Rybitwa, orlik, kraska. Nowa czerwona lista zagrożonych ptaków Polski
Rybitwa czubata, orlik grubodzioby czy kraska to tylko trzy z kilkunastu krytycznie zagrożonych gatunków ptaków w Polsce, które znalazły się na nowej czerwonej liście. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) opublikowało nową edycję spisu zagrożonych gatunków pod koniec 2020 roku. To pierwsze tak kompleksowe zestawienie od 2002 roku.
Czerwone listy to opracowania, w których analizowane jest ryzyko wymarcia gatunków. W Polsce ostatnie takie opracowanie wydano w 2002 roku, więc od długiego czasu brak było aktualnych danych. OTOP, wspólnie z naukowcami z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN oraz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, podjął się przygotowania aktualnej czerwonej listy.
Analizy przeprowadzono w oparciu o metodykę Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), wykorzystując ok. 1,4 miliona obserwacji z lat 2010-2019, pochodzących głównie z programu Monitoringu Ptaków Polski oraz z portalu Ornitho. Analizami objęto 230 gatunków ptaków, a badaniom poddano trzy kluczowe parametry: liczebność, zasięg i trend populacji.
Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie, w ciągu 200 lat obserwacji w Polsce wymarło 16 gatunków ptaków, a 47 kolejnych jest zagrożonych. To o 30 proc. więcej niż w poprzednim spisie z 2002 roku. Obecnie 12 gatunków ptaków uznaje się za krytycznie zagrożone (CR), 10 za zagrożone (EN), a 25 za narażone (UV).
Wśród gatunków krytycznie zagrożonych jest m.in. świstun, rycyk, rybitwa czubata, błotniak zbożowy, kraska czy dzierzba czarnoczelna. Na listę zagrożonych trafiły też lepiej znane gatunki – w tym gawron, słowik szary, mewa siwa, czajka i przepiórka.
Najbardziej zagrożone grupy ptaków to siewkowe i blaszkodziobe. Od 61 do 70 proc. gatunków w tych grupach wymaga pilnej szczególnej ochrony. Dominujące typy siedlisk, w których występują ptaki zagrożone, to mokradła i łąki w dolinach rzek, zbiorniki wodne i rzeki, a także wybrzeże morskie.
Czerwona lista uwzględnia także przypadki odbudowy populacji i obniżenia statusu zagrożenia, które dają nadzieję, że odpowiednio wdrażane programy ochrony mogą poprawiać los gatunków zagrożonych. Jednym z nielicznych przykładów jest sokół wędrowny.
Łącznie gatunków, których status ochrony się poprawił, jest zaledwie osiem.
Eksperci podkreślają, że nowa publikacja „wypełnia ważną lukę w naszej wiedzy o aktualnym statusie zagrożenia krajowej awifauny” i pozwala wyznaczać nowe cele w działaniach na rzecz ochrony przyrody.
Cała publikacja jest bezpłatnie dostępna do pobrania pod tym linkiem: Czerwona księga ptaków Polski 2020.