Słoń, niewolnik własnej potęgi. Tak silne, a wciąż zagrożone

Kiedyś występowały niemal w całej Azji, od wiecznie zielonych lasów deszczowych na nizinach aż po trawiaste równiny i puszcze rosnące ponad 3 000 m n.p.m. Dziś tereny, na których mogłyby spokojnie mieszkać i żerować, niebezpiecznie się kurczą. Trzeba bowiem pamiętać, że ci wielcy roślinożercy jedzą przez 16 godzin na dobę, a do wyżywienia słonia potrzeba ok. 150 kg paszy i prawie 100 litrów wody dziennie. Tępione za „napady” na pola uprawne, odławiane za młodu do pracy na plantacjach, przepędzane przez wycinające drzewa maszyny te największe lądowe ssaki trafiły na Czerwoną Listę gatunków zagrożonych wyginięciem.

I to mimo że ich populacja nie ucierpiała aż tak bardzo wskutek łowów na kość słoniową, jak to miało miejsce w wypadku ich afrykańskich kuzynów. Wszystko dlatego, że największe ciosy (siekacze) słoni indyjskich nie przekraczają 40 kg wagi (u afrykańskich mogą ważyć i 90 kg), a samice w ogóle nie mają „kłów” wartych zachodu kłusowników. Za to kiepsko rozmnażają się w niewoli, a na wolności rodzą słoniątko zaledwie raz na 4–5 lat.

Na legalnej aukcji w Namibii cena kości słoniowej była w tym roku niższa od oczekiwań i osiągnęła zaledwie 164 dolarów za kilogram, ale podobno wynikało to z niskiej jakości oferowanego surowca. Jakiś czas temu w Chinach na czarnym rynku cena przekraczała 560 dolarów, jednak i tu zapewne spadła po informacji, że z rządowych magazynów „wyparowało” w tym roku 110 ton kości, która kosztowała życie 11 tys. zwierząt. Czy oznacza to, że słonie mogą poczuć się bezpieczniejsze? Raczej nie. Są duże i potrzebują dużego terytorium. A człowiek nie lubi takiej konkurencji.
Paweł i Bożena Młodkowscy podczas wędrówek po Nepalu podglądali szare kolosy. Niestety, mimo determinacji nie udało im się spotkać żadnego na wolności. Spędzili za to kilka dni w słoniowej wiosce. Zdjęcia dokumentujące los łagodnych olbrzymów przyniosły Pawłowi Grand Prix IV Wielkiego Konkursu Fotograficznego National Geographic.

Według niektórych źródeł kość słoni indyjskich nie jest tak ceniona i cenę kilograma szacowano niedawno na 72$ (szacowano, bo oficjalnie handel jest zakazany). W tym roku „Assam Times“ podawał jednak, że na miejscowym rynku trzeba za kg zapłacić 8-12 tys. rupii (160-240$), zaś za granicą cena indyjskiej kości słoniowej sięga 600-800$ za kg. To by oznaczało, że jest ona bardziej ceniona niż afrykańska.

W Nepalu niewielkie stada dzikich słoni pozostały już tylko w rezerwatach. Większość za cenę życia przeszła pod władzę człowieka.

Małgorzata T. Załoga, 2009