Tajpan pustynny jest najbardziej jadowitym wężem na świecie. Jednak nie jest bardzo groźny dla ludzi

W tym artykule:

1. Jak wygląda tajpan pustynny?
2. Gdzie żyje tajpan pustynny?
3. Jad tajpana pustynnego
4. Dieta tajpana pustynnego
5. Tryb życia i zachowanie tajpana pustynnego

Do tajpana pustynnego przylgnęła opinia jednego z najniebezpieczniejszych przedstawicieli swojego podrzędu. Znajduje to odzwierciedlenie w jednej z jego angielskich nazw – fierce snake, czyli „groźny wąż”. O ile prawdą jest, że w gruczołach jadowych tajpana pustynnego gromadzi się jedna z najsilniejszych toksyn w całym królestwie zwierząt, to należy podkreślić, że pogłoski na temat „zabójczej natury” tego gada są mocno przesadzone.

Jak wygląda tajpan pustynny?

Tajpan pustynny, czyli Oxyuranus microlepidotus, to jadowity wąż z rodziny zdradnicowatych. Nie jest tak okazały, jak czarna mamba czy choćby kobra królewska, ale z całą pewnością należy zaliczać go do dużych węży.

Wielkość

Dojrzałe osobniki osiągają do 2,7 m długości. Tak duże okazy nie są jednak często spotykane. Średnia długość tajpana pustynnego to ok. 1,8 m. W obrębie gatunku wyraźnie zaznacza się dymorfizm płciowy.

Ubarwienie

Tajpana pustynnego cechuje zmienne ubarwienie, zależne od pory roku. Latem gad przybiera kolor słomy. W okresie zimowym jego skóra staje się ciemnobrązowa. Ten naturalny mechanizm służy termoregulacji, zwiększając lub ograniczając absorbcję promieni słonecznych. Łeb i szyja są ciemniejsze od reszty ciała.

Czym charakteryzują się pustynie i półpustynie?

Na naszej planecie nie pozostało już wiele miejsc niezamieszkanych przez człowieka. Jednymi z ostatnich prawdziwie dzikich obszarów są pustynie i półpustynie, choć należy podkreślić, że...

Budowa ciała

Łeb tajpana pustynnego ma prostokątny kształt i nie jest wyraźnie oddzielony od reszty ciała. Pysk jest zaokrąglony. Ciało jest długie i smukłe.

Gdzie żyje tajpan pustynny?

Tajpany pustynne żyją wyłącznie w Australii – ojczyźnie najbardziej jadowitych gatunków. Zasięg występowania ogranicza się do zachodniej i południowo-zachodniej części stanu Queensland, północno-wschodniej części Południowej Australii i północno-zachodniej części Nowej Południowej Walii, przy czym należy podkreślić, że w ostatnim stanie gad ma status wymarłego lub prawie wymarłego.

Biotop

Gatunek ten upodobał sobie suche równiny, sporadycznie zalewane przez wodę. Zamieszkuje rozległe iły porośnięte skąpą roślinnością. Na skalnych wychodniach i wydmach można spotkać go tylko sporadycznie.

Jad tajpana pustynnego

Jad wytwarzany w gruczołach jadowych tajpana pustynnego jest najsilniejszą ze wszystkich zidentyfikowanych toksyn w królestwie węży. Składa się przede wszystkim z neurotoksyn (toksyn oddziałujących na układ nerwowy ofiary), ale zawiera także składniki hemotoksyczne (wpływające na proces krzepnięcia krwi).

O tym, jak silną bronią dysponuje tajpan pustynny, świadczą laboratoryjne oznaczenia toksyczności jego jadu. Dawka śmiertelna (LD50) dla myszy w przypadku iniekcji podskórnej wynosi 0,106 mg/kg, a w przypadku iniekcji dożylnej – 0,013 mg/kg. Dla porównania, dawka śmiertelna jadu kobry królewskiej to odpowiednio 1,910 mg/kg i 0,125 mg/kg.

Tajpany pustynne wykształciły tak silny jad ze względu na swoją dietę. Ofiary tych gadów są szybkie, ruchliwe i agresywne. Żeby zaspokoić głód i samemu nie ucierpieć, wąż musi błyskawicznie uśmiercić swoją zdobycz.

Zagrożenie dla ludzi

W trakcie jednego ukąszenia tajpan pustynny aplikuje ofierze do 100 mg jadu. Dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka wynosi ok. 1 mg. Należy jednak wspomnieć, że sytuacje, w których wąż wstrzykuje maksymalną dostępną objętość toksyny zdarzają się niezwykle rzadko. Podczas ataku do ciała ofiary trafia średnio ok. 44 mg tej substancji.

O ile tajpan pustynny jest najbardziej jadowitym wężem, to z całą pewnością nie można nazwać go najniebezpieczniejszym. Przypadki ataku na ludzi zdarzają się rzadko. Pod tym względem znacznie niekorzystniej wypada choćby efa piaskowa.

W dużej mierze wynika to z faktu, że przedstawiciele tego gatunku żyją na terenach niezamieszkanych, z dala od siedzib ludzkich, ale nie tylko. Tajpany pustynne to dość płochliwe węże. Nie szukają konfrontacji z ludźmi. Gdy gad poczuje się zagrożony, woli uciec niż atakować. Kąsa niemal wyłącznie w sytuacji, w której czuje się osaczony.

Objawy po ukąszeniu

Gdy to nastąpi, ofiara doznaje paraliżu układu nerwowego. Pojawiają się u niej krwotoki wewnętrzne i dochodzi do uszkodzenia nerek. Jedynym ratunkiem jest szybkie podanie surowicy. W przeciwnym wypadku śmierć nastąpi w ciągu 45 minut.

Dieta tajpana pustynnego

Tajpany pustynne żywią się wyłącznie małymi ssakami. Podstawę ich jadłospisu stanowią myszy i szczury. Najczęściej jego ofiarą padają szczury długowłose – gatunek cechujący się ekstremalnie wysokim potencjałem reprodukcyjnym.

Tryb życia i zachowanie tajpana pustynnego

Wąż prowadzi dzienny tryb życia. Największe upały spędza w skalnych szczelinach lub norach wykopanych przez inne zwierzęta. Jest gatunkiem płochliwym i mało agresywnym. Nie szuka konfrontacji z większymi zwierzętami.

Mimo że jest sprawnym myśliwym, często sam pada ofiarą drapieżników. Największym naturalnym wrogiem tajpana pustynnego jest mulga, gatunek z rodziny zdradnicowatych. Wykazuje odporność na działanie jadu tajpana (i większości australijskich węży), a młode osobniki są jej przysmakiem.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.