutterstock