Śmieciowa dieta polskich bocianów. Zamiast żab niedopałki. Skąd to wiemy?
Plastik i filtry papierosów to częste elementy jadłospisu polskich bocianów. W diecie ponad jednej trzeciej badanych par lęgowych bocianów naukowcy znaleźli odpady.
W tym artykule:
Gdy myślimy o bocianach, przed oczami często staje nam obrazek majestatycznie kroczącego ptaka wśród mokradeł. W takim środowisku ma on szukać swojego pożywienia i najlepiej smakowitych żab. A jaka jest prawda o diecie tych zwierząt?
Dieta bocianów
Co na żabią dietę bocianów mówi ekspert? – Otóż to dawno i nieprawda, bo żab jest zwyczajnie za mało, a tak naprawdę nawet w warunkach eksperymentalnych nigdy nie stanowią ulubionego dania bocianów – wyjaśnia prof. Piotr Tryjanowski z Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
– A w diecie polskich bocianów, niestety łatwiej o znalezienie śmieci niż tychże przysłowiowych żab – dodaje.
Analiza diety
Skąd wiemy o tym, że bociany są na śmieciowej diecie? Przyjrzeli się jej naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego i Stowarzyszenia Ptaki Silesiana.
Badacze wzięli na warsztat niestrawione resztki pokarmu, które bociany białe (Ciconia ciconia) – podobnie jak ptaki drapieżne i sowy – wypluwają. Dzięki temu naukowcy mają cenny materiał do badań. Wyniki ich dociekań opublikowano w czasopiśmie „Environmental Science and Pollution Research”. Bocian biały to jeden z dwóch gatunków bocianów zamieszkujących Polskę i Europę. W naszym kraju gniazduje też bocian czarny (Ciconia nigra).
– Analiza wypluwek to bardzo pracochłonne zajęcie, wymagające specjalistycznej wiedzy o tym, jak zachowują się resztki pokarmu po przejściu przez przewód pokarmowy bociana, jednak dostarcza niesamowitych wyników – wyjaśnia prof. Jerzy Karg z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Badacz był odpowiedzialny za opis składu diety z wypluwek.
Metoda badawcza nie była dla ptaków groźna. Kiedyś, aby poznać dietę ptaków, zabijano osobniki i analizowano zawartość żołądków. Inna – polega na prowokowaniu wymiotów.
Bociany białe ważą od 1,5 do 2 kg, a rozpiętość ich skrzydeł sięga do 1,5 m. Na wolności żyją około 12 lat. Wbrew stereotypowi nie wiążą się w parcy na całe życie. Wierne są tylko przez jeden sezon lęgowy.
Naukowiec w gnieździe
Aby pozyskać wypluwki ornitolodzy musieli dostać się do bocianich gniazd.
– Najłatwiej takie prace wykonać podczas obrączkowania młodych bocianów w gniazdach – podkreślą współautorzy publikacji – Joachim Siekiera z Grupy Silesiana i dr Kazimierz Walasz z Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego, od lat zaangażowani w badania nad bocianem białym.
To dzięki nim i szerokiej rzeszy współpracowników i firm energetycznych zarządzających liniami przesyłowymi udało się zebrać wypluwki ze 117 gniazd bocianich położonych w południowej i południowo-zachodniej Polsce.
Gdzie odlatują bociany? Nie każdy osobnik zimuje w Afryce
Na pytanie, gdzie odlatują bociany, przeważnie pada odpowiedź „do ciepłych krajów”. Czyli jakich? Listę państw, w których boćki przeczekują okres zimowy, prezentujemy poniżej.
Niepokojący skład diety
W diecie ponad jednej trzeciej badanych par lęgowych znajdowano sztuczne odpady, z czego najwięcej było plastiku i filtrów papierosów.
Antropogeniczne śmieci znaleziono w blisko 23 proc. badanych wypluwek, przy czym najbardziej rozpowszechnione były plastik (8,4 proc.) i filtry papierosowe (6,9 proc.).
– Można wręcz powiedzieć, że nasze wyniki są doprawdy alarmujące i wskazują na szeroko rozpowszechniony problem zanieczyszczenia środowiska przez odpady produkowane przez człowieka, nawet w obszarach wiejskich – mówi prof. Tryjanowski.
W ocenie eksperta to, co bociany zjadają, odzwierciedla stan naszego środowiska. – Te wyniki są wyraźnym sygnałem, że musimy działać na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń w środowisku – zaapelował naukowiec. Były to pierwsze tego typu badania bocianiej diety w Polsce.
Nasz ekspert
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.