Smok z Komodo ma zęby pokryte żelazem. Tyranozaury mogły być podobnie wyposażone

W tym artykule:

1. Co warany mają wspólnego z dinozaurami?
2. Zęby waranów pokryte żelazem
3. Żelazne zęby największych drapieżników

Jaszczurki nie kojarzą się nam z groźnymi stworzeniami. Jednak gdybyśmy mieszkali w Indonezji, byłoby zupełnie inaczej. Na tamtejszych wyspach – a konkretnie na wyspach Archipelagu Sundajskiego – żyją największe i najniebezpieczniejsze jaszczurki świata. To warany z Komodo, zwane również smokami z Komodo (Varanus komodoensis).

Warany z Komodo są o rząd wielkości dłuższe od występujących w Polsce jaszczurek zwinek czy padalców. Mogą osiągać nawet trzy metry długości. Ich waga sięga 80–90 kg. Tak duże zwierzęta są znakomitymi myśliwymi. Warany to drapieżniki szczytowe i to bardzo groźne. Przyczajają się i polują z zaskoczenia, atakując zwierzęta znacznie większe od siebie. Ich ofiarami padają bawoły wodne, konie, świnie i jelenie. Smoki nie gardzą również mniejszymi ptakami i ssakami.

Co warany mają wspólnego z dinozaurami?

Niekiedy spotyka się stwierdzenie, że warany to żyjące dinozaury. Nie jest ono ścisłe. Warany są z dinozaurami spokrewnione, ale bardzo daleko, jak wszystkie gady. Zwierzęta te są o wiele młodsze – wyewoluowały kilka milionów lat temu w Australii. Stamtąd dotarły do Indonezji, gdzie się zadomowiły. Ich bliższymi kuzynami są aligatory i krokodyle.

Mimo to naukowcy znajdują podobieństwa między dinozaurami a smokami z Komodo. Pół roku temu zespół badaczy zebrał zęby dorosłego warana żyjącego w zoo w Toronto. Okazały się zaskakująco podobne do zębów teropodów. To podrząd dwunożnych i mięsożernych dinozaurów, do którego należały takie wielkie bestie jak gigantozaur czy spinozaur. Podobnie jak one, dorosłe smoki z Komodo mają silnie zakrzywione zęby z ząbkowanymi krawędziami.

– Jesteśmy bardzo podekscytowani tym odkryciem. Dzięki niemu smok z Komodo staje się organizmem modelowym do badania trybu życia i strategii zdobywania pokarmu przez wymarłe teropody – mówiła w styczniu Tea Maho, główna autorka pracy opublikowanej w „PLOS ONE”.

Zęby waranów pokryte żelazem

Do podobnych wniosków doszli autorzy najnowszego artykułu o waranie z Komodo. Ukazał się on właśnie w czasopiśmie naukowym „Nature Ecology & Evolution”. Badacze z King’s College London znów zajęli się zębami smoków. Wpierw jednak zebrali próbki – z muzeów, a także z ogrodu zoologicznego w Londynie, w którym żyje 15-letni waran Ganas. Nie było to trudne, ponieważ warany, jak większość gadów, wymieniają zęby przez całe życie.

Naukowcy poddali zęby smoków analizom chemicznym i zaawansowanemu obrazowaniu. Okazało się, że zawierają one sporo żelaza. Nie było to niespodzianką, żelazo wchodzi w skład zębów wielu gadów. Jednak u waranów było ono skoncentrowane w jednym miejscu: na końcówkach zębów i na tnących, ząbkowanych krawędziach. To właśnie przez ten pierwiastek zęby waranów zabarwione są na pomarańczowo.

Samica warana z Komodo nie potrzebuje partnera, żeby się rozmnażać. Oto dowód

Charlie to samica warana z Komodo, mieszkająca w Chattanooga ZOO w Tennessee w Stanach Zjednoczonych. Charlie niedawno po raz pierwszy została matką. Badania DNA wykazały, że młode przyszły ...

Żelazne zęby największych drapieżników

U waranów żelazo tworzy cienką warstewkę chroniącą i zaostrzającą końcówki zębów najbardziej narażone na uszkodzenia. Dzięki niej zwierzęta są w stanie rozrywać ciało tak dużych ofiar, jak jelenie albo bawoły. Zdaniem badaczy podobne przystosowanie do drapieżnictwa mogło występować u dinozaurów, takich jak tyranozaur.

– Smoki z Komodo mają zakrzywione, ząbkowane zęby, którymi rozrywają i rozdzierają swoją ofiarę, zupełnie jak dinozaury. Chcemy wykorzystać to podobieństwo, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak mogły się pożywiać mięsożerne dinozaury – mówi Aaron LeBlanc, główny autor nowych badań. Porównanie z waranami jest o tyle istotne, że przy użyciu obecnych technologii naukowcy nie są w stanie stwierdzić, czy poziom żelaza w zębach dinozaurów był podwyższony, czy też nie.

Badanie może też pomóc lepiej chronić warany. Gigantyczne jaszczurki należą do gatunków zagrożonych wyginięciem. Według szacunków z 2015 r. w naturze żyje już tylko ok. 3 tys. smoków. Siedliska tych wspaniałych zwierząt kurczą się z powodu zmian klimatycznych i działalności człowieka. Warany padają również ofiarą kłusowników, przemytników i nielegalnego handlu.

Źródła: EurekAlert, Nature Ecology & Evolution.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com