Ptasznik czerwonokolanowy jest bliski zagrożenia. Przez swoją popularność wśród hodowców

Ptasznikowate to rodzina pająków obejmująca około 950 gatunków dużych pająków o różnorodnym zabarwieniu. Ptasznikowate występują na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Żyją na drzewach, w dziuplach, szczelinach skalnych bądź wykopanych w ziemi norkach. Jednym z przedstawicieli rodziny ptasznikowatych jest ptasznik czerwonokolanowy – Brachypelma smithi, na wolności występujący w Meksyku.

Ptasznik czerwonokolanowy: charakterystyka

Ptasznik czerwonokolanowy ma czarną tarczkę grzbietową, na której widnieje perłowa obwódka. Odwłok ptasznika czerwonokolanowego jest czarny i pokryty dłuższymi perłowymi włoskami. Na odnóżach pająka widnieją pomarańczowe plamki, a na końcu każdej nogi ptasznika czerwonokolanowego znajdują się małe haczyki, które umożliwiają mu wspinanie się po gładkich powierzchniach. Ośmioro oczu ptasznika czerwonokolanowego pozwala na jednoczesne patrzenie do przodu i do tyłu. Jednak wzrok brachypelma smithi ma słaby. Wrażliwe włoski na nogach ptasznika czerwonokolanowego zbierają najmniejsze wibracje z otoczenia, a na końcu każdego odnóża pająka znajduje się niewielki obszar wrażliwy na smak, zapach i dotyk.

Między samicami i samcami nie widać wyraźnych różnic. Samce ptasznika czerwonokolanowego mają jedynie nieco mniejsze ciało i dłuższe nogi aniżeli samice. Młode brachypelma smithi są różowe, z ciemną plamką na odwłoku. Zmiana ubarwienia następuje stopniowo, a zaczyna się po piątej wylince.
Ptasznik czerwonokolanowy wyrasta do około 7-8 centymetrów i osiąga wagę 13 gramów. Dojrzałość płciową brachypelma smithi osiąga w wieku 4-5 lat (samice) i 3-4 lat (samce).

Dorosły samiec ptasznika czerwonokolanowego na nogogłaszczkach ma tak zwane bulbusy, czyli narządy kopulacyjne. Przed kopulacją samce tkają specjalną sieć, w której składają plemniki. Podczas krycia umieszczają ją w niewielkim otworze znajdującym się na brzuchu samicy. Po kryciu, samce ptasznika czerwonokolanowego zazwyczaj uciekają, gdyż samice brachypelma smithi po kryciu mogą wykazywać zachowania agresywne wobec partnera i choć nie zaobserwowano tego zjawiska na wolności, mogą próbować zabić i zjeść samca.

Samice ptasznika czerwonokolanowego składają następnie w jedwabnym kokonie od 200 do 600 jajeczek. Po mniej więcej ośmiu tygodniach z jajek wykluwają się młode.

Jad ptasznika czerwonokolanowego porównywalny jest w swym działaniu do jadu pszczoły, tak więc jad ptasznika czerwonokolanowego nie jest groźny dla człowieka, a sam pająk ma bardzo łagodnie usposobienie, zatem nie można powiedzieć, że ptasznik czerwonokolanowy jest najgroźniejszym ptasznikiem.

Ptasznik czerwonokolanowy żywi się głównie owadami i ich larwami, jak również małymi kręgowcami, takimi jak gryzonie, gady czy płazy. Brachypelma smithi zasadza się na swoje ofiary w ukryciu, po czym wyskakuje, żeby zaatakować poprzez ugryzienie i wstrzyknięcie jadu. Następnie wciąga ofiarę do kryjówki. Jad ptasznika czerwonokolanowego ma przede wszystkim działanie paraliżujące. Unieruchamia ofiarę, a potem wpływa na rozpuszczanie się jej ciała, co sprawia, że ptasznik czerwonokolanowy może wysysać płynne części.

Po obfitym posiłku ptasznik czerwonokolanowy może nie jeść nawet przez miesiąc. Brachypelma smithi żyją około 20 lat (samice). Samce żyją krócej – do 2 lat po ostatniej wylince, czyli ich średnia długość życia wynosi około 10 lat.

Środowisko ptasznika czerwonokolanowego

W naturze brachypelma smithi zamieszkuje niewielki półpustynny obszar w Meksyku. Naturalnym siedliskiem ptasznika czerwonokolanowego są tereny z niską i rzadką roślinnością. Preferuje miejsca z wieloma naturalnymi kryjówkami w podłożu. Nory ptasznika czerwonokolanowego mają z reguły jedno wejście, które jest nieco szersze od samego pająka. Jeśli nora jest zajęta, u jej wejścia można znaleźć kawałki jedwabnej sieci. W okresie rozrodczym, w norach dojrzałych samic sieci w norze jest jeszcze więcej niż zazwyczaj.

Brachypelma smithi w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych

Ptasznik czerwonokolanowy został niemal całkowicie wytępiony na wolności, ze względu na swój atrakcyjny wygląd. Ponadto od wielu lat naturalne siedliska ptasznika czerwonokolanowego niszczone są przez zmiany klimatu i lokalne rolnictwo. W związku z tym brachypelma smithi w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych ma status gatunku bliskiego zagrożenia.

Handel ptasznikami czerwonokolanowymi jest dozwolony jedynie w przypadku egzemplarzy wyhodowanych w warunkach domowych. Naturalnymi wrogami ptasznika czerwonokolanowego są niektóre gatunki ptaków, które oprócz tego, że mogą żywić się pająkami, to ich mocnych jedwabnych sieci używają do budowania gniazd.

Ciekawostki o ptaszniku czerwonokolanowym

• Ptasznik czerwonokolanowy potrafi wyczesywać włoski parzące z odwłoka. Jest to jeden z objawów zdenerwowania pająka. Jeśli włoski parzące wbiją się w skórę, mogą spowodować wysypkę i podrażnienie. Z kolei jeśli wnikną do oczu, włoski parzące ptasznika czerwonokolanowego mogą być przyczyną ślepoty.
• Ptasznik czerwonokolanowy podczas biegu jest w stanie osiągnąć prędkość dwudziestu kilometrów na godzinę.
• Brachypelma smithi jest pająkiem aktywnym i polującym w nocy. W ciągu dnia ptasznik czerwonokolanowy odpoczywa.
• Ze względu na atrakcyjny wygląd ptasznik czerwonokolanowy jest jednym z najczęściej hodowanych ptaszników. Ale nie tylko wygląd na to wpływa. Również łagodne usposobienie ptasznika czerwonokolanowego sprawia, że to właśnie brachypelma smithi jest gatunkiem zalecanym początkującym hodowcom pająków. Ponadto ptasznik czerwonokolanowy jest gatunkiem łatwym do rozmnażania, co również wpływa na jego atrakcyjność dla hodowców.
• Wylinka ptasznika czerwonokolanowego jest potrzebna nie tylko do wzrostu. Podczas wylinki, razem z wierzchnią powłoką brachypelma smithi pozbywa się zewnętrznych pasożytów i grzybów, a nabywa nowe nieuszkodzone włoski czuciowe.
• Osy pepsis to największy przedstawiciel błonkówek parazytoidów. A jaki mają związek z ptasznikami czerwonokolanowymi? Otóż osy pepsis stanowią dla nich ogromne zagrożenie. Polują z reguły na samotnych samców, poszukujących samicy, ale zdarza się również, że osy czają się na pająki przed ich norami i udając potencjalną ofiarę, wywabiają je z nory. Następnie wbijają w odwłok ptasznika żądło i paraliżują go jadem. Sparaliżowany ptasznik czerwonokolanowy jest zaciągany przez osę do jej gniazda. Następnie osa pepsis umieszcza w jego brzuchu jajo. W tym momencie ptasznik staje się żywą spiżarnią dla larwy osy, która żerując na jego tkankach omija najważniejsze organy. Dzięki temu ptasznik pozostaje żywy i do czasu przepoczwarzenia się larwy stanowi dla niej źródło świeżego pokarmu.