Szympansy mogą mówić? Dowodzą tego stare nagrania znalezione w sieci

W tym artykule:

1. Jak porozumieć się ze zwierzętami
2. Czy małpy mogą mówić?
3. Nagrania z YouTube’a

Jedyne naczelne, które stworzyły język, to Homo sapiens. Choć inne wielkie małpy wydają odgłosy i porozumiewają się z ich pomocą, nie potrafią używać słów, których uczyłyby się w rezultacie interakcji społecznych. Dotychczas tak właśnie naukowcy myśleli o nas i o szympansach czy gorylach.

Jednak to może nie być do końca prawda. Niewielki zespół badaczy ze Szwecji, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii przestudiował stare nagrania szympansów znalezione na YouTube. Okazało się, że kryją one niespodziankę. Pokazują szympansy, które wypowiadają proste słowa, których najwyraźniej nauczyli ich opiekunowie.

Jak porozumieć się ze zwierzętami

Ludzie od zawsze marzą o rozmawianiu ze zwierzętami. W XX wieku wielu badaczy chciało być jak doktor Dolittle z książek dla dzieci Hugh Loftinga – czyli znaleźć sposób na porozumienie się ze zwierzętami. Najłatwiej było to zrobić tak jak tytułowy bohater tej książkowej serii, czyli próbować nauczyć się zwierzęcych sposobów komunikacji.

Jednak niektórzy wybierali również trudniejszy sposób i chcieli nauczyć mówić zwierzęta. W 1966 roku naukowe małżeństwo Gardnerów – Beatrix T. Gardner i Robert Gardner – przygarnęło 10-miesięczną szympansicę Washoe. Gardnerowie postanowili wychować ją w takich warunkach, jakie miałoby ludzkie dziecko głuchych rodziców. Porozumiewali się z małpą za pomocą amerykańskiego języka migowego. Szympansica nauczyła się kilkudziesięciu znaków i stosowała je z powodzeniem.

Później jeszcze kilkukrotnie przeprowadzano takie i podobne eksperymenty. Małpy – nie tylko szympansy, ale i goryle – opanowywały dostosowany do nich język migowy. Gorylica Koko nauczyła się aż 1000 znaków. Tworzyła własne związki frazeologiczne i umiała odpowiadać na proste pytania opiekunów.

8 lat temu w zoo zastrzelono goryla Harambe. Śmierć zwierzęcia do dziś wzbudza kontrowersje

Goryl Harambe został zastrzelony na oczach gości zoo. Tragiczna śmierć zwierzęcia do dziś wzbudza dyskusje zarówno wśród obrońców praw zwierząt, jak i pracowników ogrodów zoologicznyc...

Czy małpy mogą mówić?

Jednak nauczenie małp naczelnych mówienia okazało się o wiele trudniejsze. Dlaczego? Naukowcy podzielili się na dwie grupy. Jedna uważała, że budowa krtani uniemożliwia małpom artykulację. Druga, że praprzyczyny małpiej niezdolności do mówienia leżą w budowie ich mózgu. Istniały co prawda relacje z drugiej ręki o wychowywanych przez ludzi małpach, które nauczyły wymawiać się słowa takie jak „mama” albo „cup” (ang. kubek). Jednak społeczność naukowa odrzucała je, ponieważ eksperymenty tego rodzaju były nieetyczne – małpiątka porywano z natury, odbierając je matkom.

To wszystko doprowadziło do konsensusu. Według niego nawet małpy od małego wychowane przez ludzi nigdy nie nauczyły się mówić.

Nagrania z YouTube’a

Tylko czy to prawda? Autorzy najnowszej pracy – opublikowanej w czasopiśmie „Scientific Reports” – znaleźli na YouTube ciekawe nagrania szympansów. Na jednym jest Johnny, szympans żyjący w azylu Suncoast Primate Sanctuary w Palm Harbour. Nagranie ma 16 lat. Johnny kilkakrotnie wymawia na nim słowo „mama”, niskim, spokojnym, nieco gardłowym głosem. Reaguje przy tym na prośby autorki filmu, która zachęca go do wypowiedzenia tego słowa, a następnie nagradza smakołykiem.

Badacze znaleźli też inne nagranie, na którym szympans wypowiada trzy razy słowo „papa” i raz „cup”. Oraz nagranie szympansicy Renaty, żyjącej w latach 60., która również wypowiada słowo „mama”.

Wymowa szympansów różni się nieco od ludzkiej, jednak słowa są zrozumiałe. Naukowcy udowodnili to w specjalnie zaprojektowanym eksperymencie, w którym puszczali szympansią mowę nieświadomym słuchaczom. Pośród różnych sylab ludzie bez trudu wyłapywali słowa wypowiadane przez małpy.

– Nasze odkrycia pokazują, że wobec braku bezpośrednich badań opartych na wiarygodnych danych zdolności wytwarzania głosu u małp człekokształtnych zostały niedocenione. Szympansy posiadają podstawowe neuronowe „klocki” niezbędne do mówienia – piszą autorzy w swojej pracy. Innymi słowy, najwyraźniej małpy mogą mówić.

Źródło: Phys.org, Scientific Reports.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com